ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΑΚΑΤΑΞΕΩΝ

 

Tην Πρωτοχρονιά του 2000, στους εορτασμούς του περίφημου Millenium, ειδικοί και μη προέβλε­παν λαμπρό μέλλον για την ενωμένη, οικο­νομικά και πολιτικά, Ευρώπη. Πέρασαν δε­καπέντε χρόνια από τότε και η Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμη δεν έχει επιτύχει τον στόχο της ολοκλήρωσης και της ευημερίας. Οι οικονομολόγοι αναπτύσσουν θεωρίες για το τι πήγε στραβά, ενώ οι πολιτικοί αναλυ­τές προσπαθούν να περιοριστούν σε βρα­χυπρόθεσμες προβλέψεις -αυστηρά και μόνο για την επόμενη χρονιά-, που αναμέ­νεται δύσκολη και περίπλοκη.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη θα είναι αναμφισβήτητα το προσφυγικό ζήτημα, που θα παραμείνει στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας, δημιουργώντας προβλήματα συνοχής εντός της EE και αυξάνοντας την αντιευρωπαϊκή ρητορεία εθνικιστικών και ακραίων κομμάτων. Η Ολλανδία και η Σλοβακία, που θα αναλά­βουν την Προεδρία του Συμβουλίου της Ένωσης το πρώτο και το δεύτερο εξάμηνο του 2016, θα κληθούν να διαχειριστούν τη μεγάλη κρίση εντός της ευρωπαϊκής οι­κογένειας.

Οσοι, πάντως, ασχολούνται με τις στατιστικές και τα οικονομικά στοιχεία προβλέπουν ανάκαμψη στην Ευρωζώνη σε «προ κρίσης» επίπεδα. Αυτή η ανάκαμ­ψη δεν θα μεταφραστεί, ωστόσο, σε καλύ­τερο βιοτικό επίπεδο για όλα τα μέλη της Νομισματικής Ένωσης, καθώς οι αριθμοί μπορεί να ευημερούν, αλλά η οικονομι­κή «άνοιξη» θα παραμείνει το ζητούμενο, αφού η κρίση χρέους και οι οικονομικές ανισορροπίες δεν έχουν τελειώσει.

Η αυγή του 2016 βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση βυθισμένη στην προσφυγική κρίση, διχασμένη ως προς την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών από τις θαλάσσιες οδούς και τη μετεγκατάσταση τους αλλά και ανήσυχη για την ενίσχυση των πιο συντηρητικών φωνών εξαιτίας του φόβου για την εισαγόμενη τρομοκρατία. Επίσης, η νέα χρονιά θα βρει πολλές ευρωπαϊκές χώρες με ασταθείς κυβερνήσεις, με χρεοκοπημένες πολιτικές που βασίστηκαν στην αδιέξοδη λιτότητα και με ερωτήματα για το μέλλον.

Σε σταυροδρόμι Γερμανία, Βρετανία, Ισπανία. Στη Γερμανία η μεταναστευτική πολιτική της Ανγκελα Μέρκελ, η οποία ήδη συναντά πολλές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώ-ρας της -ακόμη και από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε-, θα τεθεί σε δοκιμασία στις τοπι-κές εκλογές που θα διεξαχθούν σε πέντε κρατίδια. Οι δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν την απειλητική άνοδο του αντιευρωπαϊκού ξενοφοβικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που έχει ταυτιστεί σε αρ-κετές περιοχές με το αντιισλαμικό κίνημα Pegida και τους περιθωριακούς ακροδε-ξιούς - φιλοναζιστές. Στα ανατολικά κρατί-δια το AfD έχει αυξήσει τη δύναμη του από το 3,5% στο 12%-15%.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, πάλι, ετοιμάζεται πυρετωδώς για το δημοψήφισμα που θα κρίνει την παραμονή της χώρας στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση. Αν και οι περισσότεροι Συντηρητικοί πιέζουν τη βρετανική κυ-βέρνηση για τη διενέργεια του πριν από το τέλος του 2017, ο Ντέιβιντ Κάμερον πιθα-νόν να προκηρύξει το δημοψήφισμα για το Brexit πολύ νωρίτερα, μέχρι τον Ιούνιο αυτής της χρονιάς. Το 2017, εξάλλου, θα είναι ένας «γεμάτος» χρόνος από γεγονό-τα, με εκλογές σε Γερμανία και Γαλλία. Οι προβλέψεις για το αποτέλεσμα της κάλπης είναι δύσκολες. 

Όπως εκτιμά ο Economist, θα επικρατήσει οριακά η παραμονή της χώρας στην EE, αν και ορισμένοι επισημαί-νουν ότι η καλή πορεία της βρετανικής οι-κονομίας -καλύτερη από της Ευρωζώνης-θα ενισχύσει τις «αποσχιστικές» τάσεις. Μάλιστα, αρκετά πρωτοκλασάτα στελέχη αρχίζουν να φλερτάρουν με το «όχι» στην EE, πιέζοντας παράλληλα τον Κάμερον να εξασφαλίσει ανταλλάγματα από τους Ευ-ρωπαίους Όσο για την Ισπανία, οι πολίτες θα γιορτάσουν την Πρωτοχρονιά χωρίς κυ-βέρνηση. Ο γρίφος του σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις εκλογές δεν έχει λυθεί και το μετεκλογικό τοπίο γίνεται όλο και πιο θολό. 

Ο απερχόμενος πρω-θυπουργός Μαριάνο Ραχόι προσπαθεί να πείσει τους πάντες για να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας, οι Σοσιαλιστές (PSOE) αναζητούν τρόπους ώστε να μην χάσουν περισσότερη από τη δύναμη τους είτε συνεργαστούν με τους αριστε¬ρούς Podemos είτε όχι, ενώ το κίνημα του Ιγκλέσιας και οι κεντρώοι Ciudadanos θέ-τουν τους δικούς τους όρους. Ο Ραχόι πρότεινε στον Πέδρο Σάντσεθ, επικεφαλής των Σοσιαλιστών, τη θέση του προέδρου της Βουλής, με αντάλλαγμα την αποχή του PSOE από τη διαδικασία παροχής ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. 

Το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι, που δεν έχει αυτοδυναμία στο Κοινοβούλιο, επιδιώκει να κερδίσει τη σχετική πλειοψηφία κατά τη δεύτερη ψηφοφορία, όμως προηγουμένως πρέπει να ξεπεράσει τον σκόπελο της πρώτης. Αρνητική είναι η στάση του αριστερού Podemos σε οποιαδήποτε πρόταση των Σοσιαλιστών για υποχωρήσεις ή των Ciudadanos για σχηματισμό κυβέρνησης, καθώς ο Πάμπλο Ιγκλέσιας επιθυμεί κυβερνητικό σχήμα με καθαρά προοδευτική κατεύθυνση. Όλες, πάντως, οι πολιτικές κινήσεις και οι επίσημες διαβουλεύσεις έχουν αναβληθεί για μετά τις γιορτές και στο μεταξύ η Ισπανία παραμένει σε αβεβαιότητα.

Όπως και να 'χει, οι εκλογικές αναμε-τρήσεις τόσο στην Ισπανία όσο και στη γειτονική της Πορτογαλία νωρίτερα, που ανέδειξαν νικητές χωρίς αυτοδυναμία, αποτέλεσαν σαφές μήνυμα προς την ευ-ρωπαϊκή πολιτικοοικονομική ελίτ κατά της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των πολιτικών λιτότητας που ταλανίζουν τον ευρωπαϊκό Νότο τα τελευταία έξι χρόνια. Ο Πέδρο Πάσους Κοέλιου στην Πορτογαλία και ο Μαριάνο Ραχόι στην Ισπανία έχασαν την εξουσία μέσα από τα χέρια τους, ως αποτέλεσμα των πιστών υπηρεσιων που παρείχαν στα προγράμματα λιτότητας.

Κάλπες εντός του έτους σε Ιταλία - Ιρλανδία. Το τρίτο ισχυρό πλήγμα στην πολιτική αυτή ενδέχεται να έρθει από την Ιταλία, η οποία στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016 θα στήσει κάλπες για τις δημοτικές εκλογές. Ο Ιταλός πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, είναι σε εγρήγορση και δεν υποτιμά τη συνεχή άνοδο του αντιευρωπαϊκού Κινή­ματος Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο έχει φτάσει το 29% στις δημοσκοπή­σεις - βρίσκεται, δηλαδή, σε απόσταση αναπνοής από το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμ­μα, που συγκεντρώνει 31% στην πρόθεση ψήφου. 

Ο Ρέ­ντσι έχει προειδοποιήσει τους Ιταλούς για την άνοδο του λαϊκισμού και εμφανίστηκε πολύ θορυβημένος από την εντυπωσιακή παρουσία της Ακροδεξιάς στη Γαλλία στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές (το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν συγκέντρω­σε το 28% των ψήφων). Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του Ρέντσι, ωστόσο, και τα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση του στον προϋπολογισμό, με κατάργηση του φόρου πρώτης κατοικίας και την ανακούφιση των οικονομικά ανί­σχυρων. 

Η Deutsche Welle εκτίμησε ότι το 2016 θα είναι η χρονιά του Γκρίλο, ακολου­θώντας το ρεύμα της αμφισβήτησης των συστημικών κομμάτων και της δυσαρέ­σκειας που πνέει στην Ευρώπη. Σημειωτέον δε ότι εκτός από το λαϊκιστικό κίνημα του Γκρίλο, η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά έχει ανέλθει στο 15%, καταλαμβάνοντας το με­γαλύτερο τμήμα του δεξιού χώρου που είχε άλλοτε το κόμμα του Μπερλουσκόνι.

Στο ημερολόγιο του 2016 σημαντική ημε­ρομηνία για την πορεία της Ευρώπης είναι επίσης οι εκλογές που θα γίνουν τον Απρίλιο στην Ιρλανδία, τη χώρα που βγήκε πρώτη από την κρίση χρέους. Βέβαια, οι ιδιαιτερότη­τες της οικονομίας της χώρας του Βορρά, που δεν μοιάζει με τον Νότο, και η σταθεροποίηση της οικονομίας δεν ευνοούν την Αριστερά, με αποτέλεσμα το κεντροδεξιό Φάιν Γκάελ του πρωθυπουργού Έντα Κένι να προηγείται.