ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ

Τον τελευταίο καιρό γίνονται γνωστά ολοένα και περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Σεξουαλική κακοποίηση είναι οποιουδήποτε τύπου επαφή ενός ενήλικου με ένα παιδί, με στόχο τη σεξουαλική ικανοποίηση του ενηλίκου, ο οποίος έχει σε κάθε περίπτωση την αποκλειστική ευθύνη μιας τέτοιας πράξης.

Η ασέλγεια σε βάρος ανηλίκων είναι από τα πιο ειδεχθή αδικήματα στα μάτια της κοινής γνώμης και δικαιολογημένα, καθώς τα παιδιά αποτελούν κατεξοχήν θύματα ανυπεράσπιστα και με μειωμένη ικανότητα αντίδρασης.

Το προφίλ του δράστη που είναι

συνήθως γνώριμος του θύματος

Στη συντριπτική πλειονότητα τα παιδιά γνώριζαν τον δράστη (93,0%) και μόνο στο 7% των περιπτώσεων ο δράστης τους ήταν άγνωστος. Στο 38,2% των καταγγελιών ο υπαίτιος της κακοποίησης φαίνεται να είχε σχέση συγγένειας με το παιδί. Ειδικότερα, ως δράστης παρουσιάζεται ο πατέρας του παιδιού (15,1%) και στο 19,6% κάποιος άλλος συγγενής του (θείος, ξάδερφος κ.ά.). Ορισμένες καταγγελίες κακοποίησης αφορούν στη μητέρα του παιδιού ως δράστη (1,5%).

Στο σύνολό τους οι δράστες είναι άντρες (98%) και στο 14,6% των περιπτώσεων ο υπαίτιος της κακοποίησης είναι ανήλικος. Οι καταγγελίες αφορούν σε δράστες ενήλικες, που είχαν αναπτύξει σχέσεις φιλίας και εμπιστοσύνης με το παιδί (41,7%) και μόνο 7,5% των καταγγελιών σχετίζονται με ενήλικα άτομα, τα οποία ήταν άγνωστα στο παιδί. Σε 17,6% περιπτώσεις οι δράστες είναι περισσότεροι του ενός, ενώ σε 13,1% η πληροφορία αυτή είναι άγνωστη.

Ο παιδόφιλος είναι συνήθως άντρας,  άνω των  30 ετών, ελεύθερος, με λίγους φίλους της ηλικίας του. Αν είναι παντρεμένος, πιθανότατα έχει περιορισμένη ή και καθόλου ερωτικήζωή με τη σύντροφό του. Συχνά είναι αξιοσέβαστο και γνωστό μέλος της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας. 

Πολλές φορές συμβαίνει να έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά και ο ίδιος ως παιδί και τα θύματά του είναι της ίδιας περίπου ηλικίας που είχε αυτός όταν κακοποιήθηκε. Επίσης, παρά τις κοινές περί του αντιθέτου πεποιθήσεις, ο παιδόφιλος ανήκει συνήθως στο περιβάλλον του παιδιού ή και της οικογένειας. Μπορεί να είναι ο δάσκαλος, ο προπονητής, ο γείτονας, ο θείος, ο πατριός ή κάποιο άλλο άτομο «υπεράνω πάσης υποψίας». 

Το Modus Operandi των παιδόφιλων

Συχνάζει σε χώρους με παιδιά, όπως παιδικές χαρές, εμπορικά κέντρα, internet café και προτιμά παιδικές ενασχολήσεις και παιχνίδια. Χρησιμοποιεί τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, myspace, κλπ.), προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση σε παιδιά και παίζει παιχνίδια με παιδιά στο διαδίκτυο. Αναφέρεται στην αγνότητα και αθωότητα των παιδιών με τρόπο υπερβολικό και υπερτονίζει αυτά τα χαρακτηριστικά τους.

Εργάζεται με παιδιά ή σε χώρους που συχνάζουν αυτά, όπως σχολεία, αθλητικά κέντρα, παιδότοποι, κλπ. Αν είναι άνεργος μπορεί να προσφέρει εθελοντικά σε τέτοια μέρη σαν υπεύθυνος φύλαξης ή επιστάτης, προκειμένου να έχει άμεση πρόσβαση στα παιδιά και μάλιστα από θέση ισχύος.Στοχεύει σε συγκεκριμένες ηλικίες και φύλο κατά περίπτωση. 

Συνήθως είναι παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όταν δηλαδή δεν έχουν ακόμα σεξουαλικές εμπειρίες, αλλά βρίσκονται στη φάση της εξερεύνησης και ανακάλυψης της σεξουαλικότητάς τους. Επιλέγει συνήθως παιδιά του αντίθετου φύλου και είναι λιγότερο συχνές οι περιπτώσεις ομοφυλόφιλων. Ο παιδόφιλος είναι πιθανό να έχει διακοσμήσει το σπίτι του ή ένα δωμάτιο αυτού με τρόπο που θα άρεσε σε ένα παιδί του φύλου και της ηλικίας που στοχεύει.

Επιλέγει παιδιά ντροπαλά, συνεσταλμένα και ευάλωτα, που προέρχονται από προβληματικές οικογένειες ή οικογένειες με μειωμένους πόρους. Επίσης οικογένειες που οι γονείς εργάζονται σκληρά και λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι. Κερδίζει την εμπιστοσύνη των παιδιών, αλλά και της οικογένειας πολλές φορές. 

Συχνά πλησιάζει μονογονεϊκές οικογένειες και αναπτύσσει σχέση με το γονέα για να είναι κοντά στο παιδί. Αφού αποκτήσει πρόσβαση στο σπίτι και οικειότητα, έχει την ευκαιρία να πλησιάσει το παιδί κυρίως αν οι γονείς λείπουν από το σπίτι. Προσπαθεί να γίνει φίλος με το παιδί και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του. Λέει στα παιδιά ότι είναι σπουδαία ή πολύ ώριμα, στοχεύει στην ανάγκη τους να ακουστούν και να βρεθεί κάποιος που τα καταλαβαίνει. 

Δρα μεθοδικά και με υπομονή. Αρχικά μπορεί να χρησιμοποιεί τσιμπήματα, γαργαλητά, χάδια, να ζητάει από το παιδί να τον φιλάει και προχωρά ανάλογα με τις αντιδράσεις του παιδιού.Αν βρει πρόσφορο έδαφος προσπαθεί να εμπλέξει τα παιδιά σε σεξουαλικού περιεχομένου δραστηριότητες, όπως την παρακολούθηση ερωτικών εικόνων και ταινιών για ενηλίκους. 

Περιβάλλει τα παιδιά με στοργή και προσοχή, τους προσφέρει δώρα, υπόσχεται διακρίσεις, τα πηγαίνει σε μέρη που τους αρέσουν και τους προσφέρει τη δυνατότητα να ασχοληθούν με δραστηριότητες που επιθυμούν. Μπορεί να προσφέρει ναρκωτικά ή αλκοόλ στο παιδί, προκειμένου να μειώσει τις αντιστάσεις του ή τη δυνατότητά του να θυμηθεί όσα συμβαίνουν.

Πολλές φορές το παιδί αναπτύσσει το λεγόμενο «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» (ψυχολογική αντίδραση που παρατηρείται συνήθως σε θύματα ομηρίας, κατά την οποία το θύμα αναπτύσσει και παρουσιάζει έντονα συναισθήματα πιστής, υπακοής, θαυμασμού, ταύτισης ή ακόμη και «αγάπης» απέναντι στο θύτη). 

Το παιδί δικαιολογεί τη συμπεριφορά του δράστη, επιθυμεί την αποδοχή και την εκτίμησή του και ενδιαφέρεται για το καλό του. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλά παιδιά υπομένουν την κακοποίηση, χωρίς να την καταγγέλλουν Η παιδοφιλία ανήκει στις παραφιλίες και αποτελεί ψυχική διαταραχή, η οποία περιγράφεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV), με σαφή διαγνωστικά κριτήρια.

Σύμφωνα με τον διεθνούς φήμης καθηγητή Κοινωνιολογίας Ντέιβιντ Φίνκελορ, «Η σεξουαλική κακοποίηση είναι θέμα εξουσίας, συχνά δεν επιβάλλεται με τη βία και δε σχετίζεται με την παιδοφιλία. Οι δράστες καλλιεργούν την εμπιστοσύνη των θυμάτων στο πρόσωπό τους, τα δωροδοκούν ή τα εξαπατούν.

Για αυτό και αρκετά κρούσματα συμβαίνουν σε μέρη που υποτίθεται θα έπρεπε να είναι ασφαλή, όπως τα σχολεία και οι εκκλησίες», επισήμανε ο κ. Φίνκελορ. Επίσης, πολλές φορές το παιδί θύμα αισθάνεται ντροπή και ενοχή, κατηγορεί τον εαυτό του, επειδή η επαφή δεν ταιριάζει με το μοντέλο κακοποίησης, που έχει στο μυαλό του, εξήγησε ο κ. Φίνκελορ.

Πώς όμως μπορούμε όμως να διακρίνουμε 

αν κάποιος είναι παιδόφιλος και τι μπορούμε 

να κάνουμε ώστε να προστατεύσουμε 

τα παιδιά από τέτοια άτομα;

Ο παιδόφιλος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, νέος ή ηλικιωμένος, πλούσιος ή φτωχός, μορφωμένος ή αγράμματος, άνεργος ή επιτυχημένος επαγγελματίας, οποιουδήποτε φύλου, εθνικότητας, χρώματος ή κοινωνικής τάξης. 

Εντούτοις, οι παιδόφιλοι συνήθως παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν ενδείξεις πιθανής σεξουαλικής προτίμησης σε ανήλικους, χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι κάθε τέτοιο χαρακτηριστικό συνιστά απόδειξη ότι κάποιος είναι παιδόφιλος. Σε συνδυασμό με οποιαδήποτε «περίεργη» συμπεριφορά όμως, πρέπει να μας υποψιάσουν.

Οδηγίες προς τους γονείς

1).Παρατηρήστε τη συμπεριφορά

του ατόμου που υποψιάζεστε:

Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά απ’ ότι για τους ενήλικες; Προσφέρεται να κρατήσει τα παιδιά σας για να κάνετε τις δουλειές σας ή για να βγείτε έξω; Εργάζεται με παιδιά; Είναι ιδιαίτερα εκδηλωτικός με τα παιδιά; Εμπλέκεται σε δραστηριότητες με παιδιά, όταν δεν είναι παρόντες οι γονείς;

2).Παρατηρήστε τις ερωτικές σχέσεις του:

Είναι ελεύθερος, δεν ενδιαφέρεται να έχει ένα σύντροφο της ηλικίας του ή έναν οποιονδήποτε σύντροφο; Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά της συντρόφου του απ’ ότι για την ίδια; (σε μονογονεϊκές οικογένειες). Είναι παντρεμένος, αλλά πιο εκδηλωτικός με τα παιδιά του απ ’ότι με τη σύζυγό του; Είναι παντρεμένος με κάποια που δεν έχει σεξουαλικές προσδοκίες;

3).Παρατηρήστε τις κοινωνικές του σχέσεις:

Ταυτίζεται περισσότερο με τα παιδιά απ’ ότι με άτομα της ηλικίας του; Έχει περισσότερες φιλικές σχέσεις με παιδιά απ’ ότι με ενήλικες; Οι φίλοι του (που είναι παιδιά) είναι συγκεκριμένης ηλικιακής κατηγορίας ή/και φύλου;

4).Παρατηρήστε τα παιδιά σας:

Έχετε προσέξει κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σας; Παρουσιάζει το παιδί σας ανεξήγητη κάμψη στη σχολική του επίδοση; Μήπως εμφανίζει ξαφνικά προβλήματα στον ύπνο ή βλέπει πιο συχνά εφιάλτες; Ζωγραφίζει θέματα με σεξουαλικό περιεχόμενο;

Έχει σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή σεξουαλική    συμπεριφορά προς άλλα παιδιά; Φοβάται πρόσωπα ή μέρη που δεν φοβόταν παλιότερα; Έρχεται το παιδί σας με σκισμένα ρούχα ή λερωμένα εσώρουχα; Εμφανίζει δυσκολία να περπατήσει ή να καθίσει;

Όλα τα παραπάνω αποτελούν σημάδια που θα πρέπει να υποψιάσουν τους γονείς, προκειμένου να δώσουν περισσότερη προσοχή στο παιδί τους και να δουν τι συμβαίνει. Μην πανικοβάλλεστε, αλλά έχετε τα μάτια και τα αυτιά σας ανοιχτά.

Αρνητική η ιατροδικαστική εξέταση

στις περισσότερες περιπτώσεις

 Η ιατροδικαστική εξέταση των παιδιών για σωματικές κακώσεις, σε ένα μεγάλο ποσοστό (79%) απέβη αρνητική, όπως επίσης και για τυχόν ευρήματα, ενδεικτικά σεξουαλικής κακοποίησης οποιασδήποτε μορφής (51,3%). Συγκεκριμένα, ενδεικτικά ευρήματα για κατά φύση και παρά φύση συνουσία εντοπίσθηκαν στο 28,6% και 7,6% των παιδιών αντίστοιχα.Επιπλέον, στο 3,6% των περιστατικών η ιατροδικαστική εξέταση αποκάλυψε ευρήματα συμβατά, όχι μόνο κατά φύση συνουσίας, αλλά και παρά φύση. 

Στο 8,9% των περιστατικών διαπιστώθηκαν μη ειδικά ευρήματα σεξουαλικής κακοποίησης, τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν ενδεικτικά ασέλγειας, χωρίς όμως να είναι διαγνώσιμα, ενώ στο 51,3% των περιπτώσεων δεν ήταν δυνατό να ανιχνευθεί κάποιο στοιχείο κακοποίησης.

Δεν καταγγέλλεται η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών

Το 80-85% των πράξεων σεξουαλικής κακοποίησης στα παιδιά είναι από κάποιον που γνωρίζει καλά το θύμα: γείτονας, φίλος, μέλος της οικογένειας κλπ. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) περίπου 1 στα 5 παιδιά πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας ή κακοποίησης.

Στην Ελλάδα 1 στα 6 παιδιά θα δεχθεί κάποια μορφή σεξουαλικής βίας στη ζωή του, 1 στα 13 παιδιά θα έχει και σωματική επαφή με τους δράστες και 1 στα 30 θα έχει μια εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού.

Τις διαστάσεις, τα χαρακτηριστικά και τη λήψη μέτρων ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων συζήτησαν οι συμμετέχοντες στο Διεθνές Συνέδριο που διοργάνωσε «Το Χαμόγελο του Παιδιού» με τίτλο «Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών: Τα επόμενα βήματα για την ολιστική στήριξη των παιδιών» στο Κεντρικό Κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων συμβαίνει, συνήθως, από άτομα υπεράνω υποψίας, ανεξάρτητα από κοινωνικά ή οικονομικά κριτήρια. Τα αγόρια και τα κορίτσια διατρέχουν σε παρόμοιο βαθμό τον κίνδυνο κακοποίησης. Όμως, τα καταγγελλόμενα περιστατικά σε όλων των ειδών τις υπηρεσίες δεν φτάνουν ούτε στο 1 τοις χιλίοις.

Προτάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση 

του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης 

παιδιών στη χώρα. 

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από τον οργανισμό «Το Χαμόγελο του Παιδιού» στην ανάγκη σύστασης ενιαίου φορέα για την καταγραφή των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και της φύσης αυτών.

Αλλά και στη θεσμοθέτηση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε να ενημερώνονται τα παιδιά, με έγκυρο τρόπο, για τα σχετικά ζητήματα και αφετέρου να γνωρίζουν τα παιδιά τι πρέπει να αρνούνται, τι να υποψιάζονται και για τι να αναζητούν βοήθεια σε περίπτωση που νιώσουν απειλούμενα.

Η δημιουργία και στην Ελλάδα, Κέντρων στα οποία εξειδικευμένη επιστημονική ομάδα θα πλαισιώνει κάθε παιδί θύμα, ώστε να καταθέτει όλα όσα έχει υποστεί ενοποιημένα, μία και μόνη φορά, σε απόλυτα ασφαλές και φιλικό περιβάλλον σε εκπαιδευμένους συνεντευκτές και ο αυστηρός περιορισμός των δυνατοτήτων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών.

Να καλούν το παιδί – θύμα για περαιτέρω καταθέσεις – συνεντεύξεις, ή μαρτυρίες, πριν, ή μετά αυτή την ενοποιημένη κατάθεσή του, ώστε να αποτρέπεται δευτερογενής θυματοποίηση των παιδιών περιλαμβάνονται στις προτάσεις του οργανισμού.

Μεταξύ άλλων, προτείνονται και αυστηρότερες και παραδειγματικές ποινές όσων καταδικάζονται για σεξουαλικά εγκλήματα ενάντια στα παιδιά, οι οποίοι πρέπει να εκτίουν το σύνολο της ποινής τους, χωρίς καμία ελάφρυνση και να παραμένουν καθ’ όλη τη διάρκεια εγκλεισμού τους σε σωφρονιστικά ιδρύματα υψίστης ασφαλείας καθώς και η τήρηση μητρώου καταγραφής όσων έχουν καταδικαστεί για σεξουαλικά εγκλήματα ενάντια στα παιδιά.

Επιπλέον, τονίζεται, η ανάγκη διασύνδεσης των Εισαγγελιών πανελλαδικά προκειμένου στους φακέλους, που αφορούν σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, να έχουν πρόσβαση οι Εισαγγελείς.

Που να απευθυνθείτε σε περίπτωση 

που υποψιάζεστε ή έχετε ενδείξεις ότι 

κάποιος ενήλικος ασελγεί σε βάρος ανηλίκων:

-στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής - Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, 3^ος όροφος, τηλ. 210 6476370.

-στο Τμήμα Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης: Μοναστηρίου 326, τηλ. 2310 388456, 2310 388457, 2310 388458, στις κατά τόπους Υπηρεσίες Ασφαλείας των Νομών των υπόλοιπων Υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας. Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης - παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας, μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στα ακολούθα στοιχεία επικοινωνίας: -Τηλεφωνικά: 11188

Νομοθεσία σεξουαλική παρενόχληση

Για την «Εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης»Η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί παραβίαση του νόμου 3896/ΦΕΚ 207/8.12.2010 για την «Εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης». 

Με τον νόμο αυτόν (που αντικατέστησε τον Ν. 3488/2006) βελτιώθηκε, απλουστεύτηκε και κωδικοποιήθηκε η ισχύουσα μέχρι τώρα νομοθεσία, σύμφωνα με το πνεύμα και τις διατάξεις της Οδηγίας 2006/54/ΕΚ, η οποία προβλέπει ότι ο εργοδότης πρέπει να μεταχειρίζεται ισότιμα τα φύλα. Ο νόμος απαγορεύει τις διακρίσεις. Η σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται ως διάκριση του εργαζομένου λόγω φύλου. Μπορεί να αποδοθούν ευθύνες στον εργοδότη για παρενόχληση του προσωπικού και σε ορισμένες περιπτώσεις για την παρενόχληση που ασκούν εργαζόμενοι σε άλλους συναδέλφους.

Ο νόμος προβλέπει ότι:

Νομικά πρόσωπα και ενώσεις προσώπων (π.χ., Σωματεία και οργανώσεις) μπορούν, με τη συναίνεση του θύματος της διάκρισης, να ασκούν στο όνομά του προσφυγή ή να παρεμβαίνουν προς υπεράσπισή του ενώπιον των αρμόδιων δικαστικών ή διοικητικών Αρχών. Ο νόμος αναδιατύπωσε τον ορισμό της έμμεσης διάκρισης, της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας και της αντιστροφής του βάρους απόδειξης που πλέον εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις άνισης μεταχείρισης λόγω φύλου. 

Θα πρέπει, δηλαδή, ο εργοδότης να αποδείξει ότι δεν υπήρξε σεξουαλική παρενόχληση ή άλλη παραβίαση του νόμου για την ισότητα. Το βάρος απόδειξης από τον εργοδότη εφαρμόζεται στις διαδικασίες των πολιτικών και των διοικητικών δικαστηρίων, καθώς και στις καταγγελίες ενώπιον κάθε άλλης αρμόδιας Αρχής, π.χ. του Συνηγόρου του Πολίτη ή της Επιθεώρησης Εργασίας. Αυτό ισχύει για το Δημόσιο, για τον ιδιωτικό τομέα και για τα ελεύθερα επαγγέλματα.

Ο Συνήγορος του Πολίτη, ως ανεξάρτητη Αρχή, για την παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα απασχόλησης και εργασίας, αποκτά με τον Νόμο του 2010 διευρυμένη αποστολή και επιλαμβάνεται υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον δικαστηρίων ή δικαστικών Αρχών μέχρι την πρώτη συζήτηση στο ακροατήριο. 

Ο νόμος δίνει στον εργαζόμενο το δικαίωμα να απαιτήσει αποζημίωση σύμφωνα με το Άρθρο 16 και να απαιτήσει διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στην περίπτωση παραβίασης της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Σε περίπτωση παραβίασης του νόμου περί απαγόρευσης διακρίσεων λόγω φύλου προβλέπεται, εκτός των άλλων, και αξίωση για πλήρη αποζημίωση του θύματος, η οποία θα καλύπτει την υλική και ηθική βλάβη και κάθε θετική ζημία. Αρμόδια για την εκδίκαση αυτών των διαφορών είναι τα δικαστήρια κατά τη διαδικασία των εργατικών διαφορών.