Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΑΜΑΣΚΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΤΡΩΜΕΝΟΣ ΜΕ ΡΟΔΟΠΕΤΑΛΑ

Η διαχείριση της «νίκης» του Τ. Ερντογάν στο τερέν της Συρίας μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο δύσκολη από την αντιμετώπιση για σχεδόν 14 χρόνια του καθεστώτος Άσαντ και του συριακού εμφυλίου, καθώς η ανατροπή του καθεστώτος δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις για την Άγκυρα, ενώ έχει καταστεί πλέον και υπεύθυνη για τις εξελίξεις στη χώρα αυτή που κατέχει κεντρικό ρόλο για το μέλλον της Μ. Ανατολής.

Όλοι οι διεθνείς παράγοντες αναγνώρισαν και αποδέχθηκαν την αμφιλεγόμενη συμβολή του Ερντογάν στην ανατροπή του Άσαντ, με τη στήριξη μιας οργάνωσης που είναι παιδί της Αλ Κάιντα και έναν οπλαρχηγό επικεφαλής με βαρύ τζιχαντιστικό παρελθόν που συντηρεί την καχυποψία για τις πραγματικές προθέσεις και στόχους του. Όμως, η πραγματικότητα επί του πεδίου υποχρεώνει τους διεθνείς παίκτες να συνομιλούν πλέον και να συναλλάσσονται με τον Ερντογάν σε ρόλο τοποτηρητή της νέας κατάστασης στη Συρία.

Οι στόχοι και επιδιώξεις της Τουρκίας έχουν αναλυθεί εξαντλητικά: αντιμετώπιση του κουρδικού προβλήματος και κατάλυση της κουρδικής αυτόνομης οντότητας στη Βορειοανατολική Συρία, ομαλοποίηση της κατάστασης και συγκέντρωση τεράστιων επενδύσεων ώστε να καταστεί και πάλι βιώσιμη η Συρία και έτσι να δρομολογηθεί η επιστροφή εκατομμυρίων προσφύγων, που η πλειοψηφία τους ζει σε τουρκικό έδαφος, αύξηση της επιρροής στις αραβικές- μεσανατολικές υποθέσεις και ενίσχυση του περιφερειακού ρόλου, απόκτηση ενός επιπλέον «εργαλείου» για τα παζάρια με τη Δύση.

Και φυσικά ποτέ δεν έχει φύγει από το μυαλό του Τ. Ερντογάν ο νεοθωμανικός αναθεωρητισμός που πρώτο στόχο έχει τη Συρία και το Β. Ιράκ. Όμως ο δρόμος από δω και πέρα δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα για την Τουρκία. Η ευφορία των πρώτων ημερών μετά την ανατροπή του Άσαντ και ο «μήνας του μέλιτος» έχουν  ημερομηνία λήξης και η Συρία θα βρεθεί αντιμέτωπη με τρομακτικά προβλήματα. Μια κατεστραμμένη οικονομία, μια επαπειλούμενη ανθρωπιστική κρίση και κυρίως με ένα τεράστιο πολιτικό πρόβλημα που θα πρέπει άμεσα να δρομολογηθεί η λύση του.

Η προσωρινή «επαναστατική» εξουσία που εγκαταστάθηκε υπό τον οπλαρχηγό της HTS, Αλ Τζολάνι, θα πρέπει να δώσει σύντομα δείγματα γραφής για το πώς βλέπει τη μετάβαση της Συρίας σε μια ομαλή κατάσταση και τη δρομολόγηση μιας διαδικασίας για την αποκατάσταση της νομιμότητας στη χώρα.

Προέχει, βεβαίως, η αποκατάσταση συνθηκών ασφάλειας, η «ειρήνευση» με τις δεκάδες ένοπλες ομάδες που δρουν στη χώρα και φυσικά η συνεννόηση με το πολιτικό σύστημα της χώρας και τις διαφορετικές εθνικές και θρησκευτικές ομάδες. Σημαντικό είναι βεβαίως η διαμόρφωση των συνθηκών για έγκριση ενός νέου συντάγματος που θα επιτρέψει θεσμικά να υπάρξει μια νομιμοποιημένη εξουσία στη Συρία και διεξαγωγή εκλογών.  Αυτό είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο.

Σε αυτή τη διαδικασία εξαιρετικά σημαντικό είναι το πώς η νέα εξουσία στη Δαμασκό θα χειριστεί και το ζήτημα της αυτόνομης κουρδικής οντότητας στα Βορειοανατολικά της χώρας αλλά και πώς θα διαχειριστεί αφενός την κατάληψη από το Ισραήλ μιας ζώνης ασφαλείας εντός των υψιπέδων του Γκολάν αλλά και της ζώνης ασφαλείας που κατέχει στο βόρειο τμήμα της χώρας η ίδια η Τουρκία.

Αυτό είναι ένα δύσκολο εγχείρημα όχι μόνο για τον Αλ Τζολάνι που θα πρέπει έτσι να αποκαλύψει τις πραγματικές προθέσεις και τα σχέδια του για το μέλλον της Συρίας υπό την εξουσία του, αλλά και για την ίδια την Τουρκία. Η κουρδική αυτόνομη οντότητα όσο μάλιστα έχει τη στήριξη των Αμερικανών δεν μπορεί να αγνοηθεί, καθώς εκτός της στρατιωτικής δύναμης που διαθέτει, έχει στην κατοχή της και το σημαντικό μέρος των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας. 

Η ενημέρωση από την Ουάσιγκτον ότι ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτών στις κουρδικές περιοχές διπλασιάστηκε σε 2.000 από 900, προκάλεσε ανησυχία στην Άγκυρα. Επίσης, και η Γαλλία η οποία έχει υποστηρίξει τις δυνάμεις του SDF στην επικοινωνία που είχαν ο Εμ. Μακρόν και ο Τ. Ερντογάν  έστειλε το μήνυμα ότι δε θα πρέπει να υπάρξει στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των Κούρδων.

Η διαπραγμάτευση με το SDF θα είναι δύσκολη, καθώς η Τουρκία πιέζει όχι μόνο πολιτικά, για την κατάλυσή του. Οι πληροφορίες που μεταδόθηκαν από αμερικανικά ΜΜΕ αναφέρουν ότι, εκτός των σποραδικών πληγμάτων εναντίον κουρδικών στόχων, υπάρχει και συγκέντρωση τουρκικών δυνάμεων έτοιμων να επέμβουν με μια νέα εισβολή σε συριακό έδαφος, γεγονός που δείχνει την αποφασιστικότητα της Άγκυρας να πιέσει τον Αλ Τζολάνι από την αρχή να ικανοποιήσει τις τουρκικές απαιτήσεις. Με κίνδυνο, βεβαίως, αυτό να οδηγήσει σε μια νέα στρατιωτική εμπλοκή στο εσωτερικό της χώρας, το οποίο παραμένει εύθραυστο.

Η Τουρκία, πλέον, για τη διεθνή κοινότητα, θα είναι υπόλογος για ό,τι συμβεί στο εξής στη Συρία, όπου η ανησυχία όλων είναι καταρχήν να μη δοθεί η ευκαιρία για αναβίωση των υπαρχόντων πυρήνων του ISIS και φυσικά να μην υπάρξει μια νέα εμφύλια σύγκρουση που θα οδηγήσει σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση ολόκληρης της Μ. Ανατολής. Επίσης, η Άγκυρα θα είναι αυτή που θα πληρώσει μεγάλο κόστος από οποιαδήποτε νέα εκτροπή στη Συρία.

Συγχρόνως, όμως, αυτή η «επιθετική κατάληψη» της Συρίας, όπως την περιέγραψε ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος, Ν. Τραμπ, προκαλεί τα αντανακλαστικά των άλλων δυνάμεων στην περιοχή, με πρώτο το Ισραήλ αλλά και παραδοσιακών δυνάμεων του αραβικού κόσμου. Η απειλή εγκαθίδρυσης στη Δαμασκό ενός καθεστώτος του πολιτικού Ισλάμ, με δεσμούς και με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, προκαλεί έντονη ανησυχία στις χώρες του Κόλπου αλλά και στην Αίγυπτο, που επιτείνεται  από το γεγονός ότι, μαζί με την Τουρκία, έσπευσε να ανοίξει την πρεσβεία του στη Δαμασκό και να έρθει σε επαφή με τον Αλ Τζολάνι το Κατάρ, δημιουργώντας έτσι καχυποψία για την προοπτική αναβίωσης της περιφερειακής αντιπαράθεσης του Κατάρ με τις άλλες αραβικές χώρες, στην οποία είχε σύμμαχο την Τουρκία.

Επίσης, η Τουρκία, η οποία καταδικάζει την απόφαση του Ισραήλ να καταλάβει την περιοχή της νεκρής ζώνης στα υψίπεδα του Γκολάν και να εγκαταστήσει δυνάμεις στο όρος Ερμών, παρά το γεγονός ότι η ίδια κατέχει συριακά εδάφη, εφόσον πράγματι επιδιώξει να αποστείλει και δυνάμεις στο εσωτερικό της Συρίας για ενίσχυση του Αλ Τζολάνι, πλέον θα βρεθεί σε απόσταση αναπνοής και σε σημείο επαφής με τις ισραηλινές δυνάμεις. Θα πρέπει είτε να υπάρξει στοιχειώδης συνεννόηση με τον Νετανιάχου, με τον οποίο λόγω της Γάζας οι σχέσεις είναι εκρηκτικές, είτε να υπάρξει μια σκληρή γραμμή αντιπαράταξης, όπου το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου δε θα είναι απίθανο.

Ο Τ. Ερντογάν, στις επαφές που είχε τόσο με τον Α. Μπλίνκεν όσο και με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και στις συνομιλίες του με άλλους ηγέτες, προτάσσει την άμεση ανάγκη παροχής οικονομικής βοήθειας στο νέο συριακό καθεστώς, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποκατάσταση της ομαλότητας στη χώρα και να δρομολογηθεί η ανοικοδόμησή της. 

Όμως, προς το παρόν, και όσο δεν ξεκαθαρίζει το τοπίο, κανένας από τους υποψήφιους μεγάλους «χορηγούς», είτε στη Δύση είτε στον Κόλπο, δεν είναι διατεθειμένος να ανοίξει τη στρόφιγγα της ενίσχυσης μιας επαναστατικής εξουσίας που δε γνωρίζει σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, τον οποίο δύσκολα θα μπορέσει να διαχειριστεί ο Τ. Ερντογάν, που εμφανίζεται ως ο πάτρωνας του νέου καθεστώτος. Η Τουρκία έχει πετύχει μια πρώτη νίκη σε ένα μεγάλο περιφερειακό στοίχημα, το οποίο όμως δε θα κριθεί μόνο με την ανατροπή του Άσαντ. Και οι μεγάλες προκλήσεις είναι μπροστά…