ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ

 

Ακριβώς απέναντι από τον Ναό της Αναστάσεως υψώνεται το Άγιο Κουβούκλιο του Πανάγιου Τάφου 40 εκατοστά πιο πάνω από το δάπεδο. Πρόκειται για ορθογώνιο οικοδόμημα μήκους 8,30 μ. και πλάτους 5,55 μ. και ύψους 5,90 μ. κατασκευασμένο από μάρμαρο που κιτρινίζει, το οποίο στα δυτικά παίρνει σχήμα πενταγώνου (εκεί βρίσκεται το παρεκκλήσιο των Κοπτών).

Ο τρούλος του έχει ύψος 5 μ. και διάμετρο 2,10 μ. και είναι ρυθμού μπαρόκ. Έχει στεγαστεί με μολύβι και απολήγει σε κώνο με τρύπα, από όπου εξέρχεται ο καπνός των κεριών. Ιδιαίτερος λόγος πρέπει να γίνει για την μπροστινή πλευρά του οικοδομήματος, που έχει πλάτος 5,55 μ. Αποτελείται από τρία ορθογώνια, από τα οποία το μεσαίο, στο οποίο βρίσκεται η είσοδος είναι το πιο πλατύ.

Μεταξύ τους υπάρχουν κίονες σε σχήμα φιδιού. Πάνω από την είσοδο βλέπει κανείς ανάγλυφη παράσταση της Αναστάσεως σχ. 1χ 0,80 μ. σε λευκό μάρμαρο. Συνοδεύεται από την επιγραφή: «Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι προσκυνήσωμεν Άγιον Κύριον Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον». Από πάνω από την παράσταση της Αναστάσεως υπάρχει η επιγραφή:«Τω Ζωοδόχω Σου Τάφω παρεστώτες οι ανάξιοι, δοξολογίαν προσφέρομεν τη αφάτω Σου ευσπλαχνία, Χριστέ ο Θεός ημών».

 

Ο ΠΑΝΑΓΙΟΣ ΤΑΦΟΣ 

Δύο ακόμη επιγραφές υπάρχουν. Η μία (δεξιά) περιλαμβάνει το τροπάριο:«Ίνα πάντες οι πιστοί το Ζωοδόχον μνήμα Σου προσκυνούμε, τέθαπται εν Σοι και εγήγερται ο Χριστός ημών». Και η άλλη (αριστερά) τον ύμνο: «Οι των σωμάτων την έγερσιν αθετήσαντες προς το Χριστού εισέλθοντες μνήμα διδάχθητε ότι νενέκρωται και εγήγερται πάλιν η σαρξ του Ζωοδότου εις πίστωσιν εσχάτης Αναστάσεως, ην ελπίζομεν».  

Η κτητορική επιγραφή προκαλεί ρίγη συγκίνησης σε κάθε Έλληνα Ορθόδοξο προσκυνητή, που διαβάζει με υπερηφάνεια ότι το 1810, ένδεκα χρόνια πριν την ελληνική Επανάσταση: «Ανωκοδομήθη το θείον Κουβούκλιον του Παναγίου Τάφου όλον εκ θεμελίων δι' ελέους των Ορθοδόξων Ρωμαίων επί της Πατριαρχείας κυρίου Πολυκάρπου εν έτει αωι' κατά μήνα Μάρτιον».  

Τέλος, γύρω από το Άγιο Κουβούκλιο έχει σκαλιστεί κάτω από το γείσο ο ύμνος που παρατίθεται στη συνέχεια: «Αινεσάτωσαν έθνη και λαοί Χριστόν τον Θεόν ημών, τον εκουσίως δι' ημάς υπομεινάντα και εν τω Άδη τριημερεύσαντα, και προσκυνησάτωσαν αυτού την εκ νεκρών Ανάστασιν δι' ης πεφώτισται πάντα του κόσμου τα πέρατα». 

Το Μεγάλο Σάββατο ο Πατριάρχης παρέχει το Άγιον Φως από την ωοειδή οπή που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του Αγίου Κουβουκλίου στους Ορθοδόξους και από την άλλη της αριστερής στους Αρμενίους. Το όνομα του αρχιτέκτονα Κομνηνού Κάλφα είναι αναγεγραμμένο στο κατώφλι της πύλης, που είναι δίφυλλη από ξύλο με αργυρά ρόπτρα, όπου υπάρχουν οι επιγραφές «Κύριε, άνοιξον την θύραν του ελέους Σου» και «Κύριε, επίβλεψον εξ Αγίου κατοικητηρίου σου».  

Ο προσκυνητής θα μπει πρώτα στον Προθάλαμο (Παρεκκλήσιο των Αγγέλων). Είναι το σημείο όπου ο Άγγελος είπε στις Μυροφόρες: «Τι ζητείτε τον ζώντα μετά των νεκρών; Ουκ έστιν ώδε, αλλ' ηγέρθη - μνήσθητε ως ελάλησεν υμίν εν τη Γαλιλαίο» (Κατά Λουκάν, 24, 5-6). Στον προθάλαμο σώζεται ένα εξαιρετικά πολύτιμο αντικείμενο, ένα τμήμα από τον λίθο που σκέπαζε τον Τάφο του Κυρίου. Ο «Άγιος Λίθος», όπως λέγεται, βρίσκεται μέσα σε θήκη, που φέρει την επιγραφή από το Ματθαίου 28, 2: «Άγγελος Κυρίου καταβάς εξ ουρανού απεκάλυψε τον λίθον εκ της θύρας του μνημείου». 

Δύο κλίμακες οδηγούν από τον Προθάλαμο στη στέγη του Αγίου Κουβουκλίου.  Ο χώρος είναι διακοσμημένος με κίονες και δύο ανάγλυφους αγγέλους, που κρατάνε ένα στέμμα κάτω από την παράσταση της εις Άδου Καθόδου. Για να εισέλθεις στον Πανάγιο Τάφο πρέπει να περάσεις από μια χαμηλή πόρτα ύψους 1,33 μ. και πλάτους 0,66 μ. σκύβοντας. Ο χώρος είναι πολύ μικρός. Έχει μήκος 2,07 μ. και πλάτος 1,93 μ. Είναι ζήτημα αν μπορούν να χωρέσουν ταυτόχρονα 3 το πολύ άτομα.  

Το συναίσθημα που νοιώθει ο πιστός είναι αδύνατο να περιγραφεί. Δάκρυα κυλάνε στα μάτια του. Η καρδιά του χτυπάει τόσο δυνατά σαν να πρόκειται να σπάσει. Προσπαθεί να συγκεντρω8εί. Να συνειδητοποιήσει ότι βρίσκεται μπροστά στον Πανάγιο Τάφο του Θεανθρώπου. Έξω περιμένει σειρά ολόκληρη Ορθοδόξων και άλλων Χριστιανών να περάσει να προσκυνήσει. 

Ο φύλακας Αγιοταφίτης μοναχός τηρεί παραδειγματικά την τάξη. Όλοι κλείνουν τα μάτια. Συνήθως προσεύχονται. Με το χέρι προσπαθούν ν' αγγίξουν τον Πανάγιο Τάφο. Η ταραχή των περισσότερων προσκυνητών είναι έκδηλη. Σπάνια κάποιος προσέχει τους αγγέλους, τις Μυροφόρες, τις άλλες παραστάσεις, τα δέντρα, τα φυτά, τα ζώα, την Ανάσταση, τις επιγραφές. 

Ο ευσεβής αρχιτέκτονας σημειώνει εδώ το όνομα του και την καταγωγή του από τη Μυτιλήνη. «Μνήσθητι, του δούλου Σου, του βασιλικού Κάλφα Χατζηκομνηνού Μυτιληναίου». Τεράστιες λαμπάδες και κανδήλια, μικρά και μεγάλα, στολίζουν τον Πανάγιο Τάφο. Στο μνημείο υπάρχουν 43 κανδήλια. Από αυτά παραμένουν μονίμως αναμμένα 9 (ανά 3 ανήκουν στους Ορθόδοξους, τους Ρωμαιοκαθολικούς και τους Αρμένιους). 

Όπως γράφει ο Αρχιμ. Ιωαννίκιος στο οδοιπορικό του στους Αγίους Τόπους «Εκεί περπάτησε ο Θεός» (δ΄έκδοση, 1990, σελ. 45): «Κάτω από τα μάρμαρα του Τάφου βρίσκεται ο βράχος μέσα στον οποίο είναι και το μνημείο. Καλύφθηκε με μάρμαρα, διότι οι χιλιάδες ευλαβείς προσκυνητές έκοβαν για ευλογία κομμάτια από τον βράχο και υπήρχε φόβος σιγά-σιγά να εξαντληθεί». 

Παρουσιάζει ενδιαφέρον αναφέρουμε ότι στο μέσο του καθολικού θα δεί κανείς μαρμάρινη λεκάνη ύψους μισού μέτρου, μέσα στην οποία είναι σκαλισμένη μαρμάρινη σφαίρα. Ο θεολόγος Ν.Θ. Μπουγάτσος στον εξαιρετικά λεπτομερή «Οδηγό Προσκυνητού Αγίων Τόπων και Σινά» (1981, σελ. 54) εξηγεί: «Αυτή συμβολίζει το πνευματικό κέντρο του κόσμου, είναι ο "ομφαλός της γής", όπως συνηθίζουν να λένε. 

(Το μέσον της γης έλεγαν πως είναι η Παλαιστίνη, τα Ιεροσόλυμα η μέση της Παλαιστίνης, ο Ναός η μέση των Ιεροσολύμων και η σκαλισμένη σφαίρα το μέσον του Ναού. Πρβλ. Ιεζ. λη', 12). Οι αρχαίοι συγγραφείς λένε πως η μαρμάρινη αυτή σφαίρα τοποθετήθηκε για να θυμίζει πως εδώ ο Ιησούς είπε στη Μαρία τη Μαγδαληνή το "Μη μου άπτου" (όχι εκεί που λένε οι Φραγκισκανοί)».  

Η συνέχεια και το τέλος του Οδοιπορικού μας αύριο.