† ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΡΤΕΜΙΟΥ ΚΑΙ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ

 

Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τη παράδοση γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Κορινθίας το 1506. Ο πατέρας του ονομάζονταν Δημήτριος και η μητέρα του Καλή. Ο πατέρας του ανήκε στην βυζαντινή αριστοκρατία, στη μεγάλη οικόγενεια των Νοταράδων. Το βαφτιστικό όνομα του Άγιου Γεράσιμου ήταν Γεώργιος.

Ό Άγιος Γεράσιμος μεγάλωσε και μορφώθηκε όπως όλα τα αρχοντόπουλα της εποχής. Στα 20 χρόνια του αποφάσισε να πάει στη Ζάκυνθο που ήταν ένα σημαντικό κέντρο των γραμμάτων της εποχής καθώς παρόλη την Ενετική κατάκτηση υπήρχε εκεί ένας αναγεννησιακός αέρας σε αντίθεση με την υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.

Η ζωή του.Η βαθιά σχέση του με την ορδόδοξη πίστη, τον κάνει να εγκαταλήψει τη Ζάκυνθο και να ξεκινήσει προσκυνήματα στα σημαντικότερα πνευματικά θρησκευτικά κέντρα της εποχής του, Πρώτος του σταθμός η Κωνσταντινούπολη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο από όπου πήρε και την πατριαρχική ευλογία και αμέσως μετά το Περιβόλι της Παναγίας το Άγιον Όρος. 

Στο Άγιον Όρος ο Άγιος Γεράσιμος έγινε μοναχός. Δεν γνωρίζουμε σε πια μονή αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι έγινε στο μοναστήρι των Ιβήρων και ότι ασκήτηψε στο κελί του Αγ. Βασιλείου στην περιοχή της Καψάλας. Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τους βιογράφους του έμεινε αρκετά στο Άγιον όρος και έφυγε όταν αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στους Άγιους Τόπους.

Όπου πρέπει να έφθασε γύρω στο 1538. Εκτός από τον Πανάγιο Τάφο, επισκέφτηκε τη Συρία, τη Δαμασκό, το Σινά, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και την έρημο της Θηβαίδας. Ο Πατριάρχης στα Ιεροσόλυμα εκτιμά την προσωπικότητα του Γεράσιμου και έτσι τον κρατάει κοντά του και αναλαμβάνει κανδηλανάπτης στον Πανάγιο Τάφο. 

Στα Ιεροσόλυμα ο Άγιος Γεράσιμος χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό με το όνομα Γεράσιμος προς τιμήν του Άγιου Γεράσιμου του Ιορδανίτου. Το 1548 ο Άγιος Γεράσιμος αφήνει τα Ιεροσόλυμα για να ένα ταξίδι στην Κρήτη όπου και έμεινε γύρω στα δύο χρόνια. Από εκεί επιστρέφει στη Ζάκυνθο μετά από ένα ταξίδι προσκύνημα που τον έφερε πιο κοντά στο θεό, μετά από 20 χρόνια.

Στη Ζάκυνθο ο Άγιος Γεράσιμος ασκήτεψε σε μια σπηλιά στον Άγιο Νικόλα Γερακαρίου όπου μέχρι σήμερα οι Ζακυνθινοί την ονομάζουν του Αγίου Γερασίμου. Υπάρχουν αναφορές ότι μπορεί να εφημέρευσε στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου. Την ίδια εποχή αυτή έχει γεννηθεί στη Ζάκυνθο και ο Άγιος Διονύσιος και κάποια παράδοση θέλει να τον έχει βαφτίσει ο άγιος Γεράσιμος. 

Πάντως το σίγουρο είναι ότι ο Άγιος Διονύσιος επηρεάστηκε από την προσωπικότητα του Άγιου Γεράσιμου που ήταν ήδη πολύ γνωστός στο νησί. Η εποχή της Ενετικής κυριαρχίας είναι δύσκολη και από θρησκευτική άποψη καθώς η καθολική εκκλησία προσπαθεί να αποκτήσει πιστούς από τον ντόπιο πληθυσμό. 

Ο Άγιος Γεράσιμος αποφασίζει να πάει στη Κεφαλονιά. Ασκητεύει πάλι σε σπήλαιο κοντά στο Αργοστόλι. Στο σπήλαιο έμεινε για 5 χρόνια και 11 μήνες οπότε αποφασίζει να εγκατασταθεί στη περιοχή των ομαλών στους πρόποδες του Αίνου και να ιδρύσει ένα μοναστήρι. Εκεί αρχίζουν να συρρέουν οι πιστοί για να ακούσουν τη διδασκαλία του. 

Στη περιοχή των Ομαλών υπήρχε ένα ερημοκλήσι αφιερωμένο στην κοίμηση της Θεοτόκου το οποίο παραχώρησε στον Άγιο Γερασιμο μαζί με τα γύρω κτήματα, ο ιερέας της περιοχής Γεώργιος Βάλσαμος το 1561. Ο Άγιος ιδρύει μοναστήρι με το όνομα Νέα Ιερουσαλήμ με την άδεια και την ευλογία του επίσκοπου του νησιού Παχώμιου Μακρή. 

Από τότε η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο το χριστιανικό κόσμο. Μετά από αίτηση του το πατριαρχείο θέτει η μονή υπό την υψηλή του προστασία. Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου την ίδια μέρα με την αγαπημένη του Παναγία. 

Στις τελευταίες του στιγμές στην επίγεια ζωή του ήταν κοντά του όπως αναφέρει η παράδοση, ο πατέρας Ιωαννίκιος, ο πατέρας Γερμανός και η ηγουμένη Λαυρεντία. Οι ιερείς ντύνουν τον άγιο με τα άμφια τα οποία φέρει μέχρι σήμερα και μετά από κατανυχτική εξόδιο ακολουθία.

Στην οποία χοροστάτησε ο Επίσκοπος Κεφαλληνίας Φιλόθεος ο Λοβέρδος, ενταφιάζουν το σώμα του Άγιου Γεράσιμου δίπλα και μέσα στον νότιο τοίχο του Ναού. Η πρώτη ανακομιδή του σώματος του Αγίου Γεράσιμου έγινε 2 χρόνια και 2 μήνες μετά την κοίμηση του, στις 20 Οκτωβρίου του 1581. 

Οι Ενετοί όμως θορυβημένοι από την αφθαρσία του σώματος του ζήτησαν να ταφεί ξανά ώστε να συμπληρωθούν τα 3 χρόνια. Η δεύτερη ανακομιδή του σώματος γίνεται μετά από 6 μήνες και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.Γιαυτό το λόγο θεσπίστηκε η κυριώνυμος εορτή του Άγιου Γεράσιμου στις 20 Οκτωβρίου και όχι στις 15 Αυγούστου. 

Αργότερα όμως οι χριστιανοί γιόρταζαν τη μνήμη του και στην κοίμηση της Θεοτόκου όχι όμως στις 15 για να μην επισκιαστεί η κοίμηση της Παναγίας, αλλά στις 16 Αυγούστου. Η ανακήρυξη της αγιότητας του οσίου Γερασίμου έγινε το 1622. Ο Άγιος Γεράσιμος ονομάστηκε νέος ασκητής για να τον ξεχωρίζουν από τον άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη.

Ο Άγιος Αρτέμιος

Ο Άγιος Αρτέμιος ήταν διακεκριμένος πολιτικός του Βυζαντίου και ευσεβέστατος χριστιανός. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, εκτιμώντας τα ηθικά και πολιτικά του χαρίσματα, του έδωσε το αξίωμα του πατρικίου και τον διόρισε Δούκα και Αυγουστάλιο της Αλεξανδρείας.

Το 357 μ.Χ. πηγαίνει στην Πάτρα, κατ' εντολή του Αυτοκράτορα Κωνσταντίου, γιου του Μεγάλου Κωνσταντίνου, για να παραλάβει τα σεπτά λείψανα του Αγίου Ανδρέα και να τα ανακομίσει στον νεόκτιστο Ναό των Αγίων αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη (3 Μαρτίου 357 μ.Χ.).

Κατά την διαμονή του στην Πάτρα και με την επίβλεψη του κατασκεύασε υδραγωγείο. Στρατοπεδευμένος στην περιοχή της Μονής Γηροκομείου ελεούσε και βοηθούσε πλήθος αναξιοπαθούντων και κυρίως γερόντων, γεγονός που δικαιολογεί την τοπωνυμία Γηροκομείο.

Όταν, το 363 μ.Χ., ο Αρτέμιος άκουσε ότι ο Ιουλιανός ο Παραβάτης βασάνιζε τους χριστιανούς στην Αντιόχεια, ήλθαν στα χείλη του τα λόγια του ψαλμωδού Δαβίδ προς το Θεό: «Κύριε, πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με» (Ψαλμός Ν'(50), στ.14). Κύριε, στήριξε με με σκέψεις σταθερές και θέληση ισχυρή, που να κυριαρχεί μέσα μου και να με κατευθύνει στην υπεράσπιση του αγαθού με θάρρος.

Πράγματι, ο Αρτέμιος, με τη δύναμη που του έδωσε ο Θεός, πήγε αμέσως στην Αντιόχεια και με παρρησία ήλεγξε ευθέως τον Ιουλιανό για τις παρανομίες του κατά των χριστιανών. Ο Ιουλιανός, που δεν περίμενε τέτοια στάση από αξιωματούχο, τον συνέλαβε και τον μαστίγωσε αλύπητα.

Έπειτα του έσπασε τα κόκαλα με πέτρες, και τελικά τον αποκεφάλισε. Το Ιερό λείψανο του Αρτεμίου παρέλαβε κάποια διακόνισσα, η Αρίστη, που το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό του προφήτου Προδρόμου.Ο Άγιος Αρτέμιος αποκεφαλίστηκε στην Αντιόχεια κατόπιν διαταγής του Αυτοκράτορα Ιουλιανού επειδή δημόσια τον κατέκρινε για την θεωρούμενη «αποστασία» του, από τον Χριστιανισμό. 

Αργότερα το λείψανο του Αγίου μεταφέρθηκε και τάφηκε στον ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στη Κωνσταντινούπολη, όπου, κατά την παράδοση, συνέβαιναν και πολλά θαύματα.Δύο είναι τα κύρια μαρτυρολογικά κείμενα που μας πληροφορούν σχετικά με τις συνθήκες του μαρτυρικού τέλους του: 

Το λεγόμενο Μαρτύριο Αρτεμίου, χρονολογούμενο στα μέσα του 7ου αι.ή λίγο μετά και εκείνο του μοναχού Ιωάννη του Ροδίου.Το πρώτο είναι γνωστό από δύο χειρόγραφα του κώδικα Paris, του 11ου και 12ου-14ου αιώνων, αντίστοιχα. Επίσης υπάρχει και ένα χειρόγραφο της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν (14ος-15ος αι.). 

Το παλαιό μαρτύριο του Αρτεμίου είναι συνδεδεμένο με άγνωστες πηγές, που πιθανώς είχε υπόψιν του ο Φιλοστόργιος. Επίσης έχουμε τα Θαύματα του Αρτεμίου τοποθετημένα τον 7ο αι. μ.Χ. και συνταγμένα στην Κωνσταντινούπολη λίγο μετά από το παλαιό Μαρτύριο Αρτεμίου. 

Οι ερευνητές κυμαίνονται ως προς την χρονολόγησή τους: ή στο πρώτο τέταρτο του 7ου αι. ή μεταξύ 658-668. Το πιθανότερο είναι να τοποθετηθούν πριν το 630 αφού στις αρχές της περιόδου αρχίζουν να συντάσσονται ανάλογα έργα. Όσον αφορά το μαρτυρολογικό κείμενο του Ιωάννη του Ροδίου, τοποθετημένο χρονικά τον 8ο ή πριν τον 9ο αι, έχει συνδεθεί και με τα έργα του Ιωάννη Δαμασκηνού.

Το χρονικό του μαρτυρικού τέλους τουΟ Αρτέμιος σύμφωνα με το Μαρτύριο του Αρτεμίου, βρέθηκε στην Αντιόχεια μετά από εντολή του Ιουλιανού και στα πλαίσια της διευρυμένης δικαιοδοσίας του έξω από τα όρια της Αιγύπτου και συγκεκριμένα στην επαρχία της Συρίας. 

Όταν φτάνει εκεί διαπιστώνει τον βασανισμό δύο πρεσβυτερων, των Ευγενίου και Αρτεμίου και επειδή διαμαρτυρήθηκε στον αυτοκράτορα εκείνος του αφαίρεσε το αξίωμα του δούκα και διέταξε τη φυλάκισή του και το βασανισμό του

Ο οποίος κατέληξε στον δια αποκεφαλισμού θάνατό του.Το μαρτύριό του έλαβε χώρα στις 20 Οκτωβρίου 362 μ.Χ. Φαίνεται πως η αντιπαγανσιτική δράση του δούκα Αρτέμιου στην Αίγυπτο ήταν γνωστή στον Ιουλιανό και τον κάλεσε στη Συρία με σκοπό να τον παγιδεύσει. 

 Από τη μαρτυρία και άλλων ιστορικών και χρονογράφων του Βυζαντίου, Θεοδώρητο Κύρου, Πασχάλιο Χρονικό, Θεοφάνη, Κεδρηνό και Νικηφόρο Κάλλιστο Ξανθόπουλο, πληροφορούμαστε πως είχε διαταχθεί από πριν το μαρτυρικό τέλος του Αρτεμίου, η δήμευση της περιουσίας του Δούκα, άσχετα αν εκτελέστηκε η απόφαση μετά τον θάνατό του. 

Μια διακόνισσα, η Αρίστη, στη συνέχεια έλαβε το σώμα του και το ενταφίασε στο προάστιο της Δάφνης με τιμές μάρτυρα, ενώ το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη στη συνέχεια. Από μια συλλογή θαυμάτων, τα Θαύματα Αρτεμίου (7ος αι. μ.Χ) πληροφορούμαστε πως τοποθετήθηκε στην περιοχή Οξειά της Κωνσταντινούπολης.

Λατρεία.Στον Άγιο Αρτέμιο που η μνήμη του εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 20 Οκτωβρίου κατ΄ έτος, αποδίδονται ιάσεις κήλης και συναφών παθήσεων. Στην Αγιογραφία ο Άγιος Αρτέμιος εικονίζεται κυρίως με στολή Ρωμαίου στρατηγού. Επί του ονόματος του Αγίου οι χριστιανοί φέρουν τα ονόματα Αρτέμιος ή Αρτέμης και Άρτεμις.