ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΙΣ ΙΕΡΕΣ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

Η Μονή Αγίου Διονυσίου είναι 5η στην ιεραρχία των Αγιορείτικων Μονών. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου μεταξύ των μονών Γρηγορίου και Αγίου Παύλου.

Η Ιερά Μονή Διονυσίου

Είναι κτισμένη σε απόκρημνο παραθαλάσσιο βράχο  ύψους 80 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, δίπλα στο λεγόμενο «αεροπόταμο», (μεγάλη κατεβασιά), σε μορφή πυργωτού κάστρου. Ιδρύθηκε μετά τα μέσα του 14ου αιώνα από τον όσιο Διονύσιο, από την Κορησό Καστοριάς. Την ουσιαστική βοήθεια για την αποπεράτωσή της έδωσε ο Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας, Αλέξιος Γ' Μέγας Κομνηνός. Μετά την άλωση (1453) ευεργέτησαν τη μονή πολλοί ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας.

Tο Kαθολικό της μονής Διονυσίου, τιμώμενο στο όνομα του Γενεσίου του Προδρόμου, οικοδομήθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 16ου αιώνα (1537 - 1547) επί ηγουμενίας Mατθαίου. H μονή Διονυσίου έχει δεκατέσσερα παρεκκλήσια. Στο Καθολικό της μονής και αριστερά της λιτής βρίσκεται το θολωτό παρεκκλήσιο της Παναγίας του Aκαθίστου, με τοιχογραφίες του ζωγράφου Mακαρίου του 1615, όπου φυλάσσεται η ομώνυμη εικόνα της Παναγίας, έργο του Eυαγγελιστή Λουκά, φτιαγμένη από κηρομαστίχα. Αυτές επιζωγραφήθηκαν το 1890 από τον Mιχαήλ Kαισαρέα.

Στον περίβολο της μονής βρίσκονται επτά παρεκκλήσια του Aγίου Nήφωνα, του Aγίου Γεωργίου, των Aρχαγγέλων, του Aγίου Iωάννου του Θεολόγου, με τοιχογραφίες στο νάρθηκα του 1608 των μοναχών Δανιήλ και Μερκουρίου. Επίσης τα παρεκκλήσια του Aγίου Nικολάου και του Aγίου Iωάννου του Xρυσοστόμου με τοιχογραφίες του 1795. Τέλος, έξω από τη μονή Διονυσίου βρίσκονται έξι παρεκκλήσια μεταξύ των οποίων, των δώδεκα Aποστόλων και το παρεκκλήσι των Aγίων Πάντων με τοιχογραφίες του 1627 από τον μοναχό Mερκούριο. Στο Κοιμητήριο της μονής βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Νήφωνα, μοναχού της μονής, Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης και αργότερα Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης. 

H μονή Διονυσίου διαθέτει επτά εξαρτηματικά κελιά και το αντιπροσωπείο της στις Καρυές, του Aγίου Στεφάνου. Τα πέντε από τα επτά κελιά της μονής Διονυσίου βρίσκονται τις Καρυές, μεταξύ των οποίων το κελί Γεννέσιο της Θεοτόκου, στην πλατεία του Πρωτάτου. Στις παρυφές της πολίχνης των Καρυών βρίσκεται το ιστορικό κελί Ευαγγελισμός της Θεοτόκου του 15ου αιώνα. Στα κελιά της διαμένουν συνολικά δέκα οκτώ μοναχοί. Επίσης έχει εξάρτημά της ένα Κάθισμα κοντά στην μονή.  

Σε μικρή απόσταση από τη μονή Διονυσίου, βρίσκεται το κάθισμα των Αγίων Αποστόλων, στο οποίο κατοικούσε ο μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης. Η Μοναστική δύναμη της Μονής, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 55 άτομα. Στη Μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες τις τοιχογραφίες του καθολικού, (1547), καθώς και τις τοιχογραφίες με τις περίφημες παραστάσεις από την Αποκάλυψη που βρίσκονται στον διάδρομο έξω από την τράπεζα όπως και το ιερό σκευοφυλάκιο και την πλούσια ιστορική βιβλιοθήκη της Μονής.

 Η Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου

Ελληνική κοινοβιακή Μονή του Αγίου Όρους, 6η κατά ιεραρχική τάξη. Φέρεται επίσης και με το όνομα Ιερά Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στην οποία είναι αφιερωμένο το καθολικό της, το οποίο είναι θεμελιωμένο πάνω σε κορμούς δέντρων εξαιτίας της αστάθειας του εδάφους και είναι μολυβδοσκέπαστο. Κατ΄ αρχή ήταν κοινοβιακή, άγνωστο δε πότε κατέστη ιδιόρρυθμος εκ της οποίας επανήλθε στον κοινοβιακό χαρακτήρα. Το καθολικό της μονής τοιχογραφήθηκε το 1540, πλην του νάρθηκα, ο οποίος τοιχογραφήθηκε το 1744.

Στην αριστερή μεριά της λιτής του καθολικού - με την οποία επικοινωνεί με πορτούλα βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Φοβερής Προστασίας, όπου και η θαυματουργός εικόνα.  Κτίσθηκε επί Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού περί τη λήξη του ΙΑ' αιώνα. Το δε όνομα δόθηκε από τον σελτζουκικής καταγωγής Κουτλουμούς (που έκτισε ή αφιέρωσε ή διέμεινε). Το 1287 παραχωρήθηκε στη μονή, η ερειπωμένη μονή Σταυρονικήτα. Στις αρχές του 14ου αιώνα καταστράφηκε από τους Καταλανούς. Τον 15ο αιώνα ήταν σχεδόν άσημος.

Στην συνέχεια επί ηγουμενίας Χαρίτωνος του Ιμβρίου και με την συμπαράσταση ηγεμόνων των Βαλκανίων γνωρίζει μεγάλη ακμή. Στο τέλος του ίδιου αιώνα με Πατριαρχικό σιγίλιο η μονή ανακηρύσσεται σε Πατριαρχική και σταυροπηγιακή. Στις αρχές του 15ου αιώνα γίνεται προσάρτηση της παρακείμενης ιστορικής μονής του Αλυπίου. Μεγάλες δοκιμασίες περνά η μονή όταν καταστρέφονται από πυρκαγιές τμήματά της στα τέλη του 15ου, 18ου , 19ου αλλά ακόμη και 20ου αιώνα. Με διάφορες όμως ενισχύσεις ανασυγκροτήθηκε. Αλλά και εκτός Αγίου Όρους έχει αρκετά μετόχια.

Από το 1856 έως σήμερα ακολουθεί τον κοινοβιακό τρόπο ζωής. Η βιβλιοθήκη της μονής έχει περίπου 756 χειρόγραφα. Η μονή Κουτλουμουσίου έχει δέκα παρεκκλήσια. Μέσα στη μονή βρίσκονται σε διάφορα σημεία της επτά από αυτά. Στο Καθολικό αριστερά της Λιτής είναι το παρεκκλήσι της «φοβεράς προστασίας» που κτίστηκε το 1733. Εκεί βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα η Παναγία η Φοβερά Προστασία. Στο ηγουμενείο είναι το παρεκκλήσι της Αγίας Ναταλίας που είναι αγιογραφημένο.

Τα υπόλοιπα βρίσκονται στις πτέρυγες της μονής. Έξω από την Μονή Κουτλουμουσίου υπάρχει το παλαιό κοιμητήριο με το ναό των Αρχαγγέλων του 17ου αιώνα και το νεότερο του Αγίου Νικολάου του 1711 μαζί με κτίσμα που αποτελεί και Κάθισμα της μονής. Η μονή Κουτλουμουσίου έχει δέκα οκτώ κελιά. Ορισμένα βρίσκονται νοτιότερα της μονής. Ιστορικότερα είναι το κελί του Αλυπίου, το οποίο ήταν μονή μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα, και το κελί Αγίου Νικολάου που μνημονεύεται και στο πρώτο τυπικό του Αγίου Όρους σαν μονή της Γαλαιάγρας.

Τα υπόλοιπα βρίσκονται στις Καρυές. Μεταξύ τους το κελί Τιμίου Προδρόμου που μόνασε ο περίφημος αγιογράφος του 18ου αιώνα Διονύσιος ο εκ Φουρνά. Εκεί έγραψε το βιβλίο "Ερμηνεία της Ζωγραφικής Τέχνης" και ανακαίνισε και αγιογράφησε το 1711 τον ναό του κελιού. Πέντε Καθίσματα βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της μονής Κουτλουμουσίου. Κοντά της είναι τα τέσσερα από αυτά. Κατοικούνται τα τρία. Η Μονή Κουτλουμουσίου έχει τέσσερα Ησυχαστήρια που βρίσκονται στην περιοχή της Καψάλας.

Oι γέροντες ασχολούνται με την γεωργία και με εργόχειρο. Στη Μονή αυτή υπάγεται και η «σκήτη του Κουτλουμουσίου» που φέρει το όνομα Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος, μισή ώρα απόσταση πεζή από την κυρίαρχη μονή, ακολουθώντας ένα εξαιρετικού κάλλους μοναστήρι. Το Κυριακό της σκήτης είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα. Σε κελί της σκήτης ασκήτεψε επί μακρόν έως το θάνατο του ο μακαριστός Γέρων Παΐσιος, στην περιοχή της Παναγούδας. Η Μονή βρίσκεται σε απόσταση 500 περίπου μέτρων από την Πρωτεύουσα του Αγίου Όρους τις Καρυές.

Ο χρόνος βαδίσματος είναι δέκα περίπου λεπτά με αφετηρία το Πρωτάτο (Άξιον Εστί), μέσω λιθόστρωτού δρόμου, που περνά μπροστά από το κτίριο της Αστυνομίας, τον μοναδικό φούρνο του Αγίου Όρους και καταλήγει σε καγκελόπορτα που φαινομενικά είναι κλειστή. Για να εισέλθετε απλά σπρώξτε και η πόρτα, που λειτουργεί με αντίβαρα, θα ανοίξει. 

Σε απόσταση μιάμισης ώρας βορειανατολικά της μονής βρίσκεται η Μονή Παντοκράτορος, μιας ώρας ανατολικά η Μονή Σταυρονικήτα και μιάμισης ώρας νοτιοανατολικά η Μονή Ιβήρων ενώ στο δρόμο θα συναντήσετε την Σκήτη Κουτλουμουσίου και το Κελί Παναγούδα. Σε απόσταση μίας ώρας βορειανατολικά βρίσκεται και η Σκήτη του Προφήτη Ηλία. Η συνέχεια αύριο......