06 Απριλίου, 2011

Αιγαίο «Χοντρό» παιχνίδι με την υφαλοκρηπίδα

image

Θαλάσσια «οικόπεδα»

για δημιουργία τετελεσμένων δεσμεύει η Άγκυρα

Στενεύει ο χρόνος για την θέσπιση ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης - Τι αποκαλύπτει το περιστατικό με το ιταλικό ερευνητικό σκάφος που ζήτησε άδεια και από τις τουρκικές Αρχές - Πώς διακηρύσσει η Τουρκία τη διεκδίκηση της θαλάσσιας περιοχής νοτίως της γραμμής Καστελόριζο-Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη

Όταν προ καιρού ο Αχμέτ Νταβούτογλου επισκέφθηκε την Ελλάδα, φρόντισε να κάνει μία δήλωση με σημασία: «Το Καστελόριζο βρίσκεται στη Μεσόγειο. Σε ό,τι αφορά το νησί του Καστελόριζου, η Τουρκία έχει βάσιμες νομικές και πολιτικές θέσεις σε συμφωνία με το διεθνές δίκαιο και τη νομολογία των διεθνών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένης και της Χάγης. Και γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία διαφωνούν σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο».

Το τι ακριβώς εννοούσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών με εκείνη τη δήλωση φάνηκε πολύ καθαρά στη συνέχεια από δύο πράξεις της Άγκυρας. Η πρώτη είναι η υπόθεση με το ιταλικό ερευνητικό σκάφος «Explora». Υπενθυμίζουμε ότι το εν λόγω σκάφος ζήτησε και πήρε άδεια από την Αθήνα για να πραγματοποιήσει έρευνες σε ελληνική θαλάσσια ζώνη (νοτιοδυτικά του Καστελόριζου και κοντά στην Κάσο), με σκοπό την πόντιση καλωδίου οπτικών ινών που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ιταλία.

Η Αθήνα έδωσε την άδεια, αλλά τουρκική φρεγάτα εκδίωξε το «Explora» από την περιοχή, με το επιχείρημα ότι πραγματοποιεί έρευνες σε τουρκική υφαλοκρηπίδα. Όπως εκ των υστέρων αποκαλύφθηκε, το ιταλικό σκάφος ζήτησε στη συνέχεια άδεια και από την Άγκυρα για να ολοκληρώσει τις εργασίες του στην ελληνική θαλάσσια ζώνη. Όταν το έμαθε η Αθήνα, ακύρωσε την άδεια που είχε δώσει.

Μέχρι τα έξι μίλια

Για μία ακόμα φορά, η Τουρκία διακήρυξε με στρατιωτικού τύπου ενέργειες τη διεκδίκηση της θαλάσσιας περιοχής νοτίως της γραμμής Καστελόριζο-Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη. Το περιστατικό δείχνει ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει όχι μόνο την υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου, αλλά και την υφαλοκρηπίδα των υπολοίπων νησιών. Γι' αυτό και εκτείνει τη δική της υφαλοκρηπίδα μέχρι τα έξι μίλια από τις ακτές των ανωτέρω νησιών, από εκεί δηλαδή που τελειώνουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα.

Η Αθήνα έκανε διάβημα και ο Δημήτρης Δρούτσας μετέβη στο Καστελόριζο για να συμμετάσχει σε μία δενδροφύτευση! Από πολιτικής απόψεως, όμως, η τουρκική πρόκληση έμεινε ουσιαστικά αναπάντητη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι την αποκάλυψη πως το ιταλικό σκάφος είχε ζητήσει άδεια και από την Άγκυρα έκανε ο υπουργός Άμυνας και όχι το υπουργείο Εξωτερικών.

Το δεύτερο γεγονός που όχι μόνο δεν αφήνει κανένα περιθώριο για τις προθέσεις της Άγκυρας, αλλά και δημιουργεί τετελεσμένο, είναι η κίνηση της να χωρίσει 11 οικόπεδα συνολικής έκτασης 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη θαλάσσια περιοχή νότια, νοτιοδυτικά και νοτιοανατολικά της Αττάλειας. Ορισμένα από τα 11 θαλάσσια οικόπεδα εισέρχονται βαθιά στις ελληνικές και κυπριακές θαλάσσιες ζώνες. Η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου ζήτησε προσφορές από διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες για τη διεξαγωγή ερευνών με σκοπό την ανεύρεση κοιτασμάτων.

Είναι προφανές ότι η τακτική των διαβημάτων διαμαρτυρίας προσφέρει στην Αθήνα ένα φύλλο συκής, αλλά δεν έχει κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Η προσπάθεια της ελληνικής διπλωματίας να κατευνάσει τον τουρκικό επεκτατισμό έχει αποτύχει. Η Άγκυρα προωθεί τις διεκδικήσεις της με πράξεις που δημιουργούν μικρότερα ή μεγαλύτερα πολιτικά τετελεσμένα.

Όπως φάνηκε και από τις πρόσφατες δηλώσεις Δρούτσα, η κυβέρνηση Παπανδρέου επιδιώκει να θέσει ένα χρονοδιάγραμμα στις διεξαγόμενες διερευνητικές επαφές και, εάν τελικώς δεν προκύψει συμφωνία, να οδηγήσει το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Μέχρι στιγμής, όμως, κερδισμένη είναι μόνο η Άγκυρα.

Οι ενδείξεις για την ύπαρξη από σημαντικών έως μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν εκ των πραγμάτων διαφοροποιήσει τη γεωπολιτική της περιοχής. Η Κύπρος έσπευσε να θεσπίσει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), η οποία αμέσως αναγνωρίσθηκε από την Ε.Ε. Προχώρησε, μάλιστα, σε συμφωνίες οριοθέτησης με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο. Η Ελλάδα αποφεύγει να θεσπίσει ΑΟΖ.

Υπενθυμίζουμε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε ζητήσει από τον Κώστα Καραμανλή να οριοθετήσουν την ελληνική με την κυπριακή ΑΟΖ. Η Αθήνα, όμως, δεν είχε ανταποκριθεί για να μην προκαλέσει την αντίδραση της Άγκυρας. Με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, το σύμπλεγμα του Καστελόριζου εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ.

Οι δυο αυτές παρεμβάλλονται μεταξύ τουρκικής και αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αντίθεση με την υφαλοκρηπίδα, η οποία, ως γεωλογική έννοια, υπάρχει από μόνη της, η ΑΟΖ, ως οικονομική έννοια, υπάρχει μόνο εάν θεσπισθεί. Προς το παρόν, όμως, ελληνική ΑΟΖ δεν υπάρχει, επειδή η Αθήνα δεν την έχει θεσπίσει.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η θέσπιση γίνεται με μονομερή πράξη του παράκτιου κράτους, η οποία κοινοποιείται στον ΟΗΕ. Το δεύτερο βήμα είναι η έναρξη διαπραγματεύσεων με τα γειτονικά παράκτια κράτη, με σκοπό την οριοθέτηση των ΑΟΖ.

Διαρκής φόβος

Το δίκαιο της θάλασσας αναφέρει ρητά ότι τα κατοικημένα νησιά δικαιούνται να συνυπολογίζονται στην οριοθέτηση της ΑΟΖ, όπως και της υφαλοκρηπίδας. Η Ελλάδα αποφεύγει να θεσπίσει ΑΟΖ και συνεχίζει να μιλάει για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, επειδή φοβάται τις τουρκικές αντιδράσεις. Οι Τούρκοι φροντίζουν να συντηρούν τον φόβο της Αθήνας.

Στις 13 και 14 Νοεμβρίου 2008 είχαν εκδώσει δυο αναγγελίες για διεξαγωγή γεωλογικών ερευνών στη θαλάσσια περιοχή νοτίως του Καστελόριζου. Έπειτα από λίγο ειδικό ναυλωμένο νορβηγικό σκάφος είχε μεταβεί στην περιοχή για έρευνες συνοδευόμενο από τουρκική φρεγάτα. Ήταν μια πράξη-προειδοποίηση των Τούρκων ότι θα αμφισβητήσουν εμπράκτως την ΑΟΖ που εξασφαλίζει στην Ελλάδα η ύπαρξη του Καστελόριζου κάτω από τις νότιες ακτές της Τουρκίας.

Μερικές ημέρες πριν απ' αυτό το περιστατικό, τον Οκτώβριο του 2008, ο τότε αρχηγός του τουρκικού ναυτικού Μετίν Ατάτς είχε προβεί σε μία βαρυσήμαντη δήλωση-προειδοποίηση: «Εκτιμώ ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων, επειδή προσεχώς θα αποκτήσει σπουδαιότητα. Λόγω των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ' έναν δεύτερο Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».

Η «επαγρύπνηση» και «αντίδραση» δεν ήταν τίποτα άλλο από επανάληψη της τακτικής που έχουν εξακολουθήσει οι Τούρκοι στο Αιγαίο από τη δεκαετία 1970. Χρησιμοποιούν τη διεξαγωγή ερευνών ως μηχανισμό πρόκλησης κρίσης, για να αποτρέψουν την Ελλάδα από την άσκηση του νόμιμου δικαιώματος της για εκμετάλλευση των όποιων κοιτασμάτων.

Στόχος τους είναι να την υποχρεώσουν ή σε μία εκτός διεθνούς δικαίου και συμφέρουσα για την Τουρκία μοιρασιά ή για σε μορφή επίσης συμφέρουσας για την Τουρκία συνεκμετάλλευσης. Αυτός είναι ο λόγος που η Άγκυρα επιχειρεί να αποκόψει το σύμπλεγμα του Καστελόριζου από την αλυσίδα των ελληνικών νησιών του Αιγαίου, προκειμένου να εξουδετερώσει κατά το δυνατόν την επήρεια του στην οριοθέτηση των ελληνικών θαλασσίων ζωνών.

Η επόμενη τουρκική πρόκληση ήταν όταν η ελληνική διπλωματία τόλμησε να αρθρώσει τον όρο ΑΟΖ. Στις 12 Ιουλίου 2010 η Άγκυρα εξέδωσε αναγγελία για υποθαλάσσιες έρευνες του «Πίρι Ρέις» στην Ανατολική Μεσόγειο. Η απειλή ήταν αρκετή. Η Αθήνα ξέχασε την ΑΟΖ και επανήλθε στην παλιά ρητορική για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, εισάγοντας και τον γενικό όρο «θαλάσσιες ζώνες».

Στην πραγματικότητα, οι ελληνικές κυβερνήσεις φοβούνται ότι η Άγκυρα θα σπεύσει να πραγματοποιήσει γεωλογικές έρευνες νοτίως του Καστελόριζου και σε άλλα σημεία της ελληνικής ΑΟΖ, με σκοπό να την αμφισβητήσει εμπράκτως. Οι Τούρκοι καλλιεργούν αυτό τον ελληνικό φόβο, μεταξύ των άλλων, και με τη συνεχή και έντονη αεροναυτική παρουσία τους στην περιοχή.

Θέλουν να καταστήσουν σαφές ότι έχουν θέσει υπό τον στρατιωτικό έλεγχο τους τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της γραμμής Ρόδου-Κρήτης και Κύπρου. Δεν είναι τυχαίο ότι σ' αυτή την περιοχή πραγματοποιούν συχνά αεροναυτικές ασκήσεις. Ούτε βεβαίως είναι τυχαίο ότι, στο πλαίσιο της δυτικής επέμβασης στη Λιβύη, ο Ταγίπ Ερντογάν έστειλε στολίσκο, ζητώντας να ελέγχει τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Κρήτης και των λιβυκών ακτών.

Δεν υπάρχουν σχόλια: