Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ (Ε΄ΜΕΡΟΣ).

Ό Απόστολος Παύλος γράφει: "καί εάν παραδώ τό σώμα μου ίνα καυθήσομαι, άγάπην δε μή έχω, ουδέν ωφελούμαι" (Α' Κορ. ιγ, 3).

στ) Ένα επί πλέον απαραίτητο σημείο τό όποίο πρέπει νά έχουμε ύπ' όψη μας όταν γίνεται λόγος γιά τίς μεταμοσχεύσεις, είναι καί τό πρόβλημα τού μυστηρίου τού θανάτου. Αυτό δέν έχει σχέση μόνο μέ τό πότε βγαίνει ή ψυχή, δηλαδή πότε ή ψυχή παύει νά εφάπτεται όλων τών σωματικών οργάνων, τά όποία παύουν νά λειτουργούν κατά φύσιν, άλλά καί σέ ποιά κατάσταση βρίσκεται εκείνη τήν ώρα ό άνθρωπος άπό τόν όποίον λαμβάνονται τά όργανα τού σώματος.

Βέβαια εκ πρώτης όψεως φαίνεται, όπως είδαμε προηγουμένως στήν ερμηνεία τού αγίου Γρηγορίου τού Νύσσης, ότι όταν παύουν νά λειτουργούν κατά φύσιν όλα τά όργανα τοΰ σώματος τού άνθρωπου ή τουλάχιστον τά βασικά, ήτοι ή καρδιά καί ό εγκέφαλος, τότε παύει νά ενεργή ό νους, ή ψυχή στά όργανα αυτά καί βεβαίως εξέρχεται τού σώματος, οπότε εφάπτεται τού σώματος εξωτερικά καί όχι εσωτερικά. Άλλά τό πρόβλημα είναι ότι αυτή ή παύση λειτουργίας τών οργάνων τοΰ σώματος γίνεται σταδιακά, καθώς επίσης και μερικές φορές ή πορεία τοΰ θανάτου είναι αναστρέψιμη.

Τότε οπωσδήποτε υπάρχει ή ψυχή μέσα στό σώμα. Καί όταν μερικά όργανα κινούνται μέ υποστηρικτικές ενέργειες καί τότε εξακολουθεί νά ενεργή ή ψυχή μέσα στόν άνθρωπο, έφ' όσον ενεργεί σέ άλλο υγιές σωματικό όργανο. Πάντως όσο ό νους τού άνθρώπου βρίσκεται, έστω καί υπολειτουργούντων τών οργάνων τού σώματος, μέσα στό σώμα, μπορεί νά μή λειτουργή ή διανοητική λειτουργία, ή μνήμη ή ίσως καί ή αίσθηση, άλλά έφ' όσον λειτουργεί ή καρδιά, λειτουργεί ή νοερά ενέργεια τού άνθρώπου.

Αυτό σημαίνει ότι τότε ό άνθρωπος μπορεί νά μήν έχη συνείδηση τού περιβάλλοντος κόσμου, μπορεί νά μή σκέπτεται, μπορεί νά μήν αισθάνεται ή ακόμη μπορεί αμυδρώς νά αντιλαμβάνεται, άλλ' όμως υπάρχει ή ψυχή καί είναι δυνατόν νά έχη κοινωνία μέ τόν Θεό. Καί βέβαια εάν έχει συνηθίσει στήν ζωή του νά προσεύχεται, τότε ή νοερά του ενέργεια βρίσκεται σέ μεγάλη ένταση, δηλαδή ό άνθρωπος έχει αδιάλειπτη προσευχή. Επίσης, τήν ώρα πού χωρίζεται ή ψυχή άπό τό σώμα, τότε γίνονται πολλά πράγματα τά οποία τώρα αγνοούμε παντελώς. Ή συνάφεια ψυχής καί σώματος είναι φυσική κατάσταση, παρά φύση κατάσταση είναι ή καταστροφή τής συνάφειας.

Ή ψυχή δέν προϋπήρχε τού σώματος, ούτε φυσικά τό σώμα τής ψυχής. Καί τά δύο δημιουργήθηκαν ταυτοχρόνως άπό τόν Θεό. Όποτε, τό μυστήριο τού άποχωρισμού τής ψυχής άπό τό σώμα είναι φοβερό καί άγνωστο τώρα στά ανθρώπινα δεδομένα. Αυτό τό μυστήριο πού γίνεται εκείνη τήν ώρα μπορούμε νά τό δούμε σέ δύο τροπάρια τού άγίου Ιωάννου τού Δαμάσκηνου, τά όποια ψάλλονται στήν έξόδιο ακολουθία.

Τό ένα αναφέρεται στόν βίαιο χωρισμό τής ψυχής άπό τό σώμα, μέ τήν βούληση τού Θεού: "Οντως φοβερώτατον τό τού θανάτου μυστήριον πώς ψυχή έκ τού σώματος βιαίως χωρίζεται έκ τής αρμονίας καί τής συμφυΐας ό φυσικώτατος δεσμός, θείω βουλήματι άποτέμνεται". Πρόκειται γιά έναν φυσικώτατο καί άρμονικώτατο δεσμό ή σχέση, μεταξύ ψυχής καί σώματος, ή όποία άποτέμνεται βίαια μέ τήν βούληση καί ενέργεια τού Θεού, καί αυτό αποτελεί τό μυστήριο τού θανάτου.

Τό δεύτερο τροπάριο αναφέρεται στίς συγκλονιστικές εμπειρίες τού άνθρωπου κατά τίς τελευταίες στιγμές. Γράφει ό άγιος Ιωάννης ό Δαμασκηνός. "Οίμοι, οίον αγώνα έχει ή ψυχή χωριζόμενη έκ τού σώματος. Οίμοι, πόσα δακρύει τότε, καί ούχ υπάρχει ό ελεών αυτήν. Πρός τους Αγγέλους τά όμματα ρέπουσα, άπρακτα καθικετεύεν πρός τους ανθρώπους τάς χείρας έκτείνουσα ουκ έχει τόν βοηθούντα".

Ή ψυχή τού άνθρωπου αναζητά έλεος καί βοήθεια άπό τους αγγέλους και τους ανθρώπους, γιατί στήν κατάσταση στήν όποία βρίσκεται θά παραμείνη αιώνια, δηλαδή εάν δέν έχει είσέλθη στό στάδιο τής μετανοίας τότε θά δέχεται τήν κολαστική ενέργεια τού Θεού, εάν όμως έχει εισέλθει στήν κατάσταση τής μετάνοιας, τότε θά έχει μιά διαρκή εξέλιξη. Έχοντες ύπ' όψη αυτήν τήν πραγματικότητα δημιουργούνται διάφορα ερωτήματα.

Πώς αισθάνεται εκείνη τήν ώρα ή ψυχή; Πώς επεμβαίνουμε βίαια σέ έναν άνθρωπο τοϋ οποίου δέν λειτουργούν μερικές εγκεφαλικές λειτουργίες, άλλά, επειδή λειτουργεί ή καρδιά καί υπάρχει ακόμη ή ψυχή, ό άνθρωπος αισθάνεται; Ποιά είναι ή ουσιαστική βοήθεια πού προσφέρει ή προσευχή γιά τό αιώνιο ταξείδι; Μήπως τόν βίαιο χωρισμό τής ψυχής άπό τό σώμα τόν κάνουμε ακόμη βιαιότερο καί επομένως μεγαλώνουμε τόν πόνο τής ψυχής, όταν λαμβάνουμε τά όργανα τού σώματος, ενώ ακόμη ζή ό άνθρωπος;

Στήν κατάσταση εκείνη τής διαδικασίας τής εξόδου, πού γίνονται καί πολλά πνευματικά γεγονότα, εμφάνιση αγγέλων, άγίων, ακόμη καί δαιμόνων, μήπως στεκόμαστε λίγο ανάλγητοι απέναντι τού ψυχορραγούντος καί μήπως δέν σεβόμαστε τίς πλέον συγκλονιστικές προσωπικές πλευρές τής ζωής του;

Τά ζώα στό τέλος τής ζωής τους αποσύρονται στά βάθη τής γής καί τά θαλάσσια κήτη στά βάθη τής θαλάσσης γιά νά τελειώσουν ήσυχα. Μήπως αυτό τό προσωπικό γεγονός τού θανάτου τό στερείται ό άνθρωπος πού όμως έχει ψυχή λογική καί αθάνατη;

Ή Εκκλησία στέκεται απέναντι στόν ψυχορραγούντα μέ προσευχή, διάκριση καί σεβασμό. Μήπως όμως ή υιοθέτηση σκληρών επιλογών, έστω για τήν παράταση τής ζωής ενός άλλου άνθρωπου, εκλαμβάνεται ώς βίαιη ενέργεια και μιά ιδιότυπη "δολοφονία"; Πρόκειται γιά ερωτήματα τά όποία βεβαίως χρήζουν ουσιαστικής απαντήσεως.