Μάχη για το μέλλον της Αλβανίας

Ο πρωθυπουργός Σ. Μπερίσα παραμένει αγκιστρωμένος στην εξουσία, με τη στήριξη και των δυνάμεων ασφαλείας, παρά τη μαζική αμφισβήτηση από την αντιπολίτευση του Έντι Ράμα

Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι που θα καθορίσει το μέλλον της πορείας της προς τον εκσυγχρονισμό του πολιτικού της συστήματος και τον εξευρωπαϊσμό των δομών της βρίσκεται η Αλβανία, την ώρα που συνεχίζεται η φορτισμένη αντιπαράθεση της κυβέρνησης Μπερίσα με την αξιωματική αντιπολίτευση του Σοσιαλιστή Έντι Ράμα. Το κλίμα εξακολουθεί να είναι τεταμένο μετά το θάνατο από πυρά των δυνάμεων ασφαλείας τριών ανθρώπων που συμμετείχαν στις ογκώδεις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που διοργάνωσε την προπερασμένη εβδομάδα το αντιπολιτευόμενο κόμμα SPA με αφορμή την αποκάλυψη υπουργικών σκανδάλων διαφθοράς. Παρά τις απειλές του Σαλί Μπερίσα και τις εκκλήσεις διεθνών φορέων, η αντιπολίτευση διεξήγαγε πορεία διαμαρτυρίας την Παρασκευή, ενώ δηλώνει ότι δεν πρόκειται να σταματήσει τις «ειρηνικές διαδηλώσεις» της. Ο κ. Ράμα επιρρίπτει στην αστυνομία όλη την ευθύνη για τα αιματηρά επεισόδια.

Διχασμένο εμφανίζεται και το ίδιο το κράτος. Ο Αλβανός πρωθυπουργός φαίνεται να έχει προσεταιριστεί τα μέλη της Εθνικής Φρουράς και των σωμάτων ασφαλείας, γι’ αυτό και τους επισκέφθηκε για να τους συγχαρεί για την αποφασιστικότητα με την οποία «υπερασπίστηκαν» τους κρατικούς θεσμούς, αλλά και για να βρουν τρόπους αντιμετώπισης των διαδηλώσεων. Σχολιάζοντας, ο Έντι Ράμα κατηγόρησε τον κ. Μπερίσα για εμπλοκή των ενόπλων δυνάμεων στα πολιτικά του σχέδια. Αντίστοιχα, τις τελευταίες μέρες ο κ. Μπερίσα και στελέχη του κόμματός του έχουν εκτοξεύσει κατηγορίες κατά της γενικής εισαγγελέως Ίνα Ράμα (καμία συγγένεια με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης), την οποία χαρακτηρίζουν «συνδιοργανώτρια του πραξικοπήματος» εξαιτίας των ενταλμάτων σύλληψης που εξέδωσε για 6 μέλη των σωμάτων ασφαλείας, κατηγορώντας τους ως υπεύθυνους για το θάνατο των 3 διαδηλωτών την 21η Ιανουαρίου. Κατηγορίες εξαπέλυσε η κυβέρνηση και κατά του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών Μπάχρι Σακίρι, ο οποίος σύμφωνα με τον κ. Μπερίσα δεν ενημέρωσε τις αστυνομικές αρχές για το «σχέδιο πραξικοπήματος» της αντιπολίτευσης. Η ίδια η Ίνα Ράμα, πάντως, θεωρεί ότι οι διαδηλωτές δεν είχαν σκοπό το πραξικόπημα και ότι έκαναν μόνο υλικές ζημιές.

Με στόχο την εκτόνωση της κατάστασης επισκέφθηκε τη χώρα την Τετάρτη και είχε επαφές με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αντιπολίτευσης ο νεοδιορισθείς μεσολαβητής της Ε.Ε. για την πολιτική κρίση στην Αλβανία Μίροσλαβ Λάιτσακ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Σλοβακίας και πρώην ύπατος εκπρόσωπος της διεθνούς κοινότητας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Στην ίδια κατεύθυνση, ο Αμερικανός πρέσβης στα Τίρανα Αλεξάντερ Αρβίζου δήλωσε από την πλευρά του ότι η βία δεν γνωρίζει νικητές και ηττημένους και κάλεσε αμφότερες τις πλευρές να αποφύγουν τις διαδηλώσεις.

Αναζητείται ο δρόμος προς την αλλαγή

Η πολιτική κρίση κρατά από την επαύριο των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου 2009, όταν το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα (DPA) ανανέωσε την κυβερνητική του θητεία παρ’ ότι έλαβε λιγότερες ψήφους από το SPA και αφού πρώτα εξασφάλισε τη στήριξη του Σοσιαλιστικού Κινήματος του Ιλίρ Μέτα. Ο κ. Μπερίσα είχε απορρίψει το αίτημα του Έντι Ράμα για επανακαταμέτρηση ψήφων και ακολούθησαν μήνες πολιτικής αναστάτωσης, με τους βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης να απέχουν από τις συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ως αποτέλεσμα της πολιτικής αστάθειας, στα τέλη του περασμένου χρόνου η Ε.Ε. αρνήθηκε στην Αλβανία το status του υποψήφιου προς ένταξη κράτους.

Έτσι, στην παρούσα φάση οι Αλβανοί γνωρίζουν ότι με δεδομένο το μικρό ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον για την περιοχή μετά τον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο, καθώς και την αγωνιώδη ενασχόληση των Βρυξελλών με τη βαθιά κρίση στην Ευρωζώνη, το μέλλον της πορείας της χώρας βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια των γηγενών πολιτικών ελίτ. Αυτό είναι που καθιστά κρίσιμο και το αποτέλεσμα της διαμάχης ανάμεσα στις δύο παρατάξεις.

Ο 66χρονος Αλβανός πρωθυπουργός είναι εκφραστής μιας παρωχημένης πολιτικής κουλτούρας που εξακολουθεί να κρατά τη χώρα του στους ουραγούς της Ευρώπης. Γιατρός στο επάγγελμα, ο ίδιος υπήρξε κλασικό παράδειγμα μεταμόρφωσης ενός κορυφαίου στελέχους του προηγούμενου κομμουνιστικού καθεστώτος σε διαπρύσιο οπαδό της πολυκομματικής δημοκρατίας μετά το 1989, χωρίς πάντως να αλλάξει τον φατριαστικό τρόπο με τον οποίο ασκεί την εξουσία, την οποία δεν είναι έτοιμος να αφήσει έτσι εύκολα.

Διατέλεσε πρώτος πρόεδρος του νέου καθεστώτος από το 1992 ως το 1997, καταρρέοντας μαζί με τις διαβόητες «πυραμίδες» που είχαν χτιστεί υπό την ανοχή του εις βάρος χιλιάδων Αλβανών μικροεπενδυτών. Εν συνεχεία έμεινε για 8 χρόνια στην αντιπολίτευση, προτού επιστρέψει το 2005 ως πρωθυπουργός. Ο κατά 20 χρόνια νεότερος Έντι Ράμα, ζωγράφος στα νιάτα του, είναι (πολύ επιτυχημένος) δήμαρχος Τιράνων εδώ και μία δεκαετία και παρουσιάζεται ως μια νέα ελπίδα για τη γείτονα, φέρνοντας μαζί του μια υπόσχεση πραγματικής αλλαγής. Η δυναμική των πραγμάτων είναι μαζί του, παρ’ ότι για την ώρα καλείται να ξεπεράσει το εμπόδιο των παραδοσιακών δομών που δεν σταμάτησαν ποτέ να κυβερνούν τη χωρά, ούτε και στο κομμουνιστικό καθεστώς του Χότζα.

Με δεδομένο το μικρό ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον για την περιοχή μετά τον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο, καθώς και την αγωνιώδη ενασχόληση των Βρυξελλών με την κρίση στην Ευρωζώνη, το μέλλον της πορείας της χώρας βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια των γηγενών πολιτικών ελίτ. Αυτό είναι που καθιστά κρίσιμο και το αποτέλεσμα της διαμάχης ανάμεσα στις δύο παρατάξεις.