Το άδοξο τέλος του παλαιστινιακού ονείρου

Τα έγγραφα που διέρρευσαν από τις διαπραγματεύσεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει σήμερα καμία προοπτική δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους

Στην ηχηρή επιβεβαίωση ότι μια ολόκληρη εποχή ματαιωμένων προσδοκιών και, από ένα σημείο και μετά, αφελών ψευδαισθήσεων έχει φτάσει στο τέλος της, σχετικά με τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ισραηλινή και την παλαιστινιακή πλευρά περί της επίλυσης του Μεσανατολικού, έρχεται να συμβάλει η πρόσφατη διαρροή χιλιάδων διπλωματικών εγγράφων γύρω από το θέμα.

Τα αποκαλυπτικά αυτά έγγραφα, που είδαν το φως της δημοσιότητας χάρη στο τηλεοπτικό δίκτυο al-Jazeera και την εφημερίδα «Guardian» και αφορούν το διάστημα 1999-2010, ρίχνουν τις μάσκες σχετικά με το τι πραγματικά πρεσβεύει η κάθε πλευρά, παρά τις όποιες δημόσιες εκατέρωθεν διακηρύξεις.

Τα εν λόγω τεκμήρια (η αυθεντικότητα των οποίων δεν έχει αμφισβητηθεί) αποτελούνται από κάπου 1.600 επίσημα έγγραφα που προέρχονται από την ομάδα διαπραγμάτευσης των Παλαιστινίων (NSU), της οποίας προΐσταται ο Σαέμπ Ερεκάτ και η οποία πρόσκειται στην PLO.

Γη και ύδωρ έναντι μηδενός

Επί της ουσίας, το σημαντικότερο από αυτά που μας αποκαλύπτουν τα έγγραφα είναι η μυστική πρόταση της παλαιστινιακής πλευράς το 2008-2009, την επαύριο της διάσκεψης κορυφής της Αννάπολης υπό τον Τζορτζ Ου. Μπους, να παραχωρήσει στο Ισραήλ όλους τους εβραϊκούς οικισµούς της ανατολικής Ιερουσαλήµ εκτός από έναν, τον Χαρ Χόµα. Λίγους μήνες αργότερα ο Σ. Ερεκάτ επανήλθε με ακόμα πιο θελκτική πρόταση, που παραχωρούσε σε μια διακοινοτική επιτροπή τη διοίκηση ορισμένων συνοικιών όπως η Χαράμ αλ Σαρίφ της παλαιάς Ιερουσαλήμ (Όρος του Ναού για τους Εβραίους), όπου βρίσκεται το τέμενος του αλ-Ακσά και είναι για τους μουσουλμάνους ο ιερότερος τόπος μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα.

Μάλιστα, στις διαπραγματεύσεις του Καμπ Ντέιβιντ το 2000 η παραχώρηση αυτή είχε θεωρηθεί αδιανόητη από τον Γιάσερ Αραφάτ, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν τότε οι συνομιλίες. Στην ουσία, επρόκειτο για την εφαρμογή της λογικής «εδάφη αντί ειρήνης», μόνο που αυτή τη φορά ήταν οι Παλαιστίνιοι που πρόσφεραν την (ιερή τους) γη.

Παρ’ ότι όμως η παραχώρηση αυτή στην Ιερουσαλήμ ήταν, σύμφωνα με τον Παλαιστίνιο διαπραγματευτή, η μεγαλύτερη στην ιστορία των διαπραγματεύσεων, η τότε Ισραηλινή υπουργός Εξωτερικών Τζίπι Λίβνι (της κεντρώας κυβέρνησης Ολμέρτ) απέρριψε την πρόταση, με τον ισχυρισμό ότι δεν περιλάμβανε και ορισμένες ακόμη «ισραηλινές απαιτήσεις» σε γη. Να σημειωθεί ότι η ισραηλινή κατοχή από το 1967 μέρους της Ιερουσαλήμ θεωρείται παράνομη σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Η άλλη βαρύνουσα αποκάλυψη έχει να κάνει με το έτερο ακανθώδες θέμα της μεσανατολικής διαμάχης, την επιστροφή των περίπου 5 εκατ. Παλαιστινίων προσφύγων στα πάτρια εδάφη. Όπως προκύπτει από τα ντοκουμέντα, οι Παλαιστίνιοι διαπραγματευτές φαίνεται να έχουν αποδεχτεί ότι δεν μπορούν να επαναπατριστούν πάνω από 10.000 πρόσφυγες.
Συνεργασία υπηρεσιών ασφαλείας

Η Παλαιστινιακή Αρχή βρίσκεται ακόμη περισσότερο εκτεθειμένη στην κατηγορία για ηττοπάθεια από το γεγονός ότι τα «Palestine Papers» εµφανίζουν την ηγεσία της να έχει «ενηµερωθεί κατ’ ιδίαν» –χωρίς να αντιδράσει– ακόμα και για την αιματηρή ισραηλινή επιχείρηση «Χυτό μολύβι» στη Γάζα το 2008, η οποία υποτίθεται ότι στρεφόταν κατά της Χαμάς, αλλά οδήγησε τελικά στο θάνατο εκατοντάδες αμάχους.

Εξάλλου από τα ίδια έγγραφα έγινε γνωστό ότι υπήρχε συνεργασία του ισραηλινού στρατού και των μυστικών υπηρεσιών της Παλαιστινιακής Αρχής για την εξόντωση του 32χρονου Χασάν αλ-Μαντούν, ενός υψηλόβαθμου στελέχους της παλαιστιανιακής εξτρεμιστικής οργάνωσης των Μαρτύρων του αλ-Ακσά που σκοτώθηκε το 2005 από ισραηλινό πύραυλο. Πόσες σκληρές αλήθειες μπορούν άραγε να αντέξουν αυτή τη στιγμή οι Παλαιστίνιοι χωρίς να αντιδράσουν;

Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς δήλωσε ότι τα έγγραφα επιφέρουν σκοπίμως σύγχυση, παρουσιάζοντας τις ισραηλινές απαιτήσεις ως δικές του προτάσεις, για να συμπληρώσει: «Δεν κρύβουμε τίποτε από τους Άραβες αδελφούς». Παρομοίως, ο κ. Ερεκάτ χαρακτήρισε τις αποκαλύψεις «μισές αλήθειες», αν και η πρώην διαπραγματευτής των Παλαιστινίων Ντιάνα Μπούτου τον κάλεσε να παραιτηθεί, με το επιχείρημα ότι οι διαπραγματευτές «δεν είναι αντιπροσωπευτικοί» του παλαιστινιακού λαού.

Η Χαμάς, από την πλευρά της, εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να απαξιώσει περαιτέρω την ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής και την «εκσυγχρονισμένη» Φατάχ, δηλώνοντας ότι τα έγγραφα δείχνουν την «εμπλοκή» της Παλαιστινιακής Αρχής στις «απόπειρες για τον αφανισμό της παλαιστινιακής υπόθεσης, ιδιαίτερα ως προς το θέμα της Ιερουσαλήμ και των προσφύγων». Δείχνουν επίσης «την εμπλοκή της στον αγώνα κατά της αντίστασης στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας και τη συνεργασία της με τη δύναμη κατοχής κατά την πολιορκία της Γάζας και τον πόλεμο [σ.σ.: του Δεκεμβρίου 2008 - Ιανουαρίου 2009]».

Αλλά και ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Άβιγκντορ Λίμπερμαν βρήκε την ευκαιρία να επανέλθει στο σχέδιό του για μια μακράς διαρκείας μεταβατική συμφωνία για τα σύνορα με την παλαιστινιακή οντότητα. «Τα έγγραφα αποδεικνύουν ότι, αφού ούτε και η πλέον αριστερή κυβέρνηση, εκείνη του Ολμέρτ και της Λίβνι, δεν κατάφερε να φτάσει σε συμβιβασμό με τους Παλαιστίνιους, είναι πασιφανές ότι η μόνη λύση είναι αυτή» δήλωσε ο κ. Λίμπερμαν.

Το τέλος των ψευδαισθήσεων

Σε κάθε περίπτωση, τα παραπάνω δεν επιτρέπουν πλέον άλλες ψευδαισθήσεις. Η επίλυση του Παλαιστινιακού είναι άπιαστο όνειρο, αφού η μεν Παλαιστινιακή Αρχή έχει χάσει κάθε αξιοπιστία απέναντι στο λαό της, οι δε Ισραηλινοί πολιτικοί ηγέτες, αριστεροί και δεξιοί, αποδεικνύουν ότι η ατζέντα τους είναι απόλυτα δεσμευμένη από τον επιθετικό εθνικισμό τους, θεωρώντας ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ του ισραηλινού επεκτατισμού, που εκφράζεται απροκάλυπτα μέσω των συνεχών εποικιστικών προγραμμάτων.

Αν τα κατεχόμενα είναι σε λίγα χρόνια διάσπαρτα από Εβραίους εποίκους που θα έχουν δημιουργήσει τετελεσμένα στην περιοχή, ποιος ο λόγος να βιαστούν σήμερα οι Ισραηλινοί να μοιραστούν με τον αδύναμο εχθρό τους την Ιερουσαλήμ, όταν μάλιστα οι πιέσεις της διεθνούς κοινότητας, και ιδίως της Ουάσινγκτον, είναι μόνο ρητορικές;

Και, από την άλλη, ποιος Παλαιστίνιος διαπραγματευτής θα τολμήσει στο εξής να υπερβεί τις «κόκκινες γραμμές» της περιόδου Αραφάτ; Είναι συνεπώς αδιαμφισβήτητο τώρα ότι η βεβαιότητα με την οποία ο Λευκός Οίκος δεσμευόταν πριν από λίγους μήνες ότι μπορούσε να οδηγήσει σε λύση του προβλήματος στη βάση των δύο ξεχωριστών κρατών ήταν ανεδαφική.

Το ακόμα πιο απαισιόδοξο συμπέρασμα είναι ότι όταν η διπλωματία καταλήγει σε αδιέξοδο, συνήθως το λόγο παίρνουν τα όπλα. Και σήμερα η ατμόσφαιρα στα παλαιστινιακά εδάφη μυρίζει και πάλι ιντιφάντα.