23 Δεκεμβρίου, 2024

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ

 

Τα Χριστούγεννα (σύνθετη λέξη της δημοτικής Χριστός+γέννα) είναι η ετήσια χριστιανική εορτή της γέννησης του Χριστού και κατ' επέκταση το σύνολο των εορτών από εκείνη την ημέρα, τις 25 Δεκεμβρίου, μέχρι τα Θεοφανεία. 

Δεσποτική εορτή της Χριστιανοσύνης, με την οποία τιμάται «η κατά σάρκα Γέννησις του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 25 Δεκεμβρίου και στις 6 Ιανουαρίου από τις Εκκλησίες που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο (Ιουλιανό). 

Κατά συνεκδοχή, Χριστούγεννα ονομάζεται όλο το εορταστικό δεκαπενθήμερο από την παραμονή των Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου) έως την εορτή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή (7 Ιανουαρίου). Για τις Δυτικές Εκκλησίες τα Χριστούγεννα είναι η μεγαλύτερη εορτή της Χριστιανοσύνης.

Ενώ για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς ο σταυρικός θάνατος και η Ανάσταση.Ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε με υπερφυσικό τρόπο από την Παρθένο Μαρία σ’ ένα σπήλαιο της Βηθλεέμ, μεταξύ 7 και 4 π.Χ., σύμφωνα με διάφορους επιστημονικούς υπολογισμούς. 

Εκείνη την εποχή, βασιλιάς της Ιουδαίας ήταν ο Ηρώδης ο Μέγας, ηγεμόνας της Συρίας ο Κυρήνιος και αυτοκράτορας της Ρώμης ο Οκταβιανός Αύγουστος, ο οποίος είχε διατάξει απογραφή πληθυσμού των υπηκόων του. 

Γι’ αυτό και ο Ιωσήφ πήρε την ετοιμογέννητη Μαρία και μετέβησαν στη Βηθλεέμ από τη Ναζαρέτ, όπου διέμεναν. Μετά τη γέννηση του Ιησού, ένας άγγελος εμφανίσθηκε στους ποιμένες της περιοχής, αγγέλλοντας το χαρμόσυνο γεγονός, ενώ πλήθος άλλων αγγέλων έψαλλαν «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία». 

Ενώ συνέβαιναν αυτά, άστρο φωτεινό εξ Ανατολής οδήγησε τρεις Μάγους (Μελχιόρ, Γάσπαρ, Βαλτάσαρ) στη Βηθλεέμ, όπου μαζί με τους βοσκούς προσκύνησαν τον Θεάνθρωπο, προσφέροντάς του χρυσό, λίβανο και σμύρνα. Η φύση του αστέρα που οδήγησε τους Μάγους απασχόλησε όχι μονάχα τη θεολογία, αλλά και την αστρονομία. 

Κατά καιρούς οι επιστήμονες έχουν δώσει διάφορες ερμηνείες: ότι επρόκειτο για σύνοδο πλανητών, για υπερκαινοφανή αστέρα, για κομήτη, ακόμη και για μετεωρίτη. Η σύγχρονη αστρονομία, ωστόσο, δεν θεωρεί πειστικές τις ερμηνείες αυτές. 

Σε τελευταία ανάλυση, εκείνο που έχει σημασία για τους Χριστιανούς δεν είναι τόσο η φύση του φαινομένου, όσο η αξία του ως «σημείου» της έλευσης του Μεσσία, που εκπληρώνει τις προφητείες των Εβραϊκών Γραφών ερχόμενος στη Γη για να λυτρώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τους. 

Οι αρχαιότερες και πλέον αξιόπιστες εκκλησιαστικά πηγές για τη γέννηση του Ιησού περιέχονται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά, που είναι και οι μόνοι από τους τέσσερεις Ευαγγελιστές που ασχολούνται με τα της Γεννήσεως του Χριστού.

Ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου έλαβε καθολική μορφή στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ, πρώτα στη Δύση και μετά στην Ανατολή. Μέχρι τότε η Γέννηση του Ιησού εορταζόταν στις 6 Ιανουαρίου μαζί με τη Βάπτιση κατά την εορτή των Θεοφανείων. 

Η Αρμενική Εκκλησία δεν δέχθηκε την αλλαγή και διατήρησε την παλαιότερη παράδοση, την οποία ακολουθούν σήμερα όσες Εκκλησίες ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο (Ιουλιανό). Για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα καθιερώθηκαν ως αργία με τον Ιουστινιάνειο Κώδικα (529/534).

Με δεδομένο ότι στα Ευαγγέλια δεν αναφέρεται η ακριβής ημερομηνία της γέννησης του Ιησού, η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρας εορτασμού των Χριστουγέννων θα πρέπει να συνδέεται, σύμφωνα με μια θεωρία, με τον εορτασμό του χειμερινού ηλιοστασίου (Βρουμάλια) από τους ειδωλολάτρες της ρωμαϊκής επικράτειας.

Καθώς και των γενεθλίων του Μίθρα, του ανίκητου Ήλιου (Dies Natalis Solis Invicti), που είχε καθιερωθεί επί αυτοκράτορα Αυρηλιανού το 275μ.Χ. Νωρίτερα, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Σατουρνάλια (17-23 Δεκεμβρίου), όπου επικρατούσε κλίμα γενικής ευφορίας και ανταλλάσσονταν δώρα.

Σύμφωνα με τις απόψεις που αντλούν επιχειρήματα από την ιστορία των θρησκειών, η Εκκλησία διεκδίκησε την 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων για να ασκήσει πολεμική με τα κηρύγματά της κατά των εθνικών και αιρετικών. 

Σύμφωνα με άλλες θεωρίες, η 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα γέννησης του Χριστού προκύπτει από σειρά ημερολογιακών υπολογισμών, που έχουν λάβει υπόψη τους πατερικά κείμενα και παλαιοδιαθηκικές πηγές. Πάντως, η προσπάθεια εύρεσης του ακριβούς χρόνου της Γέννησης του Χριστού ξεκίνησε αρκετά νωρίς και έχει οδηγήσει σε διαφορετικά συμπεράσματα. 

Κάποιοι την τοποθετούν τη νύχτα της 19ης προς την 20η Απριλίου, άλλοι τον Ιανουάριο, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς στις 18 Νοεμβρίου, ενώ σύμφωνα με τον Κυπριανό ο Χριστός γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου. Κατά τους πρώιμους εκκλησιαστικούς χρόνους η προσέλευση στη Θεία Κοινωνία απαιτούσε ολιγοήμερη νηστεία. 

Από τον έκτο αιώνα στα μοναστήρια είχε καθιερωθεί νηστεία σαράντα ημερών, η οποία κατά τον 12ο αιώνα επεκτάθηκε σε όλους τους Χριστιανούς της Ανατολής. Έτσι, η νηστεία των Χριστουγέννων ξεκινά από την εορτή του Αγίου Φιλίππου στις 14 Νοεμβρίου.

Η εκκλησιαστική ακολουθία των Χριστουγέννων ψάλλεται στις εκκλησίες νωρίς το πρωί, κατά το ξημέρωμα. Είναι πανηγυρική και γεμάτη λαμπρούς ύμνους των μεγάλων υμνογράφων της εκκλησίας, όπως του Ιωάννου Δαμασκηνού, του Ρωμανού του Μελωδού και του Κοσμά Μαϊουμά.

Μυστήριο ξένον, λέγει μνωδός, τ Γέννηση το Χριστο, τ ν γεννηθ σν νθρωπος, χι κανένας προφήτης, χι κανένας γγελος, λλα διος Θεός! νθρωπος, θ μποροσε ν φθάσει σ μία τέτοια πίστη; Ο φιλόσοφοι κα ο λλοι τετραπέρατοι σπουδασμένοι τανε δυνατ ν παραδεχθον να τέτοιο πράγμα; 

π τν κρισάρα τς λογικς τους δν μποροσε ν περάσει παραμικρ ψευτιά, χι να τέτοιο τερατολόγημα! Πυθαγόρας, μπεδοκλς κι λλοι τέτοιοι θαυματουργοί, πο τανε κα σπουδαοι φιλόσοφοι, δ μπορέσανε ν τος κάνουνε ν πιστέψουνε κάποια πράγματα πολ πιστευτά, κα θ πιστεύανε να τέτοιο τερατολόγημα; 

Γι᾿ ατ Χριστς γεννήθηκε νάμεσα σ πλος νθρώπους, νάμεσα σ πονήρευτους τσοπάνηδες, μέσα σε μία σπηλιά, μέσα στ παχνί, πο τρώγανε τ βόδια. Κανένας δν τν πρε εδηση, μέσα σε κενον τν πέραντο κόσμο, πο ξουσιάζανε ο ωμαοι, γι τοτο εχε πε προφήτης Γεδεών, πς θ κατέβαινε συχα στν κόσμο.

Όπως κατεβαίνει δροσι πάνω στ μπουμπούκι το λουλουδιο, «ς ετς π πόκον». νάμεσα σ τόσες μυριάδες νεογέννητα παιδιά, ποις ν πάρει εδηση τ πι πτωχ π τ πτωχά, κενο πο γεννήθηκε χι σ καλύβι, χι σ στρούγκα, λλ σ μία σπηλιά; Κα κείνη ξένη, γιατ τν εχανε ο τσομπαναρέοι ν σταλιάζουνε τ πρόβατά τους.

Τ «περεξαίσιον κα φρικτν μυστήριο» τς Γεννήσεως το Χριστο γινε τν καιρ πο βασίλευε νας μοναχ ατοκράτορας πάνω στ γ, Αγουστος, νιψις το Καίσαρα, στερα π μεγάλη ταραχ κα αματοχυσία νάμεσα στν ντώνιο π τ μία μεριά, κα στν Βροτο κα τν Κάσσιο π τν λλη. 

Τότε γεννήθηκε κι νας κα μοναχς πνευματικς βασιλιάς, Χριστός. Κι᾿ ατ τ λέγει ποιήτρια Κασσιαν στ δοξαστικ πο σύνθεσε, κα πο τ ψέλνουνε κατ τν σπεριν τν Χριστουγέννων: «Αγούστου μοναρχήσαντος π τς γς, πολυαρχία τν νθρωπων παύσατο. 

Κα Σο νανθρωπήσαντος κ τς γνς πολυθεΐα τν εδώλων κατήργηται. π μίαν βασιλείαν γκόσμιον α πόλεις γεγένηνται. Κα ες μίαν δεσποτείαν Θεότητος τ θνη πίστευσαν…». Τ Γέννηση το Χριστο τν προφητέψανε ο Προφτες. Πρτος π᾿ λους τν προφήτεψε πατριάρχης ακώβ, τ μέρα πο ελόγησε τος δώδεκα υούς του, κα επε στν ούδα:

«Δν θ λείψει ρχοντας π τν ούδα μήτε βασιλις π τ αμά του, ς πο ν λθει κενος, γι τν ποον εναι γραμμένο ν βασιλεύει πάν᾿ π᾿ λους, κι ατν τν περιμένουμε λα τ θνη». ς τν καιρ πο γεννήθηκε Χριστός, ο ουδαοι, τ γένος το ούδα, εχανε ρχοντες, δηλαδ κριτς κα ρχιερες, πο τανε κ᾿ ο πολιτικο ρχοντές τους. 

λλ τότε γι πρώτη φορ γινε ρχοντας τς ουδαίας ρώδης, πο τανε θνικς κα βαλε ρχιερέα τν νάνιλον «λλογεν», ν ο ρχιερες εχανε πάντα μητέρα ουδαία. Τελευταος ουδαος ρχιερες στάθηκε ρκανός

Κα ο λλοι προφτες προφητέψανε τ Γέννηση το Χριστο, προπάντων σαΐας. Τ Γέννηση το Χριστο τ λένε ο μνωδο «τ πρ αώνων πόκρυφον κα γγέλοις γνωστον μυστήριον», κατ τ λόγια του Παύλου πο γράφει: 

«μο τ λαχιστοτέρ πάντων τν γίων δόθη χάρις ατ ν τος θνεσιν εαγγελίσασθαι τν νεξιχνίαστον πλοτον το Χριστο κα φωτίσαι πάντας τίς οκονομία το μυστηρίου τν ποκεκρυμμένου π τν αώνων ν τ Θε, τ τ πάντα κτίσαντι δι ησο Χριστο, να γνωρισθ νν τας ρχας κα τας ξουσίαις ν τος πουρανίοις δι τς κκλησίας πολυποίκιλος σοφία το Θεο» (φεσ. γ´ 8-10). 

πόστολος Παλος λέγει, πς ατ τ μυστήριο δν τ γνωρίζανε καθαρ κα μ σαφήνεια οτε ο γγελοι, γι᾿ ατ ρχάγγελος Γαβριλ μ τρόμο τ επε στν Παναγία. Κα στος Κολασσαες γράφοντας θεόγλωσσος Παλος, λέγει: «Τ μυστήριον τ ποκεκρυμμένον π τν αώνων κα π τν γενεν, νυν φανερώθη τος γίοις ατο, ος θέλησε Θες γνωρίσαι τς πλοτος, τς δόξης το μυστηρίου τούτου ν τος θνεσιν.

 Ός στ Χριστς ν μν λπς τς δόξης». Λέγει, πς φανερώθηκε ατ τ μυστήριο στος γίους, πο θέλησε Θες ν τ μάθουνε, κα ατο θ τ διδάσκανε στ θνη; στος εδωλολάτρες, πο προσκυνούσανε γι θεος πέτρες κα ζα κα διάφορα λλ κτίσματα.

ξακόσια χρόνια πρ Χριστο βασιλις Ναβουχοδονόσορ εδε στ νειρό του, πς βρέθηκε μπροστά του να θεόρατο φοβερ γαλμα, καμωμένο π χρυσάφι, σήμι, χάλκωμα, σίδερο κα σεντέφι: Κι ξαφνα νας βράχος ξεκόλλησε π να βουν κα χτύπησε τ γαλμα κα τό κανε σκόνη. 

Κα σηκώθηκε νας δυνατς νεμος κα σκόρπισε τ σκόνη, κα δν πόμεινε τίποτα. βράχος μως πο τσάκισε τ γαλμα γινε να μεγάλο βουνό, κα σκέπασε λη τη γ. Τότε βασιλις φώναξε τν προφήτη Δανιλ κα ζήτησε ν το ξήγησει τ νειρο.

Κι Δανιλ τ ξήγησε καταλεπτς, λέγοντας πς τ διάφορα μέρη το γάλματος τανε ο διάφορες βασιλεες, πο θ περνούσανε π τν κόσμο στερα π τν Ναβουχοδονόσορα κα πς στ τέλος Θες θ ναστήσει κάποια βασιλεία πο θ καταλύσει λες τς βασιλεες, πως βράχος πο εχε δε στ νύπνιό του ξαφάνισε τ γαλμα μ τ πολλ συστατικά του: 

«Κα ν τας μέραις τν βασελέων κείνων, ναστήσει Θες το ορανο βασιλείαν, τις ες τος αἰῶνας ο διαφθαρήσεται», «κάποιο βασίλειο, λέγει, πο δν θ καταλυθε ποτ στος αἰῶνες τν αώνων».Ατ βασιλεία αώνια, φθαρτη, εναι βασιλεία το Χριστο, βασιλεία τς γάπης στς ψυχς τν νθρώπων κα δρύθηκε μ τν γία Γέννηση το Κυρίου πο γιορτάζουμε σήμερα. 

Κα πειδ εναι τέτοια βασιλεία, γ᾿ ατ θ εναι αώνια, γ ατ δν θ χαλάσει ποτέ, πως γίνεται μ τς λλες πίγειες κα λικς βασιλεες. πως βράχος μεγάλωνε κι γινε ρος μέγα κα σκέπασε τ γ, τσι κα τ κήρυγμα το Εαγγελίου ξαπλώθηκε σ᾿ λη τν οκουμένη, μ τ κήρυγμα τν ποστόλων: 

«Ες πσαν τν γν ξλθεν φθόγγος ατν, κα ες τ πέρατα τς οκουμένης τ ήματα ατν». στε βγκε ληθιν ρχαιότερη προφητεία το ακώβ, πς σν πάψει γκόσμια ξουσία τν ουδαίων, θ ρθει στν κόσμο κενος πο προορίστηκε, « προσδοκία τν θνν».

Σημείωσε πς ο βραοι πιστεύανε πς φυλή τους μονάχα ταν βλογημένη, κα πς Θες φρόντιζε μονάχα γι᾿ ατή, κα πς ο λλοι λαοί, «τ θνη», ταν καταραμένα κα μολυσμένα κι νάξια ν δεχτον τ φώτιση το Θεο

Λοιπν εναι παράξενο ν μιλ προφητεία το ακβ γι τ θνη, γι τος εδωλολάτρες θ περιμένουν τν Μεσσία ν τος σώσει κα μάλιστα ν μ λέει κν πς τν ναμενόμενο Σωτρα τν περιμένανε ο ουδαοι μαζ μ τ θνη, λλ ν λέει πς τν περιμένανε μονάχα ο θνικοί: «κα ατς προσδοκία θνν». 

πως κι γινε. Γιατί, τ βασιλεία πο δρυσε Χριστς στν κόσμο, τ θεμελίωσαν μν ο πόστολοι, πο ταν ουδαοι, λλ τν ξαπλώσανε κα τν στερεώσανε μ τος γνες τους κα μ τ αμα τος ο λλες φυλές, «τ θνη».

Εναι λότελα κατανόητο, γι τ πνεμα μας, τ τι κατέβηκε Θες νάμεσά μας σν νθρωπος συνηθισμένος κα μάλιστα σν φτωχότερος π τος φτωχούς. Ατ τ μακροθυμία μονάχα γιες ψυχς εναι σ θέση ν τ νιώσουνε ληθινά, κα ν κλάψουνε π κατάνυξη.

Κάποιοι, μ᾿ λα ατ πο επαμε, δν θ νιώσουμε τίποτα π τ Μυστήριο, πο γιορτάζουμε. Σ᾿ ατούς, γ τιποτένιος, δ μπορ ν π τίποτα. Μοναχ θ τος θυμίσω τ αστηρ λόγια πο γράφει στν πιστολή του γιος ωάννης Εαγγελιστής, γαπημένος μαθητς το Χριστο, κι᾿ θερμότατος κήρυκας τς γάπης: «Πν πνεμα, μολογε ησον Χριστν ν σαρκ ληλυθότα, κ το Θεο στι. Κα πν πνεμα, μ μολογε ησον Χριστν ν σαρκ ληλυθότα, κ το Θεο οκ στίν. Οτος στν ντίχριστος»

 Απολυτίκιο

Η Γέννησίς σου Χριστ ο Θες ημών
ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως
εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες
υπ
αστέρος εδιδάσκοντο
Σε προσκυνείν τον ήλιον της δικαιοσύνης
και Σε γινώσκειν εξ ύψους ανατολήν
Κύριε δόξα Σοι.

 Κοντάκιο (σύνθεση Ρωμανού του Μελωδού)

Η Παρθένος σήμερον
τον Υπερούσιον τίκτει
και η Γή το σπήλαιον
τω απροσίτω προσάγει
Άγγελοι μετ
ποιμένων δοξολογούσι
Μάγοι δε μετα αστέρος οδοιπορούσι
Δι’ ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον
ο προ αιώνων Θεός.

Το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού, όπως περιγράφεται στα ιερά Ευαγγέλια, συνοδεύθηκε από υπερφυσικά σημεία, όπως η δοξολογία των Αγγέλων, ο αγγελικός ύμνος («Δόξα εν υψίστοις Θεώ»), η εμφάνιση του Αγγέλου στους Ποιμένες, η «δόξα Κυρίου» που περιέλαμψε τους Ποιμένες της Βηθλεέμ, ο αστέρας.

Όπου οδήγησε τους Μάγους στο Βρέφος, η προσκύνηση των Μάγων. Θα ήταν παράδοξο να αναμένουμε από την επιστημονική έρευνα να επιβεβαιώσει τέτοια γεγονότα, τα οποία ούτως η άλλως υπερβαίνουν τα όρια του φυσικού. 

Όμως, από χώρους εχθρικούς στον Χριστιανισμό και περιβελημένους επιστημονικό μανδύα, επιχειρήθηκε να εξηγηθούν κάποια από τα γεγονότα αυτά ως φυσικά, με σκοπό να απογυμνωθεί το γεγονός της Γεννήσεως του Κυρίου από κάθε υπερφυσικό περιεχόμενο.

Έτσι κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι το άστρο, που οδήγησε τους Μάγους, ήταν ένα φυσικό φαινόμενο της εποχής, δηλαδή «σύνοδος πλανητών», είτε Δία και Κρόνου, είτε Δία και Αφροδίτης, που απλώς συνέπεσε τη χρονική εκείνη στιγμή και ήταν ορατή ως αρκετά φωτεινότερο από τα υπόλοιπα άστρο. 

Τέτοιες ερμηνείες, εκτός του ότι δεν είναι γενικά αποδεκτές επιστημονικώς, δεν ερμηνεύουν το φαινόμενο, που περιγράφει η Βίβλος, και προκαλούν εύλογα ερωτήματα όπως: Πως η «σύνοδος» αυτή οδηγούσε ανθρώπους σε τόσο μεγάλες αποστάσεις; Πώς εξαφανίσθηκε και επανεφανίσθηκε, όταν οι Μάγοι έφθασαν στον Ηρώδη; Πόσο χρόνο διήρκεσε αυτή η «σύνοδος»; 

Από το βιβλικό κείμενο εξάγεται ότι δύο ολόκληρα χρόνια ταξίδευαν οι Μάγοι για να φθάσουν στο Βρέφος, οδηγούμενοι από τον αστέρα. Έτσι υπολόγισε («ηκρίβωσε») τον χρόνο ο Ηρώδης (Ματθ. 2,7) και διέταξε τη σφαγή των Νηπίων της Βηθλεέμ «από διετούς και κατωτέρω» (2,16). 

Είναι χαρακτηριστικό ότι η προσκύνηση των Μάγων, κατά το ιερό κείμενο, δεν έγινε στο Σπήλαιο της Βηθλεέμ, αλλά «εις την οικίαν», όπου διέμενε «το παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού» (2, 11). Ισως η ερμηνεία του αγίου Θεοφυλάκτου ότι ο αστέρας ήταν «αγγελική δύναμις» (Άγγελος), που οδηγούσε του Μάγους, είναι πολύ πιο λογική από «επιστημονικές» θεωρίες, όπως οι παραπάνω.

 Η καθιέρωση της εορτής των Χριστουγέννων

Είναι αληθές ότι η Βιβλική Παράδοση δεν διέσωσε την ακριβή ημερομηνία της Γεννήσεως του Χριστού. Τα ιερά κείμενα δεν παρέχουν καμμιά ασφαλή πληροφορία για την εποχή της Γεννήσεως. Η εινόνα των Χριστουγέννων που έχουμε στον νού μας, με τα χιόνια και το ψύχος, είναι μεταγενέστερης δυτικής προέλευσης και δεν στηρίζεται στα κείμενα. 

 Το Σπήλαιο ήταν μάλλον πρόχειρο κατάλυμα της Θεοτόκου και του Ιωσήφ και όχι χώρος προστασίας από το κρύο. Κατά τον ίδιο τρόπο, η Φάτνη χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εναποθέσεως του Βρέφους («κούνια») και όχι ως θερμαντικό μέσο. 

Πουθενά δεν αναφέρεται χιονόπτωση, βροχή, κακοκαιρία, ψύχος, φαινόμενα άλλωστε πολύ σπάνια για την περιοχή. Η αναφορά σε «ποιμένας… αγραυλούντας και φυλάσσοντας φυλακάς της νυκτός» (Λουκ. 2,8) μάλλον παραπέμπει σε άλλη εποχή. 

Προσπάθειες χρονολογήσεως με βάση τη σύλληψη του Προδρόμου και την εφημερία του Ζαχαρία στον Ναό δεν έχουν οδηγήσει ασφαλή συμπεράσματα. Ουσιαστικά, η ακριβής ημερομηνία της Γεννήσεως παραμένει άγνωστη.Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε την Εκκλησία να καθιερώσει μια μέρα τιμής για το μεγάλο αυτό γεγονός, αφού σημασία έχει η τιμή του γεγονότος κι όχι η ακριβής ημερομηνία του. 

Οι πρώτες αναφορές στον εορτασμό της Γεννήσεως υπάρχουν σε κείμενα του πάπα Τελεσφόρου (125-136), σύμφωνα με κάποιους ερευνητές (Ν. Ιωαννίδη «Η εορτή Χριστουγέννων – Θεοφανείων», στο Το Χριστιανικόν Εορτολόγιον, Αθήναι 2007, σ. 132). 

Σαφέστερες πληροφορίες παρέχουν κείμενα του 3ου μ.Χ. αι., χωρίς αυτό να σημαίνει ότι νωρίτερα η Εκκλησία δεν τιμούσε το γεγονός, περ’ ότι οι συνθήκες της εποχής καθιστούσαν προβληματικό κάθε εορτασμό, λόγω π.χ. των διωγμών του Χριστιανισμού. 

Είναι ιστορικά βέβαιο, ότι στην Ανατολή τον 3ο μ.Χ. αι. η Γέννηση εορταζόταν μαζί με τη Βάπτιση του Χριστού στις 6 Ιανουαρίου, με το κοινό όνομα «Θεοφάνεια», ως εορτές φανερώσεως του Θεού στον κόσμο. Άλλωστε, η προσωνυμία «Θεοφάνεια» προσιδιάζει περισσότερο στη Γέννηση παρά στη Βάπτιση, γιατί τότε «Θεός εφανερώθη εν σαρκί» (Α’ Τιμ. 3,16). 

Στη Δύση η Γέννηση εορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου, ημέρα που οι εθνικοί λάτρευαν τον φυσικό ήλιο. Ο λόγος του εορτασμού της Γεννήσεως τη μέρα αυτή είναι προφανής: οι Χριστιανοί ήθελαν να διακηρύξουν σε κάθε κατεύθυνση ότι ο κτιστός ήλιος δεν έχει καμμία θεία ιδιότητα και είναι απλώς δημιούργημα του αληθινού Ηλίου της Δικαιοσύνης. 

Σαφείς αναφορές στην ιδιότητα του Χριστού ως Ηλίου της Δικαιοσύνης υπάρχουν μέχρι σήμερα στην υμνολογία των Χριστουγέννων. Σιγά – σιγά επικράτησε και στην Ανατολή ο εορτασμός της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου. 

Αυτό έγινε τον 4ο μ.χ. αι., με τη συμβολή των Πατέρων της Εκκλησίας Βασιλείου του Μεγάλου και Γρηγορίου του Θεολόγου.Πρέπει να σημειωθεί, ότι ο εορτασμός των μεγάλων εορτών, με αφορμή σταθμούς της ζωής του Χριστού, είναι απόλυτα σύμφωνος με το γράμμα και το πνεύμα της Αγ. Γραφής. 

Στην Παλαιά Διαθήκη εορτάζονται γεγονότα θαυμαστής σωτηρίας του Λαού του Θεού. Ο ίδιος ο Κύριος προέτρεψε τους Μαθητές να επιτελούν την «ανάμνησιν» του Πάθους Του (Λουκ. 22,19-20). Κατά το παράδειγμα της «αναμνήσεως» του Πάθους και της Αναστάσεως του Χριστού, καθιερώθηκαν οι μεγάλες Δεσποτικές εορτές. 

Για τη Γέννηση είναι σαφής η μαρτυρία της Κ. Διαθήκης ότι και οι Άγγελοι ανύμνησαν το γεγονός, δοξολογούντες τον Θεό και ψάλλοντες «δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη» (Λουκ. 2,13-14). Αυτό επέδρασε προφανώς καταλυτικά στην πρώϊμη καθιέρωση του εορτασμού της Γεννήσεως του Χριστού από την αρχαία Εκκλησία.

Το θεολογικό νόημα της Γεννήσεως

Η Γέννηση του Χριστού εκτός από ιστορικό γεγονός είναι «το μέγα της ευσεβείας μυστήριον» (Α’ Τιμ. 3,16), το μεγάλο μυστήριο, που πρέπει να σεβόμεθα. Ποιο ακριβώς είναι το μυστήριο αυτό; Είναι το γεγονός ότι «Θεός εφανερώθη εν σαρκί» (Α’ Τιμ. 3,16), το ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος. Μυστήριο «χρόνοις αιωνίοις σεσιγημένον, φανερωθέν δε νυν» (Ρωμ. 16,25). 

Είναι ουσιαστικά το μυστήριο της σωτηρίας μας, το οποίο διακονεί και ενεργεί ο ίδιος ο Υίός του Θεού, ο Οποίος έγινε άνθρωπος ακριβώς για να σώσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος από τη «δουλεία του εχθρού». Με την έλευσή Του στον κόσμο ο Υιος του Θεού ενώνεται μαζί μας και μας σώζει: 

Αφ’ ενός μεν η ανθρώπινη φύση ενώνεται με τη θεία στο πρόσωπο του Χριστού, αφ’ ετέρου δε καθένας από μας ενώνεται με τον Χριστό κοινωνώντας το Σώμα και το Αίμα Του. Κατά τη σαφή διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας «ό,τι ενώνεται με τον Χριστό, εκείνο και σώζεται» και «εκτός του Χριστού δεν υπάρχει σωτηρία.

Είναι, λοιπόν, δυνατό να μην χαιρόμεθα και να μην πανηγυρίζουμε για την έλευση του Χριστού στον κόσμο; Είναι δυνατό να αδιαφορούμε μπροστά στο μεγάλο γεγονός, στο οποίο βασίζεται η σωτηρία μας; Μόνο όσοι δεν έχουν την παραμικρή αίσθηση η αντίληψη του μυστηρίου της σωτηρίας, του «χρόνοις αιωνίοις σεσιγημένου», μπορεί να υιοθετούν μια τέτοια στάση. 

Αν οι Άγγελοι του ουρανού πανηγυρίζουν και ψάλλουν ύμνους για τη δική μας σωτηρία, για την «ειρήνην» και «ευδοκίαν» που ήλθε στον κόσμο («και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία», Λουκ. 2,14), τι πρέπει να κάνουμε εμείς; Να γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία πανηγυρίζει τη Γέννηση του Χριστού, ως γεγονός παραπλήσιο με αυτό της Αναστάσεως. 

Να γιατί η υμνολογία της αποτελεί έκρηξη χαράς για τη σωτηρία, που ήλθε στον κόσμο. Να γιατί ψάλλει μαζί με τους Αγγέλους: «Χριστός γεννάται, δοξάσατε· Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε· Χριστός επί γης, υψώθητε».

Δεν υπάρχουν σχόλια: