ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΑΜΕ ΣΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ, ΤΩΡΑ ΘΑ ΚΟΛΛΗΣΟΥΜΕ;

Ο τίτλος «Ένα υπέροχο ελληνικό μυαλό» ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση του Απόστολου Δοξιάδη, ο οποίος στα δεκαπέντε του χρόνια έγινε δεκτός από το Πανεπιστήμιο Columbia της Nέας Yόρκης, όπου σπούδασε μαθηματικά.

Αλλά τον κέρδισε ο κινηματογράφος, το θέατρο και η συγγραφή. Το μυθιστόρημά του «O θείος Πέτρος και η Eικασία του Γκόλντμπαχ» έγινε διεθνές μπεστ-σέλερ, ενώ το γκράφικ νόβελ «Logicomix» σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Με αφορμή τη διάλεξη που διοργάνωσε ο ίδιος και η ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟI στο Μουσείο Μπενάκη, μιλά για την πολιτική και τους πολιτικούς, την Εκκλησία, την Αριστερά και τη βία.

Σας αρέσει αυτό που βλέπετε στη σημερινή Ελλάδα;

Υπάρχουν σίγουρα πολλά που δεν μου αρέσουν, και όχι μόνο από τα σχετιζόμενα με την κρίση πράγματα, όπως η δυσλειτουργία των θεσμών και η αδιαφορία πολλών για το σύνολο. Αλλά ως άνθρωπος αισιόδοξος εστιάζω στα καλά. Βλέπω λοιπόν τον τελευταίο καιρό σημάδια θετικής αλλαγής, κυρίως στο ότι οι άνθρωποι έχουν κουραστεί από αυτούς που τους προσφέρουν είτε μόνο γκρίνια και μαυρίλα, είτε ψεύτικη, ουτοπική αισιοδοξία. Θέλω να ελπίζω ότι μέσα στην ψυχή μας άρχισε η έξοδος από την κρίση.

«Ο Ευκλείδης στο Γκέτισμπεργκ: μια διάλεξη για όσους αναρωτιούνται για τη σχέση της πολιτικής με τη λογική». Θα μας το εξηγήσετε;

Ο Λίνκολν ήταν ηγέτης που ήξερε να χρησιμοποιεί λογικά εργαλεία, πολλά από τα οποία, όπως είπε ο ίδιος, τα έμαθε από τον Ευκλείδη. Η ανάγνωση των ομιλιών του μας δείχνει μια άλλη δυνατότητα της πολιτικής από αυτήν που έχουμε συνηθίσει. Φυσικά, η πολιτική δεν μπορεί να είναι μόνο λογική, γιατί μόνο λογικά δεν είναι τα ανθρώπινα. Αλλά αν τα θέματα δεν τεθούν με όσο πιο λογικό τρόπο γίνεται, δεν μπορεί να γίνει ουσιαστικός διάλογος και ο διάλογος είναι η βάση στη δημοκρατία.

Ο Αβραάμ Λίνκολν συγκαταλέγεται στους τρεις σπουδαιότερους προέδρους των ΗΠΑ. Εχουμε στην Ελλάδα έλλειμμα τέτοιου πολιτικού αρχηγού; Θα μπορούσε μία «Ομιλία στο Γκέτισμπεργκ» να διευκολύνει την κατάσταση και να ενώσει το έθνος;

Η Ομιλία στο Γκέτισμπεργκ είχε σκοπό να εμπνεύσει ένα έθνος εν μέσω εμφυλίου πολέμου - κάτι που ευτυχώς δεν μας χρειάζεται. Αυτό που μας λείπει εμάς σήμερα είναι πολιτικοί που να μιλούν με σωστή, στρωτή και νηφάλια επιχειρηματολογία, όχι με κραυγές και συνθήματα. Μόνο αν υπάρξει τέτοιος λόγος από τους πολιτικούς, στις αντιλογίες τους, θα αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε, όπως λέει ο Λίνκολν σε μια ομιλία του, «πού βρισκό-μαστε και κατά πού πηγαίνουμε, ώστε να δούμε τι πρέπει να κάνουμε και πώς».

Στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο το θέμα της δουλείας χώρισε τη χώρα. Η ελληνική κοινωνία που βρίσκεται σε «οικονομικό πόλεμο» έχει διασπαστεί σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς. Θα μπορούσε η Ιστορία να επαναληφθεί;

Εννοείτε να πάμε σε εμφύλιο πόλεμο; Οχι, δεν το πιστεύω. Αλλά και όσοι το ονειρεύονταν, λόγω των ακραίων τους θέσεων, έχουν μάλλον αρχίζει να απογοητεύονται. Τα άκρα δεν μας ταιριάζουν, δεν θα στεριώσουν στις ψυχές μας.

Η ρητορική δεινότητα των πολιτικών μπορεί να είναι και επικίνδυνη, ειδικά στις μέρες που διανύουμε;

Φυσικά μπορεί, αν είναι δεινότητα στη ρητορική του συναισθήματος και του παραμυθιού. Δυστυχώς, έχουμε ουκ ολίγα δείγματα τέτοιας ρητορικής σήμερα στην Ελλάδα.

Σας φοβίζει κάτι για το μέλλον της Ελλάδας ή πιστεύετε ότι θα τα καταφέρουμε;

Τα καταφέραμε στα χειρότερα, τώρα θα κολλήσουμε;

Το μοντέλο της συγκυβέρνησης μέχρι τώρα δεν ήταν στην κουλτούρα μας. Εκτιμάτε ότι θα αντέξει;

Θέλω να ελπίζω πως ναι. Είναι η μόνη ελπίδα για να αρχίσουν να συζητούν οι πολιτικοί και να συνεννοούνται σε θέματα αρχών αντί να τρώγονται συνεχώς όλοι με όλους.

Υπάρχει μια δημόσια συζήτηση για την ευθύνη των πολιτών. Πιστεύετε ότι η κοινωνία είναι «συνένοχη» για την κατάσταση της χώρας;

Η χώρα αποτελείται από όλους μας. Σίγουρα δεν έχουμε όλοι ίδιες ή ίσες ευθύνες. Αλλά το να λέει κάποιος, όπως πολλοί κάνουν, «οι άλλοι φταίνε για την κρίση, εγώ καθόλου», είναι κοροϊδία. Κάποιοι πολιτικοί δυστυχώς τρέφουν αυτήν την τάση: λένε ότι φταίει για όλα κάποιος μπαμπούλας (η Μέρκελ, οι μετανάστες, «ο πλούτος», κ.λπ.) ώστε να νιώθει ο πολίτης στον οποίο απευθύνονται ότι αυτός δεν φταίει και έτσι να κολακεύεται.

Τη στάση των διανοούμενων απέναντι σε όσα βιώνουμε πώς την κρίνετε;

Του καθενός αλλιώς!

Το Κράτος πρέπει να συμπορεύεται με την Εκκλησία ή να διαχωριστεί;

Ως άνθρωπος που σέβεται την Εκκλησία, θεωρώ ότι το σωστό θα είναι να διαχωριστεί. Αυτό για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως πνευματικούς.

Αρκεί να αναθεματίζουμε τη Χρυσή Αυγή και να καταδικάζουμε τη ρατσιστική βία ή πρέπει να κάνουμε κάτι πιο δραστικό; Είναι φαινόμενο των καιρών ή θα έχει διάρκεια;

Η δημοκρατία πρέπει να ανέχεται όλες τις απόψεις, ακόμη και τις πιο ακραίες, αλλά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ανέχεται την εκτροπή από τον νόμο, και κυρίως όταν φτάνει στη βία. Πρέπει να αντιταχθούμε με κάθε τρόπο στη βία, όχι μόνο της Χρυσής Αυγής αλλά και κάθε ακραίου ανθρώπου, κόμματος ή σχηματισμού. Κακό πράμα η υποκρισία. Να μην ξεχνάνε, μερικοί μερικοί, ότι η Χρυσή Αυγή ασκεί βία, αλλά δεν την έφερε εκείνη στη νεότερη Ελλάδα.

Η Αριστερά έχει αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν σ' αυτήν την ιστορική συγκυρία ή υπεκφεύγει; Συμμετέχει στη διάσωση της χώρας ή στέκεται εμπόδιο;

Υπάρχει υπεύθυνη και ανεύθυνη Αριστερά, όπως και υπεύθυνη και ανεύθυνη Δεξιά. Μην ξεχνάμε ότι η ΔΗΜΑΡ, κόμμα της Αριστεράς, συμμετέχει στην κυβέρνηση. Αυτό δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ανεύθυνο.

Περνάει κρίση και η Τέχνη;

Η τέχνη είναι σε μεγάλο βαθμό εικόνα της κοινωνίας όπου λειτουργεί, και με αυτήν την έννοια δεν μπορεί να είναι αμέτοχη των προβλημάτων. Ομως, σε μια πλουραλιστική κοινωνία, όπως είναι ευτυχώς αυτή που ζούμε, υπάρχουν άπειρες φωνές, άπειρες εναλλακτικές, οπότε δεν μπορούμε να γενικεύουμε.

Τι σας δίδαξαν τα Μαθηματικά;

Να προσπαθώ να ξεκαθαρίζω τα προβλήματα.

Εχουμε παιδεία ως λαός;

Εκεί που υστερούμε συλλογικά είναι σε παιδεία πολιτικής συμπεριφοράς.

Ποια είναι η μεγαλύτερη αντίφαση των ημερών μας;

Οτι ενώ διχαζόμαστε και τρωγόμαστε για το τι φταίει για την κατάσταση και τι πρέπει να κάνουμε, είμαι σίγουρος ότι κατά βάθος σχεδόν όλοι ξέρουμε και σχεδόν όλοι συμφωνούμε.