06 Απριλίου, 2011

Ο ΜΕΓΑΣ ΚΑΝΟΝΑΣ

clip_image002

Την Τετάρτη απόγευμα, μεταξύ Δ' και Ε' Κυριακής των Νηστειών, ψάλλεται ή ακολουθία του «Μεγάλου Κανόνος», στο μέσο του Μικρού Αποδείπνου. Κανονικά είναι ο Όρθρος της επομένης και μπορεί να τελείται αγρυπνία με Θ. Λειτουργία των Προηγιασμένων. Κανόνες είναι μεγάλοι ύμνοι, οι οποίοι αποτελούνται από μικρότερες ενότητες πού λέγονται Ωδές (από το ρήμα άδω). Κάθε ωδή αποτελείται από τον Ειρμό (την πρώτη δηλ. στροφή) και τα υπόλοιπα 3-4 συνήθως Τροπάρια (τρέπονται, δηλ. ψάλλονται όπως το πρώτο, ό ειρμός). Κανόνες υπάρχουν με διάφορο αριθμό ωδών. Υπάρχουν Κανόνες με δύο ωδές, με τρεις (τριώδιο), με τέσσερις, πέντε μέχρι εννέα ωδές (εννέα είναι και οι Βιβλικές Ωδές).

Ό Κανών αυτός λέγεται Μέγας, λόγω του πλήθους των τροπαρίων πού περιέχουν οι εννέα ωδές του. Σ' αυτά περιλαμβάνονται σήμερα και τα τροπάρια πού πρόσθεσαν μεταγενέστεροι Υμνογράφοι: για την Όσία Μαρία και για τον ίδιο, τον Άγιο Ανδρέα. Έτσι στο σύνολο του ο Μέγας Κανών έχει 11 Ειρμούς, (ή β' και γ' Ωδή έχουν από 2 Ειρμούς) και 250 Τροπάρια! (ή β' Ωδή έχει 41 Τροπάρια!). Συγγραφέας του Μ. Κανόνα είναι ο Άγιος Ανδρέας, ο Ίεροσολυμίτης. Ήταν Μοναχός της Ί. Μονής του Αγίου Σάββα. Έχρημάτισε γραμματέας του Πατριάρχου Ιεροσολύμων, συμμετείχε στην ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδο το 680 και μετά, αφού εξελίχθηκε στα διάφορα εκκλησιαστικά υπουργήματα, εκλέχθηκε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Συνέγραψε πολλούς κανόνες και διάφορα συγγράμματα. Το σπουδαιότερο υμνογραφικό του έργο είναι ο Μέγας Κανών πού θεωρείται το «Κύκνειο» του άσμα. Απέθανε γύρω στο 740, στη Λέσβο, οπού βρέθηκε, είτε επιστρέφοντας στην Κρήτη από την Κων/πολη, είτε εξόριστος, ως υποστηρικτής των Αγίων Εικόνων.

Περιεχόμενο του Μ. Κανόνα

Ανατρέχει σ' όλα τα πρόσωπα της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης προβάλλοντας τις πράξεις - καλές ή κακές -των δικαίων προς μίμηση και των αδίκων προς αποφυγή.

Ή κεντρική ιδέα του Κανόνα είναι ή Μετάνοια. Αυτή θεωρεί ο Ποιητής θύρα του Παραδείσου. Έφ' όσον δεν έχουμε καρπούς μετανοίας, ας προσφέρουμε στον Θεό τη συντετριμμένη καρδία μας και ας αναγνωρίσουμε την πνευματική μας πτώχεια. Ολόκληρο το πένθιμο και κατανυκτικό περιεχόμενο του αριστουργήματος αυτού συνοψίζεται στο Τροπάριο:

«Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα, τί καθεύδεις; το τέλος εγγίζει και μέλλεις θορυβείσθαι (πρόκειται να θορυβηθείς) ανάνηψον ούν, ίνα φείσηταί σου (σύνελθε λοιπόν για να σε λυπηθεί) Χριστός ό Θεός, ό πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Ό Μ. Κανόνας ψάλλεται τμηματικά τις τέσσερις πρώτες ήμερες της «Καθαράς Εβδομάδος», (ΔΕΥΤΕΡΑ έως ΠΕΜΠΤΗ), μαζί με το Μέγα Απόδειπνο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: