ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΟΣΟ ΠΟΤΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΥΑΤΕΙΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓ. ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΚΥΡΟΥ ΜΕΘΟΔΙΟΥ ΤΟ 2005 ΣΧΕΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ κ. ΑΛΕΚΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ.

Ποια είναι ή γνώμη σας για τή θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου σ΄ ό,τι άφορα στήν Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928;

Τό θέμα αυτό δεν αντιμετωπίζεται στις πραγματικές του διαστάσεις. "Εχουν γραφεί πολλά τον τελευταίο καιρό, τά όποια όμως δέν εγγίζουν τήν ουσία τού προβλήματος. Ή ίδια ή λέξη έπιτροπικώς δέν τά δίνει όλα. "Αλλωστε τότε τό Οικουμενικό Πατριαρχείο επαιτούσε-μπορούσε ή Εκκλησία τής "Ελλάδος νά φέρη αντιρρήσεις;

"Ολοι προσπαθούσαν νά κάνουν οικονομίες σέ μιά περίοδο πού είχε σταλεί ό Επίσκοπος τού Φαναρίου Χριστοφόρος σ' άλλες Εκκλησίες, γιά νά συλλέξη βοήθεια γιά τό Φανάρι. Αφ' έτερου, οί Δωδεκανήσιοι, πιεζόμενοι άπό τούς Ιταλούς, ζητούσαν Ανεξαρτησία άπό τό Φανάρι. Από έδώ έγραφαν στις εφημερίδες ότι έπρεπε νά ενοποιηθούν οί Ελληνικές Εκκλησίες, ένώ ακόμη στήν Αμερική, τήν Αυστραλία και τήν Ευρώπη ήταν ανοργάνωτες.

'Εγώ μόνο έγραψα υπέρ τού Πατριαρχείου και εναντίον τής ενοποιήσεως, άλλά και στήν Αμερική ευρισκόμενος δήλωσα στήν εφημερίδα «Εθνικός Κήρυξ» ότι τό Πατριαρχείο έχει ανάγκη στερεάς βάσεως, ώστε νά μήν εξαρτάται άπό τούς Τούρκους.

Άπό τήν άλλη πλευρά, μέχρι σήμερα αποκαλούν οί ίδιοι οί διοικούντες τή Βόρειο Ελλάδα Νέες Χώρες. Βέβαια τό νά ονομάζουν τή Θεσσαλονίκη συμπρωτεύουσα και παράλληλα νά τήν αποκαλούν Νέα Χώρα είναι ακατανόητο. Έν πάση περιπτώσει, τυπικά ή Εκκλησία τής Ελλάδος αποτελείται άπό τήν Αυτοκέφαλη Εκκλησία και τις Νέες Χώρες, όπως καταχωρίζονται στο Τυπικό τής Εκκλησίας (τόμος του 1850 και πράξη του 1928).

Παρακολουθώ μέ εύλογο ενδιαφέρον τά δημοσιεύματα πού εμφανίζονται στον Ελληνικό Τύπο καθώς και τις τηλεπαρουσιάσεις έπί του συγκεκριμένου θέματος-προβλήματος. Θά μπορούσα νά πώ ότι οί απόψεις μου συμπίπτουν μέ τις απόψεις πού εξέφρασε ό διακεκριμένος Καθηγητής Σπυρίδων Τρωϊάνος, πρ. Κοσμήτωρ τής Νομικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών και Καθηγητής του Εκκλησιαστικού Δικαίου, στή συνέντευξή του πού δημοσιεύθηκε στήν εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» (Πέμπτη, 16 Όκτωβρίου 2003).

Μέ βρίσκει επίσης σύμφωνο έν πολλοίς και τό εκπληκτικό δημοσίευμα του τ. Προέδρου τής Δημοκρατίας Χρήστου Α. Σαρτζετάκη, μέ τον τίτλο: «Ρήξη Φαναρίου-Έκκλησίας τής Ελλάδος. Δογματική και μόνο ή «αυθεντία» τον Πατριαρχείου» («Τύπος τής Κυριακής», 19 Όκτωβρίου 2003), καθώς και τό παραπλήσιο Κυριακάτικο ολοσέλιδο άρθρο του Αντώνη Καρκαγιάννη («Ή Καθημερινή», 19 Όκτωβρίου 2003).

Προς τήν ίδια κατεύθυνση κινούνται, ώς θά έχεις άλλωστε ύπόψιν σου και οί απόψεις τών καθηγητών π. Γ. Μεταλληνού και 'Αθ. Αγγελόπουλου. Προσωπικά, έχω εξετάσει τό θέμα άπό ιστορικής απόψεως μόνο, κατά πόσο δηλ. υπάρχουν οί ιστορικές προϋποθέσεις γιά νά θεωρείται ή Εκκλησία τής Ελλάδος θυγατέρα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ή πρόκειται γιά έπιγέννημα μεταγενέστερων συγκυριών και καταστάσεων.

Στήν προκειμένη περίπτωση, έξ έπόψεως αυστηρής θεωρήσεως τών ιστορικών όρων, ισχύει τό δεύτερο, δεδομένου ότι ή Εκκλησία τής Κορίνθου μέχρι τής προσαρτήσεως του Ανατολικού Ιλλυρικού στή Νέα Ρώμη έπί Ίσαύρων (7ος μ.Χ. αι.), ήταν ή Μητρόπολη τών Ελληνικών (τής Αχαΐας) Επισκοπών. Ή Αθήνα αποσπάσθηκε άπό τήν Κόρινθο, άφού προήχθη σέ Μητρόπολη τον 7ο ή 8ο αιώνα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ

Συχνά-ιδίως τελευταίως-γίνεται λόγος γιά τον ρόλο τής Εκκλησίας στή σύγχρονη κοινωνία. Διίστανται οί απόψεις περί του άν πρέπει νά έχει γνώμη και νά διατυπώνει τήν άποψη της έπί όλων τών θεμάτων. Ποιά είναι ή δική σας θέση; Πιστεύετε ότι είναι εποικοδομητικός ό ρόλος τών λειτουργών αυτής, όσο ψηλά και άνίστανται, όταν θέλουν νά έχουν γνώμη έπί όλων τών θεμάτων. Μήπως ή ανάμειξη τους δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα αντί νά τά επιλύει;

Στή μακρά ιστορία τού Έθνους μας και τή συμπόρευσή της μ' αυτό τής Ελληνικής Εκκλησίας έχουν δημιουργηθεί αναμεταξύ τους κάποιοι δεσμοί αμοιβαίας συνεργασίας, σεβασμού και κατανόησης. Γιά κάποιους αυτά περιορίζονται στά χαρτιά, γιά άλλους εκφράζουν μιά ζωντανή πραγματικότητα. Στους πρώτους ανήκουν όλοι εκείνοι πού δέν θά ήθελαν ή Έκκλησία νά έχει ρόλο στά κοινωνικά και εθνικά θέματα, ή και νά μήν υπάρχει κάν.

Δυστυχώς οί άνθρωποι τής κατηγορίας αυτής, μολονότι είναι ελάχιστοι σέ αριθμό, έχουν καταφέρει νά περνούν τήν ακραία κριτική τους σέ όλα σχεδόν τά ΜΜΕ, επικρίνοντας τήν Εκκλησία και τό επιτελούμενο έργο της, χωρίς νά βρίσκουν ούτε ένα θετικό στοιχείο στά υπέρ της.

Στους δεύτερους ανήκει, σχεδόν, τό σύνολο τών θρησκευομένων Ελλήνων, οί όποιοι εκφράζουν, δικαιολογημένα, τήν απογοήτευσή τους γιά τή συμμετοχή και κρατικών οργάνων στήν ενορχηστρωμένη κριτική κατά τής Εκκλησίας μέ κύριο στόχο τήν ηγεσία της. Οί σημερινοί επικριτές τού ρόλου τής Εκκλησίας στή σύγχρονη κοινωνία είτε είναι πολιτικοί, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι και απλοί πολίτες φαίνεται νά μή γνωρίζουν επαρκώς τήν ιστορία τής "Εκκλησίας ή τήν πληροφορούνται άπό τούς εχθρούς της. Ή Εκκλησία δέν ασκεί μιά ορισμένη κομματική πολιτική οσάκις ομιλεί.

Βλέπει τά προβλήματα του ποιμνίου της και επισημαίνει τις εστίες άπ' όπου προέρχονται οί κίνδυνοι γιά τά άτομα, τις οικογένειες, τήν ευρύτερη κοινωνία, άλλά και γιά τό "Εθνος. Όσες φορές έδειξε αδιαφορία σέ μικρά ή μείζονα προβλήματα, κοινωνικά ή εθνικά, επικρίθηκε αυστηρά. Αντίθετα, κάθε φορά πού μίλησε ή έκρουσε τον κώδωνα τού κινδύνου πάλι επικρίθηκε. Νομίζω ότι εκείνοι πού ενοχλούνται άπό τή φωνή τής Εκκλησίας, όταν και όπου ή ίδια κρίνει, είναι όσοι δέν ανήκουν ή δέν πιστεύουν στήν αποστολή της.

"Αν σήμερα υπάρχουν προβλήματα, τά οποία φορτώνονται στήν Εκκλησία, τά έχουν δημιουργήσει άλλοι και όχι ή ίδια. "Οποιος δέν θέλει νά ανήκει στήν Εκκλησία ή νά μήν είναι κάν χριστιανός, είναι δικαίωμά του νά ακολουθεί τό δικό του δρόμο. Δέν είναι δικαίωμά του νά θέλει, σώνει και καλά, νά επιβάλει και στους άλλους τήν απόρριψη τής διδασκαλίας και τής πρακτικής τής Εκκλησίας. Εκεί εστιάζεται τό πρόβλημα, τό όποιο έχουν οί άλλοι μέ τήν Εκκλησία και τον ρόλο της στήν κοινωνία και όχι αυτή μέ εκείνους πού βρίσκονται έκτος αυτής. Τά προβλήματα, γιά τά όποια, υποθέτω, θέλετε τή γνώμη μου, είναι εκείνα τά όποια βγήκαν στήν επιφάνεια άπό τήν ανάμιξη τού Κράτους σέ θέματα καθαρώς εκκλησιαστικά.

Δέν θέλω νά υποστηρίξω ότι όλα όσα συμβαίνουν στήν Εκκλησία είναι ασυζητητί καλά. Ούτε και ή Εκκλησία άπό τήν πλευρά της μένει αδιάφορη. Κάνει ό,τι μπορεί νά εξυγιάνει τον χώρο της και νά βελτιώσει τήν εικόνα της όπου χρειάζεται. "Ας μή ξεχνάμε ότι ή Εκκλησία αντλεί τό ανθρώπινο δυναμικό της άπό τήν ίδια τήν κοινωνία, τήν όποια υπηρετεί και συμβάλλει μέ ό,τι διαθέτει στή βελτίωσή της. Ή φωνή της, οσάκις ακούγεται, δέν αναφέρεται σέ αφηρημένα θέματα. Γι' αυτό και δέν πρέπει νά τήν θέλουμε άφωνη και αδιάφορη.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ

Και γιά τό Κράτος, γιά τήν Εκκλησία; Πιστεύετε ότι επιβάλλεται ό χωρισμός τους ή ανήκετε σ' αυτούς οί όποιοι θέλουν νά συνεχισθεί ή σημερινή κατάσταση, έστω κι' άν παρουσιάζει πολλά τρωτά;

Δέν είμαι υπέρ τού χωρισμού τής Εκκλησίας άπό τήν Ελληνική Πολιτεία. Όχι άπό φόβο μήπως ή Εκκλησία χάσει κάτι. Αλλά γιατί ό λαός μας είναι ή εκκλησία τής Εκκλησίας. Είναι σάν νά θέλουμε νά στερήσουμε άπό τό λαό τον ιερό Κλήρο, μέ τον όποιο πάλαιψε γιά τήν ατομική και εθνική του επιβίωση σέ χαλεπές περιόδους. Και τέτοιες περίοδοι υπήρξαν πολλές και μακροχρόνιες. Συνεπώς, είναι λάθος μέγα και παράπτωμα άσύγγνωστο γι' αυτούς πού ζητούν τον χωρισμό αυτό, είτε είναι λαϊκοί είτε είναι κληρικοί.

Δυστυχώς οί λαϊκοί πού είναι υπέρ του χωρισμού είναι θρησκευτικώς αδιάφοροι, οί δέ κληρικοί νομίζουν ότι ό χωρισμός αυτός θά τούς δώσει περισσότερες ελευθερίες. Κάνουν λάθος και οί δύο. "Ας κάνουμε μιά αναδρομή στο παρελθόν. "Οταν στή Δύση διαλύθηκε ή Αυτοκρατορία (τό 476 μ.Χ.) ό Πάπας γρήγορα αναδείχθηκε μέγας πολιτικός ηγέτης- αύξησε δέ τήν θρησκευτική του επιρροή στή Δύση σέ πολύ μεγάλο βαθμό. "

Οταν, όμως, δημιουργήθηκαν τά ανεξάρτητα Κράτη τής Ευρώπης, ό ίδιος διατήρησε γιά τον εαυτό του το ΙΜΡΕRIUM, τήν ανώτατη πολιτική εξουσία. Αντίθετα, στήν Ανατολή μέ τήν πτώση τής Ανατολικής Αυτοκρατορίας και τή δημιουργία πάνω στά εδάφη της τής Όθωμανικής Αυτοκρατορίας ό Οικουμενικός Πατριάρχης έγινε ό Εθνάρχης γιά όλα τά υπό τον Σουλτάνο χριστιανικά έθνη: τών Ελλήνων, τών Σέρβων, τών Αλβανών, τών Βουλγάρων, τών Ρουμάνων, τών Αράβων, ακόμη και τών Αρμενίων.

Γιά πόσο, όμως, χρόνο; Μέχρι τή στιγμή πού ένα ένα τά έθνη αυτά απέκτησαν τήν ανεξαρτησία τους άπό τον Σουλτάνο. Τότε έπαυσαν τά έθναρχικά δικαιώματα τού Οικουμενικού Πατριάρχη πάνω στά έθνη αυτά, άλλά και οί Εκκλησίες τους έγιναν Αυτοκέφαλες και έχουν αναγνωρισθεί ώς συνταγματικοί θεσμοί άπό τά ανεξάρτητα πλέον Κράτη. Δέν προστατεύονται και δέν στηρίζονται μόνο άπό αυτά, άλλά και οί ίδιες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες υπηρετούν τά συμφέροντα τής κάθε Πολιτείας στή βάση τής αμοιβαιότητας.

Ποιοι, λοιπόν, οί λόγοι τού συζητούμενου χωρισμού; Ιδιαίτερα στή Χώρα μας, στήν όποια τό 95% περίπου τού πληθυσμού δηλώνουν ορθόδοξοι έλληνες χριστιανοί; "Αρα, κάποιοι άλλοι, πού ανήκουν, ενδεχομένως στο 5% περίπου του πληθυσμού, κρατούν τό θέμα στήν επικαιρότητα. "Ε, αυτό δέν μπορεί νά γίνει. Και δέν θά γίνει ποτέ όσο θά υπάρχει Ελληνική Πολιτεία.