ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΩΣ ΕΦΘΑΣΕ Η ΧΩΡΑ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Ή συνεχιζόμενη κρίσις

Τό κύριον θέμα των συζητήσεων είναι ή συνεχιζόμενη οικονομική κρίσις, πού κανένας δεν γνωρίζει πότε και πώς θα τερματισθή. Ή οικονομική, λοιπόν, ύφεσις ταλαιπωρεί τήν πατρίδα μας. Οί άνθρωποι τού καθημερινού μόχθου, δικαιολογημένα αγωνιούν. Ή οικονομική καχεξία θά μάς κάνη, θέλοντας και μή, ασκητικούς. Τό πρόβλημα ασφαλώς δέν ήλθε ώς κεραυνός έν αιθρία. Αρκετοί, άπό καιρόν, ανησυχούσαν και κάτι έλεγαν, άλλα κανείς δέν ήθελε νά άκούση, νά διατάραξη τήν εύημερίαν του. Ή αναιμική οικονομία, ή μειωμένη παραγωγή, οί ισχνές εξαγωγές, οί ελάχιστες επενδύσεις, ή σπατάλη και τά σκάνδαλα.

Ή κακοδιαχείρισις έφερε σκοτεινές συνέπειες.Σήμερα πληρώνουν και όσοι δέν φταίν καθόλου. Είναι γεγονός, πώς ό νεοέλλην ύπήρξεν εύκολόπιστος και εύκολοπαρασυρόμενος. Έπίστευσε εις τό όνειρον επίγειων παραδείσων, πού τού προσέφεραν κάποιοι πονηροί και ύποπτοι. Παρεσύρθη άπό τήν προκλητικήν διαφήμισιν, άπό τήν μαγευτικήν τηλοψία και άπό κενές υποσχέσεις για εύκολη και ώραίαν ζωή. Ένεπιστεύθη ανειλικρινείς ανθρώπους και έπαγιδεύθη τραγικώς εις τήν άπατηλήν ευμάρεια και τον έπηρμένον εύδαιμονισμόν. Δέν ηθέλησε νά άφουγκρασθή τούς τριγμούς τού οικοδομήματος, πού έθεμελιώθη εις τήν άμμον.

Περιττές δαπάνες, πολυτελή έξοδα, φιλόδοξες επιδείξεις, αθέμιτοι συναγωνισμοί και προκλητικές υπερβολές έδημιούργησαν χρέη, δάνεια, βάρη, φοβερές υποχρεώσεις, άγχη καί άπελπισίαν. Τό λαχανιασμένο κυνηγητό τής παράλογης ηδονής έφερε μίαν άνίατην όδύνην. Δέν νομίζω ότι είμαι υπερβολικός. Ή πλεονεξία, ό κορεσμός, ή σπατάλη, ή ασυδοσία έφερε ταραχή, ταλαιπωρίαν, ανησυχία καί μεγάλην αγωνία.

Δυστυχώς οί καταγραφές, απογραφές, απολογισμοί καί γενικότητες δέν ωφελούν πολύ. Δέν δίδουν λύσεις καί ελπίδα. Ή ασυδοσία συνηργάσθη μέ τήν άσυνειδησίαν καί ειχεν ώς αποτέλεσμα τήν άσυνεννοησίαν. Παρ' όλα αυτά ό άνθρωπος συνεχίζει τον κατήφορον τής φθοράς καί τής αυτοκαταστροφής, δαιμονικά αμετανόητος. Ζούμε μόνον διά τό σήμερα, διά τήν καλοπέρασιν, τό «ραχάτι», τον εαυτούλη μας. Ό άλλος, ό πλησίον, μερικές φορές ακόμη καί ό ιδικός μας άνθρωπος, θεάται ώς αντίπαλος, αντίδικος καί ανταγωνιστής.

Ή παραφροσύνη τού γρήγορου, εύκολου καί πολλού χρήματος καί ή λήθη τής σίγουρης παροδικότητός μας εις τον κόσμον αυτόν μάς επήγε έκει, πού μάς επήγε. Αυτή είναι ή μόνη αλήθεια, καί όποιος θέλει τήν πιστεύει. Έφθάσαμε νά ζούμε μέ δανεικά καί μέ χρέη. Οί δανειστές μάλιστα είναι σκληροί καί αδίστακτοι. Οί όροι των αβάστακτοι, καί θά ταλαιπωρούν τήν χώραν διά δεκαετίες. Χειρότερη όμως, πιστεύομε, τής συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσεως, είναι μία ηθική παρακμή, πού επικρατεί.

Ή άπογύμνωσις τού τόπου μας άπό ιερά σύμβολα, ηθικές αρχές καί βάσεις, αξίες καί οράματα, πού έστήριζαν προηγούμενες γενεές, κάνει τήν πενία μας οδυνηρότερη. Ή έπαιρόμενη απιστία πολλών, ή άφιλοπατρία κάποιων, τάχα προοδευτικών, ή άκρατη φιλοχρηματία μερίδος πλουσίων τοκογλύφων, φοροδιαφυγάδων, μεταφερόντων τις καταθέσεις των εις ξένες τράπεζες, ή άκρα σιωπή διαφόρων λεγομένων πνευματικών ανθρώπων, ή μοιρολατρία τού πλήθους, ή ανειλικρίνεια τών ρητόρων, κάνει πιο ζοφερόν τό τοπίον. Ενώπιον αυτής τής καταστάσεως τί θά πρέπη νά κάνη κανείς;

Νά συγκεντρωθή έκαστος εις τόν εαυτόν του, νά κάνη τόν τίμιον άπολογισμόν του, νά θυμηθή τήν αθωότητα τών παιδικών του χρόνων, τότε πού έκανε τόν σταυρόν του αυθόρμητα καί μέ ανεπιτήδευτη εύλάβειαν, νά μελετήση τήν ίστορίαν, ν' άπορρίψη τά πολλά περιττά, νά μάθη νά ζή μέ τ' απαραίτητα, νά μετανοήση γιά σπατάλες καινά μή άφήση τόν εαυτόν του ποτέ ν' άπογοητευθή. Χρειάζεται μία μυστική έπανάστασις κατά τού κακού, τού ρυπαρού, τού ανέντιμου, τού αδιαφανούς, τού άήθους. Νά θυμηθή ό νεοέλλην κάποιες αμόλυντες άξιες καί ιερά ιδανικά. «Ή Ελλάς μπορεί νά ζήση χωρίς δανεικά. Δέν μπορεί όμως νά ζή χωρίς ιδανικά». Είναι αλήθεια. Νά μή άφήσωμεν νά πεθάνη ή έλπίς.

Ή «μπόρα» θά περάση. Μή διακόπτομε τήν αισιοδοξία μας. Ή συνεχιζόμενη κρίσις μάς κρίνει, μάς δοκιμάζει, μάς προβληματίζει καί μάς ταλαιπωρεί. Ημπορεί όμως, νά μάς καλλιεργήση εις τήν σύνεσιν, τήν σεμνότητα, τήν έγκράτειαν, και τήν ωριμότητα.