ΜΕΡΟΣ Γ΄
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΑΛΛΟΙ ΘΕΟΙ
Εκτός από το δωδεκάθεο υπήρχε μία πλειάδα από ελάσσονες θεούς με αρκετές διαφορές μεταξύ τους ανάλογα με τον τόπο λατρείας. Η Εστία, που κάποτε συμπεριλαμβανόταν και στους δώδεκα, ήταν η θεά της εστίας της οικογένειας και της πόλης. Η Ειλείθυια ήταν η θεά του τοκετού και θεωρείται ότι το όνομά της προήλθε από το ρηματικό τύπο "ελεύθυια" (η ερχόμενη). Σχετιζόταν άλλοτε με την Ήρα και άλλοτε με την 'Aρτεμη και τα ιερά της βρίσκονταν έξω από τα όρια της πόλης. Ένας άλλος προομηρικός θεός ήταν ο Ενυάλιος, θεός του πολέμου, που στην Ιλιάδα ταυτίζεται με τον 'Aρη.
Η Εκάτη αποτελούσε ξεχωριστή θεότητα -τουλάχιστον ως τα κλασικά χρόνια- όταν άρχισε όλο και συχνότερα να ταυτίζεται με την 'Aρτεμη. Ήταν η θεά της σελήνης, των νυχτερινών τελετουργιών, της μαγείας αλλά και των οδών, για αυτό αποκαλούνταν και Ενοδία. Η καταγωγή της ήταν καρική και το σημαντικότερο ιερό της βρισκόταν στη Λάγινα της Καρίας.
Από την αχανή οικογένεια των θεών, των ημίθεων και των ηρώων αξίζει να αναφέρουμε και ορισμένες θεότητες που η λατρεία τους είχε καθαρά τοπικό χαρακτήρα. Ο τιτάνας Προμηθέας για παράδειγμα λατρευόταν κυρίως στην Αθήνα, συχνά σε συνδυασμό με τον Ήφαιστο, γιατί και οι δύο χειρίζονταν τη φωτιά. Όμως, ενώ ο Ήφαιστος ήταν μεταλλουργός, ο Προμηθέας ήταν κεραμέας. Η Λητώ, η μητέρα της 'Aρτεμης και του Απόλλωνα, λατρευόταν κυρίως στην Κρήτη και τη Λυκία. Στις θαλάσσιες θεότητες ανήκε η Θέτιδα που λατρευόταν στη Φάρσαλο και τη Σηπιάδα της Θεσσαλίας καθώς και στη Σπάρτη.
Ο γιος της Αχιλλέας λατρευόταν ως Ποντάρχης, δηλαδή ως κύριος της Μαύρης θάλασσας. Μία άλλη αντίστοιχη θαλασσινή θεότητα ήταν η Λευκοθέα, η οποία στη Φιγάλεια λατρευόταν με το όνομα Ευρυνόμη. Τέλος, ένας θαλασσινός γέροντας παρουσιαζόταν από τόπο σε τόπο με διαφορετικά ονόματα: Πρωτεύς, Φόρκυς, Νηρεύς, Γλαύκος.
Στα όρια ανθρώπου και ζώου ο Παν απεικονιζόταν ως ένας τραγοπόδαρος, συχνά ιθυφαλλικός θεός. Ήταν πραγματικά ο θεός των ορίων μεταξύ του πολιτισμένου κόσμου και της άγριας φύσης. Η λατρεία του ήταν σημαντική στην Αρκαδία, ενώ στην Αττική εμφανίστηκε μόλις στη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ.
Υπήρχαν βέβαια απειράριθμες ομαδικές θεότητες όπως οι νύμφες των πηγών και των δασών που συνόδευαν την 'Aρτεμη, οι Νηρηίδες τις οποίες εξουσίαζε η Θέτιδα, καθώς και οι σάτυροι, οι σειληνοί και οι μαινάδες που αποτελούσαν το διονυσιακό θίασο. Ανάμεσα στις άλλες ομαδικές θεότητες αξίζει να μνημονεύσουμε τις Χάριτες, τις Μοίρες, τις Μούσες, τις Ευμαινίδες ή Ερινύες, τις Ώρες, τους Κορύβαντες, τους Τελχίνες και τους Καβείρους.
Χρονολογικός Πίνακας
Σκοτεινοί χρόνοι
Πρώιμοι Σκοτεινοί χρόνοι (Υπομυκηναϊκή περίοδος): 1100-1050 π.Χ.
Ύστεροι Σκοτεινοί χρόνοι (Πρωτογεωμετρική περίοδος): 1050-900 π.Χ.
Γεωμετρική περίοδος
Πρώιμη Γεωμετρική περίοδος: 900-850 π.Χ.
Μέση Γεωμετρική περίοδος: 850-760 π.Χ.
Ύστερη Γεωμετρική περίοδος: 760-700 π.Χ.
______________________________
Αύριο η συνέχεια με την ΑΡΧΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου