ΟΙ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΥΛΟΥ

 

Πρόταση να αναλάβουν οι Βρυξέλλες αντί για την πρώτη χώρα υποδοχής την επεξεργασία αιτημάτων ασύλου καταθέτει η Κομισιόν. Αντιδράσεις από τη Βρετανία, που φοβάται νέα μεταβίβαση εξουσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι Βρυξέλλες θα προτείνουν τον κεντρικό έλεγχο των αιτήσεων για άσυλο στην ΕΕ, στο πλαίσιο μιας ριζοσπαστικής αναδιαμόρφωσης της πολιτικής για τους πρόσφυγες, ώστε να ανταποκριθούν στη μεγαλύτερη μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά.

Η είδηση για τη σαρωτική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κινδυνεύει να πυροδοτήσει το ευρωσκεπτικιστικό αίσθημα στη Βρετανία, ενόψει του δημοψηφίσματος για τη συμμετοχή της στην ΕΕ τον Ιούνιο, με τους επικριτές πιθανώς να τη δουν ως κίνηση που δίνει περαιτέρω εξουσίες στις Βρυξέλλες. Η Κομισιόν έχει περάσει πολλά προκειμένου να καθυστερήσει νέους κανονισμούς οι οποίοι θα μπορούσαν να αποξενώσουν τους Βρετανούς ψηφοφόρους. 

Αλλά η απόφαση της Επιτροπής να παρουσιάσει την πρωτοβουλία της για το άσυλο ενόψει μιας διάσκεψης των Ευρωπαίων ηγετών στις 17 Μαρτίου αποτελεί δείγμα του πώς οι ανησυχίες για τη μετανάστευση έχουν επισκιάσει στις Βρυξέλλες εκείνες για το Βrexit - μια πραγματικότητα την οποία Βρετανοί αξιωματούχοι αντιμετώπισαν επανειλημμένως κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του κ. Κάμερον για τη «νέα συμφωνία» πέρυσι.

Η Κομισιόν εξετάζει τρόπους για να αναμορφώσει τους κανόνες του μπλοκ που συνδέονται με το ποιος είναι υπεύθυνος για τα αιτήματα για άσυλο, αφού το σύστημα κατέρρευσε εν μέσω της υποβολής 1,3 εκατ. αιτήσεων το 2015. Στο πλαίσιο του τρέχοντος συστήματος, γνωστού ως «Κανονισμού του Δουβλίνου», οι πρόσφυγες πρέπει να αιτηθούν ασύλου στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα όπου φτάνουν. 

Αυτό ασκεί πίεση στις χώρες που βρίσκονται στα σύνορα της ΕΕ, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, αλλά προστατεύει άλλες που είναι μακριά. Ο Κανονισμός του Δουβλίνου αποδιοργανώθηκε όταν η Άνγκελα Μέρκελ επέλεξε να μην τον εφαρμόσει το περασμένο φθινόπωρο, πυροδοτώντας ένα κύμα ανθρώπων που προσπαθούσαν να φτάσουν στη Γερμανία.

Σύμφωνα με προσχέδιο της μεταρρύθμισης, το οποίο είδαν οι Financial Times, η ευθύνη για όλες τις αιτήσεις ασύλου θα μπορούσε να μεταφερθεί στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO). Αυτή προσφέρει συμβουλές στις εθνικές κυβερνήσεις, αλλά θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια ομοσπονδιακή υπηρεσία για αιτήσεις. 

Αν οι Βρυξέλλες προχωρήσουν με αυτή την επιλογή, αυτό θα σηματοδοτήσει άλλη μία μεταφορά εθνικής κυριαρχίας στην ΕΕ και τελικά θα απαιτήσει τροποποίηση συνθήκης. Η Βρετανία έχει «δικαίωμα μη συμμετοχής» (opt-out) σε ζητήματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων και δεν θα υποχρεωθεί να συμμετάσχει σε οποιοδήποτε νέο σύστημα.

Αλλά το σχέδιο θα επιφέρει αναταραχή, τη στιγμή που η Βρετανία προσπαθεί να αντισταθεί σε ξεχωριστές μεταρρυθμίσεις στον Κανονισμό του Δουβλίνου, ο οποίος έχει επιτρέψει στους Βρετανούς να μεταφέρουν 12.000 αιτούντες ασύλου σε άλλες χώρες της ΕΕ από το 2003. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα χάσει αυτή τη δυνατότητα στο πλαίσιο της αναμόρφωσης, σε περίπτωση που αποφασίσει να μη συμμετέχει στο νέο σύστημα.

Η Justine Greening, υπουργός Ανάπτυξης, έχει προειδοποιήσει πως το Λονδίνο θα «ανησυχήσει και θα είναι σθεναρά ενάντιο» σε τέτοιου είδους σχέδια, σε περίπτωση που δώσουν τέλος στην προσέγγιση των αιτήσεων «στην πρώτη χώρα». Η Κομισιόν θα παρουσιάσει δύο επιλογές. Η πρώτη είναι να αναμορφωθεί από τα θεμέλια το σύστημα του μπλοκ και αυτό θα σήμαινε πως οι αιτούντες ασύλου θα διαμοιράζονται σε όλη την ΕΕ βάσει ποσοστώσεων, ανεξάρτητα του σε ποια χώρα έφτασαν πρώτα. 

Η άλλη θα διατηρήσει το τρέχον καθεστώς -αλλά με τους αιτούντες ασύλου να διαμοιράζονται βάσει ποσοστώσεων, αν μια χώρα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στην ξαφνική εισροή. Οι προσπάθειες να διαμοιραστούν πρόσφυγες σε όλη την ΕΕ έχουν καθυστερήσει τους τελευταίους μήνες, έπειτα από μήνες διπλωματικών καβγάδων μεταξύ Βερολίνου και των ανατολικών γειτόνων του, καθώς και λόγω τεχνικών προβλημάτων. 

Ένα εμβληματικό σύστημα μετεγκατάστασης 160.000 προσφύγων από την Ιταλία και την Ελλάδα έχει προς το παρόν οδηγήσει στη μετακίνηση λιγότερων από 700 ανθρώπων. Αν και η Βρετανία έχει δεχθεί σχετικά λίγους πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ, η μετανάστευση έχει βρεθεί στο κέντρο του όλο και πιο πυρετώδους debate ενόψει του δημοψηφίσματος. 

Η καθαρή μετανάστευση είναι τώρα υψηλότερη από 300.000 τον χρόνο, εν μέρει λόγω της συμμετοχής στην ΕΕ. Κάποιοι υποστηρικτές της παραμονής στην ΕΕ φοβούνται τις συνέπειες της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος στα τέλη Ιουνίου εν μέσω εικόνων της νότιας Ευρώπης να πνίγεται από ένα κύμα προσφύγων από τη Μέση Ανατολή.