Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΝΕ

Τα τελευταία 24ωρα είχε καταστεί σαφές από το άμεσο περιβάλλον του Ταγίπ Ερντογάν αλλά και τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ πως ο πρόεδρος της Τουρκίας και το Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο ελέγχει απόλυτα, θα ακύρωνε το διάταγμα του 1934 του Κεμάλ Ατατούρκ με το οποίο μετετράπη η Αγία Σοφία από χώρο λατρείας σε μουσείο. Έτσι και έγινε.

Στις 16.00 της Παρασκευής, ημέρα προσευχής για το Ισλάμ, ανακοινώθηκε η ακύρωση του διατάγματος του Κεμάλ Ατατούρκ και δια μέσου αυτού η δυνατότητα μετατροπής της Αγίας Σοφίας εκ νέου σε χώρο λατρείας, δηλαδή σε Ισλαμικό Τέμενος.

Έτσι, ο Ταγίπ Ερντογάν και οι τουρκικές Αρχές γενικότερα, παρά την παγκόσμια κατακραυγή, την αντίθεση της UNESCO και τις εκκλήσεις να παραμείνει η Αγία Σοφία μουσείο, προτίμησαν να ικανοποιήσουν την εσωτερική πολιτική αγορά της Τουρκίας και τους Τούρκους ψηφοφόρους.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, υπέγραψε το διάταγμα με το οποίο η Αγία Σοφία θα ανοίξει ως τζαμί για τη μουσουλμανική λατρεία.Μάλιστα ο Τούρκος πρόεδρος ανέβασε και το σχετικό έγγραφο στον λογαριασμό του στο Twitter και το συνόδευε με την εξής φράση: «Με τις καλύτερες ευχές μου».

«Το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την απόφαση του 1934 με την οποία η τότε τουρκική κυβέρνηση είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο», μετέδωσε το CNN Turk«Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας αποφάσισε να γίνει τζάμι η Αγία Σοφία», μεταδίδει η Χουριέτ καθώς και το πρακτορείο Anadolu.

Σημειώνεται πως λίγο πριν ανακοινωθεί η απόφαση του τουρκικού ΣτΕ, ο γαμπρός του Ερντογάν και υπουργός Οικονομικών ανήρτησε ένα tweet χρησιμοποιώντας τον στίχο του ποιητή Necip Fazıl Kısakürek: «Υπομονή νέοι μου! Δεν ξέρω αν θα γίνει σήμερα ή αύριο αλλά η Αγιά Σοφιά θα ανοίξει».

Μάλιστα η UNESCO έστειλε σαφές μήνυμα χθες προς την Άγκυρα πως πρέπει να ειδοποιηθεί για τυχόν αλλαγή χρήσης στο μουσείο της Αγίας Σοφιάς, καθώς εντάσσεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο, γεγονός που συνεπάγεται ότι το κράτος όπου βρίσκεται έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και νομικές υποχρεώσεις. 

Η UNESCO υπογράμμισε ακόμη ότι έχει εκφράσει τις ανησυχίες της στις τουρκικές αρχές με επιστολές της και ότι επέδωσε ξανά το μήνυμα αυτό στον πρεσβευτή της Τουρκίας στην Οργάνωση. Παρέμβαση για το θέμα έκανε σήμερα και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, σημειώνοντας ότι η διατήρηση του παρόντος καθεστώτος, το οποίο αναγνωρίζεται και διεθνώς και δημοσίως, είναι ουσιαστικής σημασίας, διαφορετικά θα υπονομευθούν η ανεκτικότητα στην Τουρκία και το άνοιγμα της γειτονικής χώρας.

Το σκεπτικό της απόφασης σύμφωνα με την Hurriyet είναι ότι η Αγία Σοφία ήταν ιδιοκτησία του Ιδρύματος Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ και είχε οριστεί να χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως τζαμί. Η απόφαση να δοθεί μουσειακό καθεστώς στην Αγία Σοφία ελήφθη από τον πρώην πρόεδρο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ το 1934. 

Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε τώρα ότι η κυβέρνηση του 1934 δεν είχε την δικαιοδοσία να αλλάξει το καθεστώς μιας «θρησκευτικής δομής». Υπενθυμίζεται πως το θέμα της Αγίας Σοφίας έχει προκαλέσει την αντίδραση τόσο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όσο όμως και της Γαλλίας και της Ρωσίας, που είχαν ζητήσει από την Τουρκία να μην προχωρήσει στη σχεδιαζόμενη μετατροπή του ναού και πάλι σε τζαμί.

Η αντίδραση της Μόσχας

Ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (άνω βουλή) Κονσταντίν Κόσατσεφ, εξέφρασε την λύπη του για την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να χρησιμοποιηθεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας ως τζαμί, επισημαίνοντας ότι μια τέτοια απόφαση μπορεί να προκαλέσει εξαιρετικά αρνητικές αντιδράσεις σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.

Ο ίδιος επισήμανε ότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι αποδεκτό το σκεπτικό ότι η τύχη των αρχιτεκτονικών μνημείων αποτελεί αυστηρά εσωτερική υπόθεση μιας χώρας. Ο Κόσατσεφ, υποστήριξε πως δεν βλέπει στην απόφαση αυτή κάποια επιδίωξη της Τουρκίας να προκαλέσει έξωθεν δυνάμεις, εκτιμώντας ότι υπερτερούν στην περίπτωση αυτή ζητήματα εσωτερικής πολιτικής. 

«Δεν θα έβλεπα στην περίπτωση αυτή μια άμεση επιδίωξη (του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ) Ερντογάν να προβεί σε κάποια πρόκληση προς έξωθεν δυνάμεις, ακόμη και παρά τις ήδη συνεχείς προστριβές με την Ελλάδα στο εν λόγω ζήτημα: κάθε φορά, όταν στην Αγία Σοφία διάβαζαν αποσπάσματα από το Κοράνι, το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας αντιδρούσε. Υπερτερούν εδώ παρόλα αυτά θέματα εσωτερικής πολιτικής», εκτιμά ο Κόσατσεφ.

Κατά την άποψη του ο Ερντογάν προσπαθεί να κερδίζει πόντους στους οπαδούς της ισλαμικοποίησης της Τουρκίας «παίρνοντας ακόμη και την πρωτοβουλία από τους πιο συντηρητικούς του αντιπάλους». «Δεν σταματούν και οι συζητήσεις για πρόωρες βουλευτικές εκλογές, στις οποίες η αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας επίσης μπορεί να εξυπηρετεί τις κυβερνητικές δυνάμεις. 

Όλα αυτά είναι ερμηνείες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν ότι από εδώ και στο εξής θα χάσει το ουδέτερο στάτους του μουσείου ένα μοναδικό ιστορικό μνημείο, που διατηρεί και χριστιανικά και μουσουλμανικά στοιχεία διακόσμησης, το οποίο επι πολλά χρόνια υπήρξε σύμβολο διαθρησκευτικής ειρήνης και όχι μόνο μέσα στην ίδια την Τουρκία». Επισήμανε ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας.

«Και πιστεύω ότι η Άγκυρα πρέπει να φαίνεται τώρα στα μάτια όλου του κόσμου ως ο παραβάτης της διαθρησκευτικής ισορροπίας και θα χάσει το κύρος της ως ένας σημαντικός περιφερειακός παράγοντας. Είναι πολύ λυπηρό ότι συνέβη αυτό», κατέληξε ο Κόσατσεφ.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για την απόφαση που πήρε η Τουρκία. Εν τω μεταξύ η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για το ότι η δική της ανησυχία, όπως και άλλων ορθόδοξων εκκλησιών, για την προοπτική να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, δεν εισακούσθηκε από τις τουρκικές αρχές.

 Τη δήλωση αυτή έκανε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόϊντα.«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. 

Η εν λόγο απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε ο Νεγκόϊντα.

Δύο προσφυγές στο παρελθόν

Στο παρελθόν το 10ο Τμήμα του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Τουρκίας, είχε απορρίψει δύο φορές σχετικές προσφυγές. Η πρώτη στις 24 Ιουνίου του 2005 και αφορούσε την παύση ισχύος του διατάγματος του 1934.

Αντίστοιχα, το 2008, είχε κρίνει ότι δεν είναι αντίθετη προς τη νομοθεσία η χρήση του μνημείου ως μουσείο. Το ίδιο τμήμα έρχεται σήμερα, σε αντίθεση με τις προηγούμενές του αποφάσεις να ακυρώσει το διάταγμα του 1934 που φέρει την υπογραφή του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ.

Σύμβολο της Ορθοδοξίας και αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα

Η Αγία Σοφία είναι το πρώτο κτίσμα που χτυπάει στα μάτια του επισκέπτη, καθώς εισέρχεται από την Προποντίδα. Το ξεχωριστό αυτό σημείο είχαν επιλέξει για να χτίσουν τους ναούς τους, αιώνες πριν από τους Βυζαντινούς, οι ειδωλολάτρες.

Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν στις 15 Φεβρουαρίου του 360.

Κατά την εποχή του Αρκαδίου, το 404, η πρώτη Αγιά Σοφιά πυρπολείται και θα κτισθεί εκ νέου από τον Θεοδόσιο Β'. Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 10 Οκτωβρίου του 415, όμως ο ναός θα πυρποληθεί και πάλι το 532, κατά τη Στάση του Νίκα. Έτσι, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α' αποφασίζει να κατασκευάσει την εκκλησία από την αρχή, στον ίδιο χώρο, αλλά πολύ πιο επιβλητική, για να δεσπόζει στη Βασιλεύουσα. 

Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού θα μπουν στις 23 Φεβρουαρίου του 532, με σχέδια που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος Τραλλιανός και Ισίδωρο ο Μιλήσιος.Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Από κάθε σημείο όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά: 

Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού, όπως αναφέρει το sansimera.gr.

Mοναδική ιστορία και αίγλη

Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου του 537 από τον Ιουστινιανό, ο οποίος βλέποντας την υπεροχή της Αγίας Σοφίας έναντι του ξακουστού ναού του Σολομώντα, αναφωνεί: «Δόξα των Θεώ το καταξιωσάντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών».

Για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), η Αγία Σοφία θα αποτελέσει το κέντρο της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Εκεί, ο λαός θα γιορτάσει τους θριάμβους, θα θρηνήσει τις συμφορές και θα αποθεώσει τους νέους αυτοκράτορες. Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453. 

Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ' Δραγάτης, αφού προσευχήθηκε μαζί με το λαό και ζήτησε συγνώμη για λάθη που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Αγία Σοφία έγινε τζαμί και με την επανάσταση του Κεμάλ Ατατούρκ μετατράπηκε σε μουσείο.