Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακοίνωσε ότι συμφώνησε να τερματίσει σταδιακά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, με πλήρη απαγόρευση έως την 1η Ιανουαρίου 2028. Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ ενέκριναν σήμερα την πρόταση για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου ενώ τα σχέδια που εγκρίθηκαν προβλέπουν τη σταδιακή κατάργηση των νέων συμβάσεων εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου από τον Ιανουάριο του 2026, των υφιστάμενων βραχυπρόθεσμων συμβάσεων από τον Ιούνιο του 2026 και των μακροπρόθεσμων συμβάσεων από τον Ιανουάριο του 2028.
Ο νόμος δεν είναι ακόμη τελικός, καθώς οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διαπραγματευτούν τους τελικούς κανόνες με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει σήμερα το 12% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ, από 45% πριν από την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, με την Ουγγαρία, τη Γαλλία και το Βέλγιο να συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών που εξακολουθούν να λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο.
Η Κομισιόν σχεδίασε τις προτάσεις έτσι ώστε να μπορούν να εγκριθούν παρά την αντίθεση που είχαν εκφράσει στο παρελθόν η Ουγγαρία και η Σλοβακία, οι δύο χώρες που εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο. Το σχέδιο χρειάζεται την υποστήριξη της «ειδικής πλειοψηφίας» των κρατών μελών της ΕΕ – δηλαδή τουλάχιστον του 55% – ώστε να μην μπορεί να το μπλοκάρει μία ή δύο χώρες. Το κείμενο που εγκρίθηκε επιτρέπει συγκεκριμένες ευελιξίες για τα κράτη μέλη χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα, στα οποία περιλαμβάνονται η Ουγγαρία και η Σλοβακία.
Η απόφαση επιβεβαιώνει τον οδικό χάρτη REPowerEU της ΕΕ για τον τερματισμό της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, μετά την οπλοποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία και τις επανειλημμένες διακοπές εφοδιασμού προς την ΕΕ, οι οποίες είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Ένα από τα πλέον καθοριστικά «ενεργειακά ραντεβού» της τελευταίας τριετίας πραγματοποιείται σήμερα στο Λουξεμβούργο, όπου συνεδριάζει το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπό την προεδρία του Δανού υπουργού Lars Aagaard και με τη συμμετοχή του επιτρόπου Ενέργειας Dan Jørgensen.
Στο τραπέζι βρίσκεται η πρόταση Κανονισμού της Κομισιόν που προβλέπει την πλήρη και οριστική απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου – αγωγών και LNG – το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2028. Η απόφαση χαρακτηρίζεται κομβικής σημασίας, καθώς αν υπάρξει συμφωνία των «27», θα σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής, με την Ευρώπη να κλείνει την «κάνουλα» σε έναν προμηθευτή που για δεκαετίες κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της.
Οι ενστάσεις και το δύσκολο παζάρι
Παρότι το απαιτούμενο όριο για την έγκριση είναι ενισχυμένη πλειοψηφία (55% των κρατών-μελών που αντιπροσωπεύουν το 65% του πληθυσμού της Ένωσης), το αποτέλεσμα κάθε άλλο παρά δεδομένο θεωρείται. Η στάση της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας είναι ήδη αρνητική, επικαλούμενες θέματα ασφάλειας εφοδιασμού και εκτίναξης των τιμών.
Ωστόσο, βαρύνουσα σημασία έχουν οι επιφυλάξεις που φέρονται να έχουν διατυπώσει η Γαλλία και η Ισπανία, χώρες με ισχυρό ενεργειακό αποτύπωμα και σημαντικές εισαγωγές ρωσικού LNG. Οι ενστάσεις επικεντρώνονται κυρίως στις προβλέψεις για υποχρεωτική προέγκριση όλων των εισαγωγών αερίου, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν έχουν ρωσική προέλευση, καθώς και στη διαδικασία απόρριψης φορτίων χωρίς σχετική άδεια.
Η ελληνική θέση
Η Ελλάδα προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις με ξεκάθαρη θέση υπέρ της πρότασης. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου και ο υφυπουργός Νίκος Τσάφος θα εκπροσωπήσουν τη χώρα, υπογραμμίζοντας ότι η πλήρης απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο πρέπει να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατόν. O Σ. Παπασταύρου στις δηλώσεις που έκανε προσερχόμενος στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της ΕΕ».
Παράλληλα, τόνισε πως «η Ευρώπη οφείλει να επενδύσει άμεσα σε ενεργειακές, διασυνοριακές διασυνδέσεις καθώς η ενεργειακή ασφάλεια οφείλει να μεταφράζεται σε χαμηλές τιμές για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις». Παρά το γεγονός ότι πάνω από το 40% των ελληνικών εισαγωγών εξακολουθεί να προέρχεται από τη Ρωσία μέσω του TurkStream, η Αθήνα έχει ήδη στραφεί μαζικά στο LNG. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 82% στο διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2025, με σχεδόν το 90% των φορτίων να προέρχεται από τις ΗΠΑ.
Η κυβέρνηση αναμένεται να τονίσει τον ρόλο της Ελλάδας ως βασικής πύλης εισόδου φυσικού αερίου προς την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, μέσα από τις υποδομές της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης, αλλά και τον Κάθετο Διάδρομο που έχει ως αφετηρία τη χώρα μας.
Αμερικανικές πιέσεις και «γκρίζες ροές»
Η συνεδρίαση διεξάγεται στον απόηχο των έντονων πιέσεων της Ουάσιγκτον προς τις Βρυξέλλες για πλήρη διακοπή κάθε ενεργειακής σχέσης με τη Μόσχα. Παράλληλα, το κείμενο του Κανονισμού επιχειρεί να απαντήσει σε ένα διαχρονικό ελληνικό αίτημα: τον τερματισμό των «συγκαλυμμένων» ροών ρωσικού αερίου μέσω Βουλγαρίας και Τουρκίας, που εμφανίζονται με παραπλανητική προέλευση ως «Turkish Blend».
Η άλλη μεγάλη συζήτηση: Εξηλεκτρισμός της βιομηχανίας
Πέραν του ρωσικού αερίου, οι υπουργοί Ενέργειας θα εξετάσουν την πορεία του εξηλεκτρισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, ένα εγχείρημα που εκτιμάται ότι μπορεί να καλύψει έως και το 90% των ενεργειακών της αναγκών μέχρι το 2035. Πρόκειται για μετάβαση που απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε δίκτυα, αποθήκευση και νέες τεχνολογίες, αλλά θεωρείται κρίσιμη για την ανταγωνιστικότητα και τη μείωση του ενεργειακού κόστους παραγωγής. Ο ΣΕΒ έχει ήδη αναδείξει την ανάγκη μέτρων στήριξης για τις ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ ο πρόεδρος της Eurometaux Ευάγγελος Μυτιληναίος έχει απευθύνει σαφές μήνυμα στις Βρυξέλλες για τη διασφάλιση παγκοσμίως ανταγωνιστικών τιμών ενέργειας.
Η Ουκρανία και η Μολδαβία στο επίκεντρο
Τέλος, στην ατζέντα βρίσκεται και η ενεργειακή στήριξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, με στόχο την πλήρη ένταξή τους στο ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα. Η Ουκρανία συνεχίζει να μετρά καταστροφές στις υποδομές της από ρωσικές επιθέσεις, ενώ η Μολδαβία αντιμετωπίζει σοβαρές διακοπές στις ροές. Η ΕΕ έχει ήδη διαθέσει πάνω από 2 δισ. ευρώ για την Ουκρανία και 250 εκατ. ευρώ για τη Μολδαβία, με στόχο την ενεργειακή ανθεκτικότητα ενόψει του χειμώνα.
Ιστορικό βήμα ή νέα αναβολή;
Εάν οι κυβερνήσεις συμφωνήσουν, το 2028 θα καταγραφεί ως το πρώτο έτος στην ιστορία της Ένωσης χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο. Μια απόφαση που θα έχει διπλή διάσταση: ενεργειακή, καθώς θα σφραγίσει την απεξάρτηση της Ευρώπης, και γεωπολιτική, καθώς θα σηματοδοτήσει το τέλος μιας σχέσης αλληλεξάρτησης που διαμόρφωσε την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική για μισό αιώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου