Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΣΕ ΚΛΟΙΟ ΜΙΖΕΡΙΑΣ

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο, με τις χιλιάδες των διαδηλωτών να απαιτούν την πτώση του Μόρσι και την απόσυρση των Αδελφών Μουσουλμάνων από την εξουσία, είναι μια αναμενόμενη εξέλιξη. Ο ίδιος ο Μόρσι καταφεύγει σε μια στερεοτυπική ανάλυση για τα αίτια των διαδηλώσεων, κατηγορώντας τους υποστηρικτές του παλαιού καθεστώτος ως υποκινητές στάσης. Η προσέγγισή του πάσχει από έλλειψη ψυχραιμίας, όπως και κάθε πολιτικού, άλλωστε, που, θεωρώντας ότι διαθέτει πάρα πολύ χρόνο, τον ξοδεύει σε ναρκισσιστικές διαδρομές μεταξύ ουτοπίας και απραξίας.

Από τη μία οι ισλαμιστές, κυρίως οι σαλαφιστές, είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που ο Μόρσι επιδίωξε να κατευνάσει τις ανησυχίες των κοσμικών και να ελέγξει το σύνολο των δυνάμεων του πολιτικού Ισλάμ. Η μεθοδολογία διακυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων θεωρείται από τους σαλαφιστές συνέχιση του καθεστώτος Μουμπάρακ και άρνηση κομβικών μεταβολών στη λειτουργία του κράτους, όπως για παράδειγμα η χρήση της sharia ως βάση ενός νέου δικαϊκού συστήματος κ.α.

Από την άλλη, ένα μείγμα φιλελεύθερων - κοσμικών μεσοαστών, αλλά και η χριστιανική κοινότητα των Κοπτών, ανησυχεί με την προσπάθεια του Μόρσι να ικανοποιήσει πρωταρχικά την εκλογική πελατεία των ισλαμιστών. Είναι αλήθεια ότι μέσα σε έναν χρόνο πολλά έχουν αλλάξει στον τρόπο στελέχωσης της δημόσιας διοίκησης του κράτους, με στελέχη των Αδελφών Μουσουλμάνων που μέχρι πρότινος καταζητούνταν από την αστυνομία του Μουμπάρακ τώρα να κατέχουν ηγετικές θέσεις.

Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ρεβανσιστικού τύπου διώξεις στελεχών του παλαιού καθεστώτος που εν μια νυκτί χάνουν τις θέσεις τους, απολύονται ή οδηγούνται «στο ψυγείο». Παράλληλα, όμως, η αδυναμία των Αδελφών Μουσουλμάνων να φανούν ακόλουθοι των προεκλογικών τους δεσμεύσεων δυσχεραίνει το κλίμα εναντίον τους. Η διαφθορά δεν έχει μειωθεί στο παραμικρό και όπου πυλώνες του παλαιού καθεστώτος έχουν εκλείψει έχουν αντικατασταθεί από ανάλογους του νέου καθεστώτος.

Η οικονομία παραπαίει, ο τουρισμός που είχε αρχίσει να επανακάμπτει μετά τα γεγονότα του 2011 σίγουρα θα πληγεί ξανά, με τα δυτικά κράτη να εκδίδουν επίσημες ταξιδιωτικές οδηγίες προς τους πολίτες τους ώστε να αποφεύγουν την Αίγυπτο το διάστημα αυτό, ενώ οι εξαγωγές -κυρίως σε γεωργικά προϊόντα- προς άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής και την Τουρκία έχουν μειωθεί σε ποσοστό άνω του 30%, λόγω της συνεχιζόμενης πολιτικής ρευστότητας και της αδυναμίας της πολιτείας να επανασχεδιάσει μια αποδοτική κεντρική αγροτική πολιτική.

Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι ο ένας χρόνος κυβερνητικού έργου των Αδελφών Μουσουλμάνων έχει αποτύχει να σηματοδοτήσει την είσοδο του κράτους σε μια νέα εποχή, μια διαδικασία που οδηγεί διάφορα τμήματα της αιγυπτιακής κοινωνίας με ετερογενή στοιχεία συγκρότησης και αντιπροσώπευσης να βρίσκονται ξανά στον δρόμο, ζητώντας τη διενέργεια νέων εκλογών και την παραίτηση του νυν Αιγύπτιου προέδρου.

Επίσης η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια δημοκρατικής εφαρμογής στην Αίγυπτο δέχεται ένα σημαντικό πλήγμα, αφού ο Μόρσι είναι ο πρώτος Αιγύπτιος πρόεδρος που εξελέγη με δημοκρατικές διαδικασίες. Μια επικίνδυνη διελκυστίνδα ξεκινά για το αιγυπτιακό πολιτικό σύστημα με μεθόδους ριζοσπαστικής αμφισβήτησης από τη βάση που τείνουν να αντικαταστήσουν τους θεσμούς παράγοντας ένα de facto σύστημα οχλοκρατίας.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η στάση του πανίσχυρου αιγυπτιακού στρατού που θυμίζει ιστορικό de ja vu, μόνο που τη φορά αυτή έχει δημοσιεύσει τελεσίγραφο προς θύτες και θύματα - η επιλογή των ρόλων, δική σας - ότι, αν η κρίση δεν είχε λήξει μέχρι χθες το βράδυ, τότε θα επέμβει. Προφανώς ο στρατός δεν έχει ξεχάσει το ότι ο νυν Αιγύπτιος πρόεδρος επιχείρησε και το επέτυχε θεσμικά να περιορίσει τις πολιτικές εξουσίες του αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Είναι φανερό ότι η Αραβική Ανοιξη έχει ακόμα πολλά κεφάλαια να δώσει στις δομικές μετεξελίξεις του αραβικού κόσμου στη νέα πολυπολική εποχή.