Η ΜΕΛΕΤΗ ΤOΥ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Δεν πιστεύω ότι η ανθρωπότητα οφείλει να έχει διαρκώς τα μάτια της κολλημένα στο παρελθόν. Όπως επίσης δεν είμαι της άποψης ότι ο κάθε πολιτικός ηγέτης οφείλει να αναλώνεται στο κυνήγι της ιστορικής γνώσης. Η πολιτική αφορά εφαρμογές του παρόντος, ενώ η Ιστορία τη μελέτη των εφαρμογών του παρελθόντος. Αυτό, ασφαλώς, δεν σημαίνει ότι δικαιώνεται η αδιαφορία προς την Ιστορία, όπως αναδεικνύεται σήμερα από την πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτικών.

Αν, για παράδειγμα, ο καθ’ όλα άξιος τεχνοκράτης, καθηγητής Οικονομικών και πρωθυπουργός της Ιταλίας για περισσότερο από έναν χρόνο Μάριο Μόντι συμβουλευόταν τα ιστορικά συγγράμματα, θα διαπίστωνε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη χώρα του δεν είναι η δημοσιονομική δυσπραγία, αλλά η ενότητα του κράτους του. Σε λίγο καιρό ο σοβινιστικός - αποσχιστικός λόγος της Λέγκας του Βορρά θα ηχεί ως «ελαφρά» συστημική παραφωνία σε σχέση με τις γκροτέσκο διαθέσεις των νέων ομάδων που εμφανίζονται στο πολιτικό σκηνικό όλης της Ιταλίας, έχουν την αφετηρία τους σε ακροδεξιά - σοβινιστικά ιδεολογήματα και ευαγγελίζονται ευρείες πολυδιασπάσεις του ιταλικού κράτους.

Στην Ισπανία τα πράγματα είναι ακόμα πιο άσχημα, με την κάθε ημέρα που περνά να αποτελεί και ένα άτυπο δημοψήφισμα για την, υπό αμφισβήτηση από Καταλανούς και Βάσκους, εθνική ενότητα, ενώ η Πορτογαλία βλέπει την άνοδο της Ακροδεξιάς, δικαίως, ως μία εφιαλτική αναβίωση του συντηρητικού αυταρχισμού του Estado Novo της δικτατορίας του Σαλαζάρ και των επιγόνων του. Το Βέλγιο δείχνει ανέτοιμο να επουλώσει τις βαθιές τομές μεταξύ Βαλλόνων και Φλαμανδών και όσες προσπάθειες κι αν γίνονται πέφτουν στο κενό ενός ιστορικό - πολιτικού χάσματος που επιτείνεται σήμερα από τις σημαντικές κοινωνικοοικονομικές διάφορες μεταξύ των φτωχότερων Φλαμανδών και των πλουσιότερων Βαλλόνων.

Η Βρετανία πλέον ομολογεί δημοσίως ότι σκέφτεται την περαιτέρω διεύρυνση της ειδικής σχέσης που έχει με την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ αξίζει να σημειωθεί μια λεπτομέρεια που αγνοείται από τους περισσότερους αναλυτές αλλά έχει ιδιαίτερη αξία, μια και ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες: Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, σε σύγκριση με τον ηγέτη των Εργατικών και βασικό διεκδικητή του κλειδιού της 10 Downing st., Εντ Μίλιμπαντ, είναι λιγότερο ευρωσκεπτικιστής, με ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για τις μελλοντικές εξελίξεις εκεί.

Η Γαλλία αργά και σταδιακά δείχνει ότι βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στον υποβαθμισμένο ρόλο του δεύτερου τη τάξει κράτους της γηραιάς ηπείρου, με μια παράλυση να διαπερνά τον πολιτικό της κόσμο που θυμίζει ολοένα και πιο πολύ την ύστερη περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι αναλυτές κρατούν την αναπνοή τους ως προς τη σφοδρότητα των αντιδράσεων των μεσοαστών στα σκληρά μέτρα λιτότητας που έρχονται με ορμή και στο γαλλικό εσωτερικό. Πράγματι, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τις αντιδράσεις των τέκνων των εξεγερμένων νιάτων του Μάη του ’68, αλλά και τις νέες πολιτικές ισορροπίες που θα δημιουργηθούν στην αδιαμφισβήτητης ποιότητας, υψηλής ρευστότητας και ιδεολογικής θολότητας γαλλική πολιτική σκηνή.

Η Γερμανία, πάλι, έπειτα από δεκαετίες πολιτικής «αγρανάπαυσης» και οικοδόμησης ενός άρτιου μηχανισμού παραγωγής οικονομικής ισχύος, με σημείο εκκίνησης τα τεράστια χρηματικά ποσά του αμερικανικού Σχεδίου Μάρσαλ, «πέτυχε» να θυμίσει στους Ευρωπαίους τις σκοτεινές εποχές του Μεσοπολέμου. Κι όσο κι αν αυτό, αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί στις αναλύσεις μας, αδικεί το γερμανικό πολιτικό σύστημα και κυρίως τον γερμανικό λαό, εντούτοις είναι ένα ξεκάθαρο δείγμα τού ότι η Ιστορία επηρεάζει έμμεσα ή άμεσα τις συγκαιρινές πολιτικές εξελίξεις στη γηραιά ήπειρο που, παραφράζοντας τη ρήση του Ουίνστον Τσόρτσιλ για τα Βαλκάνια, παράγει περισσότερη Ιστορία από όση μπορεί να κατανοήσει.

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν χρειάζεται να διαβάσει Ιστορία. Τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού Μακρυγιάννη καθώς και η «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη θα ήταν σίγουρα πιο χρήσιμα.