ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ Η ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Η εξαθλίωση και η περιθωριοποίηση ενισχύονται από την κοινωνική αδιαφορία και τον γραφειοκρατικό κυνισμό. Πίσω από τους αριθμούς οι άνθρωποι. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν επιδείνωση της κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, με το ποσοστό ανεργίας να ξεπερνάει το 27% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, τους φτωχούς ή αυτούς που απειλούνται άμεσα από τη φτώχεια να πλησιάζουν το 38% του συνολικού πληθυσμού και το μέσο οικογενειακό εισόδημα να έχει μειωθεί πάνω από το 1/3 κατά τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου.

Η Αθήνα είναι η περιοχή στην οποία ο ενδιαφερόμενος πολίτης μπορεί να έρθει σε άμεση επαφή με τις συνέπειες της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Να δει αρκετά από τα θύματά της, να ανταλλάξει απόψεις με ανθρώπους που βρέθηκαν μέσα σε λίγα χρόνια στο κοινωνικό περιθώριο, να έρθει σε επαφή με ακραίες καταστάσεις και την ακραία αδιαφορία των αρμοδίων. Η κοινωνική κρίση που εκδηλώνεται στην Αθήνα έρχεται ξανά στο προσκήνιο και εξαιτίας της αναμέτρησης των δημοτικών εκλογών.

Θα δοθεί μια νέα τετραετία στον «νοικοκύρη» δήμαρχο Αθηναίων κ. Καμίνη; Ή θα πέσει θύμα της πολιτικής συρρίκνωσης του ΠΑΣΟΚ, που στήριξε την υποψηφιότητά του στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές; Η κοινωνική κρίση θα ευνοήσει τα πολιτικά σχέδια του κ. Κασιδιάρη και της Χρυσής Αυγής, που συνεχίζουν μια θετική δημοσκοπική πορεία παρά τη μεγάλη πολιτική και δικαστική δίωξη που δέχονται; Θα υπάρξει τελικά υποψηφιότητα του Νικήτα Κακλαμάνη ή θα προτιμηθεί ένας άλλος υποψήφιος στο όνομα της συσπείρωσης της κεντροδεξιάς και της διείσδυσης στον κεντροαριστερό χώρο;

ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ: Γύρω από τους κάδους απορριμμάτων δίνει εντυπωσιακό «παρών» η νέα φτώχεια. Μέχρι πριν από δύο χρόνια αξιολογούσαν το περιεχόμενο των κάδων ξένοι κατά κανόνα ρακοσυλλέκτες, οι οποίοι συνδέονται με το σύστημα αξιοποίησης και ανακύκλωσης διαφόρων υλικών, από γυαλί και χαρτί μέχρι μέταλλα. Με το πέρασμα του χρόνου και την κλιμάκωση της κοινωνικής κρίσης άρχισαν να εμφανίζονται γύρω από τους κάδους απορριμμάτων Έλληνες περιθωριακοί, οι οποίοι προσπαθούν να καλύψουν βασικές τους ανάγκες, αλλά και «νοικοκυραίοι» που είδαν το οικογενειακό τους εισόδημα να εξαφανίζεται και έχουν φτάσει στο σημείο να αναζητούν τα προς το ζην μέσα στο περιεχόμενο των κάδων απορριμμάτων.

Δημιουργείται μια εικόνα απόλυτης εξαθλίωσης της πρωτεύουσας, που λειτουργεί τρομοκρατικά για τον μέσο πολίτη, ο οποίος διαπιστώνει ότι μπορεί να βρεθεί κι αυτός στην ουρά των εξαθλιωμένων, και φυσικά υποβαθμίζει την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό. Το ερώτημα είναι γιατί δεν αλλάζει ο τρόπος αποκομιδής των σκουπιδιών, ώστε να σταματήσει η ενοχλητική και υποτιμητική παρουσία των κυκλωμάτων των ρακοσυλλεκτών και, κυρίως, γιατί δεν γίνεται μια προσπάθεια από την Εκκλησία, την τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση και τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες να καταγραφούν αυτοί οι οποίοι αναλαμβάνουν τεράστιους κινδύνους αναζητώντας την τροφή τους στους κάδους απορριμμάτων και να οργανωθεί η κάλυψη των βασικών αναγκών τους με έναν πολιτισμένο, ασφαλή και αξιοπρεπή τρόπο.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ: Η θεωρία σύμφωνα με την οποία είμαστε καταδικασμένοι στη διάδοση της απόλυτης φτώχειας εξαιτίας της εφαρμογής των μνημονίων προσφέρει το τέλειο άλλοθι στην κοινωνική αδιαφορία και στον γραφειοκρατικό κυνισμό. Εξαιτίας της υπερχρέωσης του Δημοσίου και της αναγκαστικής εφαρμογής της περιοριστικής πολιτικής των μνημονίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας μας υποχωρεί από το 94% προς το 75% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Την περίοδο 2000-2009 επιδιώξαμε την εισοδηματική σύγκλιση χωρίς να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για τη γενικότερη σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με την Ε.Ε. και τώρα πληρώνουμε το λογαριασμό του λαϊκισμού και της υπερχρέωσης.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στερούμαστε τις οικονομικές δυνατότητες για την οργανωμένη αντιμετώπιση της νέας φτώχειας. Εκδηλώνονται ήδη θετικές πρωτοβουλίες, όπως η χωρίς προϋποθέσεις σίτιση ανθρώπων που έχουν ανάγκη από το Δήμο Αθηναίων και το πλούσιο φιλανθρωπικό έργο του Ιδρύματος Νιάρχου. Ο κανόνας όμως παραμένει η κοινωνική αδιαφορία και ο γραφειοκρατικός κυνισμός. Οι αρμόδιες κρατικές και αυτοδιοικητικές υπηρεσίες κρατάνε αποστάσεις ασφαλείας από αυτούς που έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα και σκηνοθετούν κάθε τόσο κοινωνικές δραστηριότητες με εξαιρετικά περιορισμένο αποτέλεσμα. Ακόμη και σε επίπεδο γειτονιάς, παρατηρείται προκλητική αδιαφορία για όσους δεν μπορούν να καλύψουν βασικές τους ανάγκες.

Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΙΤΕΙΑΣ: ‘Ένα άλλο χαρακτηριστικό της κοινωνικής κρίσης που εκδηλώνεται στην Αθήνα είναι η διάδοση της επαιτείας υπό το αδιάφορο βλέμμα των Αρχών. Οι πολίτες έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με αιτήματα για μικρή οικονομική ενίσχυση που διατυπώνουν περιθωριακοί που δείχνουν εξαρτημένοι από ουσίες, άνεργοι και νεόπτωχοι, εξαθλιωμένοι οι οποίοι είναι ενταγμένοι σε κυκλώματα επαιτείας, ακόμα και επιτήδειοι. Οι επιβάτες του Ηλεκτρικού γίνονται καθημερινά μάρτυρες της απόλυτης σύγχυσης που έχει δημιουργηθεί στην κοινωνία αλλά και της αδυναμίας των Αρχών να παρέμβουν για να επιβάλουν την τάξη και να βοηθήσουν όσους πραγματικά έχουν ανάγκη.

Στον Ηλεκτρικό λειτουργούν κυκλώματα επαιτείας στα οποία πρωταγωνιστούν ανήλικοι αθίγγανοι. Η ΕΛ.ΑΣ. δεν παρεμβαίνει, γιατί αποφεύγει να ασχολείται με ανηλίκους. Οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας δεν ασχολούνται με το ζήτημα, με τους εκπρόσωπούς τους να δηλώνουν οικονομική αδυναμία ή έλλειψη προσωπικού. Οι λίγοι υπάλληλοι του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου που ασχολούνται με ζητήματα ασφάλειας των επιβατών απλώς τους ενημερώνουν ότι πρέπει να προσέχουν τα προσωπικά τους είδη και κατηγορούνται αρκετά συχνά για… ρατσιστική συμπεριφορά από τους επιβάτες που έχουν συμβιβαστεί με την παρουσία των κυκλωμάτων οργανωμένης επαιτείας.

Οι διεθνείς οργανισμοί καταγγέλλουν την επίσημη Ελλάδα επειδή ανέχεται την άγρια εκμετάλλευση ανηλίκων, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από γειτονικές χώρες, από αδίστακτα κυκλώματα επαιτείας αλλά και trafficking, χωρίς να υπάρχει σοβαρή αντιμετώπιση του φαινομένου.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΥΣΤΗΡΟΠΟΙΗΣΗ: Και ενώ η πρωτεύουσα βυθίζεται στη νέα φτώχεια και το «περιθώριο» έχει ισχυρή παρουσία ή και κυριαρχεί σε διάφορες περιοχές, παρατηρείται σημαντική μείωση της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας. Η κυβέρνηση Σαμαρά έχει περιορίσει την είσοδο παράνομων μεταναστών στη χώρα, ενώ οι διαστάσεις της οικονομικής κρίσης αναγκάζουν πολλούς από αυτούς να εγκαταλείψουν την Ελλάδα. Τα χειρότερα φαίνεται να έχουν περάσει σε ό,τι αφορά τη συμβολή της παράνομης μετανάστευσης στην κατάρρευση της έννομης τάξης.

Σημαντική είναι και η προσπάθεια της ΕΛ.ΑΣ. για τον περιορισμό της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας, η οποία όμως δεν έχει το αναγκαίο διοικητικό και κοινωνικό βάθος. Αυτό σημαίνει ότι αυτοί που έχουν παραβατική συμπεριφορά θα βρεθούν σε διάστημα λίγων 24ώρων στην ίδια περιοχή, εφόσον δεν υπάρχουν χώροι στους οποίους μπορούν να κρατηθούν σε αξιοπρεπείς συνθήκες, ούτε δυνατότητες άμεσης αντιμετώπισης των προβλημάτων τους ή επαναπροώθησης στις χώρες προέλευσής τους.

Η νέα φτώχεια και η περιθωριοποίηση, που δοκιμάζουν τις αντοχές όσων ζουν και εργάζονται στην Αθήνα, είναι περισσότερο εσωτερική υπόθεση απ’ ό,τι ήταν πριν από μερικά χρόνια. Αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης του φαινομένου, αρκεί βέβαια να αφήσουμε οριστικά πίσω μας την κοινωνική αδιαφορία και τον γραφειοκρατικό κυνισμό. 

Η φτωχοποίηση μεγάλων κοινωνικών και επαγγελματικών στρωμάτων μοιάζει αναπόφευκτη σε συνθήκες μνημονίου.  Είναι όμως άλλο η αξιοπρεπής φτώχεια, την οποία έχουμε την οικονομική δυνατότητα να οργανώσουμε, και άλλο η εξαθλίωση και η περιθωριοποίηση, που ενισχύουν συνεχώς την παρουσία τους στην καθημερινή ζωή της πρωτεύουσας.