ΘΡΥΛΟΣ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟ AΓΙΟΝ ΦΩΣ;

 

Η επικείμενη εορτή του Πάσχα ξανάφερε στο προσκήνιο το θέμα της αφής του Αγίου Φωτός. Σε συνδυασμό μάλιστα με τις φημολογούμενες προθέσεις κάποιων ότι κάνει δυναμική κάθοδο ο Πατριάρχης στον Πανάγιο Τάφο το Μέγα Σάββατο και με την ανοχή, αν όχι την στήριξη, του Ισραήλ να προεστεί της τελετής του Αγίου Φωτός.  Ας ελπίσουμε ότι πρόκειται για φήμες και δεν θα ξαναγίνουμε μάρτυρες φαιδροτήτων που θα ερεθίσουν κόσμο και θα ταράξουν την γαλήνη των ημερών.

Τα τεκταινόμενα στην Ιερουσαλήμ και ο κίνδυνος να πολιτικοποιηθεί μια βασική για την πίστη μας λειτουργική πράξη, δίνουν πλέον στην Εκκλησία την μοναδική ευκαιρία να άρει το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει μέχρι σήμερα τα σχετικά με την αφή του Αγίου Φωτός, διαφωτίζοντας τους πιστούς όσον αφορά το θεολογικό υπόβαθρο και τον συμβολισμό της ωραίας και ευφρόσυνης αυτής τελετής, και εξηγούμαι.

Υπάρχει, αιώνες τώρα, διάχυτη η πεποίθηση στον ευσεβή μεν, αλλά θεολογικά και λειτουργικά απαίδευτο ορθόδοξο πιστό, που ψάχνει για «θαύματα» προκειμένου να πληρώσει το πνευματικό του κενό, ότι κατά την τελετή αφής το Άγιον Φως κατέρχεται θαυματουργικά «ουρανόθεν» για να ανάψει την λαμπάδα του Πατριάρχου.

Όπως όμως αναφέρει ο διαπρεπείς καθηγητής Κωνσταντίνος Καλοκύρης στο περισπούδαστο σύγγραμμά του «Το Αρχιτεκτονικό Συγκρότημα του Ναού της Αναστάσεως Ιεροσολύμων και το Θέμα του Αγίου Φωτός» πρόκειται για έναν θρύλο, ο οποίος καλλιεργήθηκε στους Άγιους Τόπους μετά την εισβολή των σταυροφόρων και μέσα στα πλαίσια της διαμάχης Ορθοδόξων Λατίνων και Αρμενίων, που ο καθείς διεκδικούσε δι’ εαυτόν το προνόμιο του «λαμβάνειν εξ ουρανού» το ανέσπερο Φως!

Η ευχή την οποία αναπέμπει ο Πατριάρχης προ της αφής μέσα στο Ιερό Κουβούκλιο είναι σαφέστατη και δεν επιδέχεται καμιά παρερμηνεία. Ο Πατριάρχης δεν προσεύχεται για την διενέργεια θαύματος. Απλώς «αναμιμνήσκεται» της θυσίας και της τριημέρου Αναστάσεως του Χριστού και απευθυνόμενος σ’ Αυτόν λέγει: «εκ του επί τούτον τον φωτοφόρον σου Τάφον εκκαιομένου φωτός ευλαβώς λαμβάνοντες, διαδίδομεν τοις πεστεύουσιν εις σε το αληθινόν φως, και δεόμεθά σου όπως αναδείξεις αυτό αγιασμού δώρον...»

Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ο Πατριάρχης ανάβει την λαμπάδα του από την ακοίμητη κανδήλα που βρίσκεται πάνω στον Πανάγιο Τάφο. Όπως ακριβώς πράττει ο κάθε Πατριάρχης και ο κάθε κληρικός την ημέρα της Λαμπρής, όταν παίρνει Φως Χριστού από την ακοίμητη κανδήλα που βρίσκεται υπεράνω της συμβολίζουσας τον Τάφο του Κυρίου Αγίας Τράπεζας.

Το μυστήριο όμως που καλλιεργείται γύρω από το τελετουργικό της αφής του Αγίου Φωτός και οι λαϊκές περί αυτού αντιλήψεις στις μέρες μας συντελούν στην οικειοποίηση και εκμετάλλευση από έξω εκκλησιαστικούς κύκλους της άκρως συμβολικής και κατανυκτικής αυτής λειτουργικής πράξεως της Εκκλησίας μας. Το Άγιον Φως, προέρχεται από τον τάφο Εκείνου που δήλωσε ότι «η Βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου».