Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ (Δ΄ΜΕΡΟΣ).

Κατά τήν ορθόδοξη αντίληψη, όπως εκφράζεται στήν Άγια Γραφή καί τήν πατερική παράδοση, δηλαδή σέ ολόκληρη τήν εκκλησιαστική μας εμπειρία, ή παρουσία μας στήν ζωή αυτή έχει σκοπό τήν ένωσή μας μέ τόν Χριστό, τήν πορεία μας άπό τήν πτωτική κατάσταση στήν θέωση, πού είναι ή κοινωνία μας μέ τόν Θεό εν Χριστώ Ιησού, ώστε νά περάσουμε σέ μιά άλλη μορφή ζωής πού θά είναι πνευματική. "Ετσι δίνουμε μεγάλη σημασία στήν μετάνοια τοΰ άνθρωπου, ή οποία μετάνοια νοείται ώς πορεία άπό τό παρά φύση στό κατά φύση καί στό υπέρ φύση.

Μέσα άπό τήν προοπτική αυτή μπορούμε νά δούμε καί τήν παράταση τής βιολογικής ζωής. Δέν είναι μιά δυνατότητα γιά νά συνεχισθή ή πτωτική κατάσταση, ή αισθητική καί αισθησιακή ζωή, άλλά μιά προσπάθεια γιά πραγματική ένωση τοΰ άνθρωπου μέ τόν Θεό καί εκπλήρωση τού βαθύτατου σκοπού τής υπάρξεως του. Μέσα άπό τήν προοπτική αυτή βλέπουμε καί τόν άνθρωπο εκείνον πού βρίσκεται στήν κατάσταση τού λεγομένου κλινικού θανάτου ή ακόμα καί τού λεγομένου έγκεφαλικού θανάτου.

Στήν κατάσταση αυτή μπορεί νά μή λειτουργούν μερικά όργανα τού σώματος τού άνθρώπου, όπότε ή ψυχή, όπως λέγαμε προηγουμένως, είναι ενδεχόμενο νά μήν ενεργή διά τών συ-γκεκριμένων αυτών οργάνων, άλλά όμως υπάρχει ακόμη ή ψυχή μέσα στόν άνθρωπο, καί λειτουργεί δι' άλλων σωματικών οργάνων καί ενεργειών.

Όπότε, σέ μιά περίπτωση ανανήψεως τού άνθρώπου πού βρίσκεται στόν λεγόμενο κλινικό θάνατο, όπως έχουν έντοπισθή τέτοια παραδείγματα, μπορεί νά συντέλεση στήν αιώνια σωτηρία του, δηλαδή είναι δυνατόν νά ένεργήση σωστικά μέ ένα πνεύμα μετανοίας καί στροφής πρός τόν Θεό. Επομένως, αντιμετωπίζουμε άπό θεολογικής καί ποιμαντικής πλευράς τόσο τόν δότη όσο καί τόν λήπτη, μέσα άπό τήν προοπτική τής μετανοίας γιά νά επιτυχή τό αιώνιο μέλλον του.

Δέν μας ενδιαφέρει απλώς ή βιολογική παράταση τού λήπτου, άλλά ή αιώνια σωτηρία του καθώς επίσης δέν μας ενδιαφέρει απλώς ή αγάπη τού δότου, άλλά ή δυνατότητα δι' αύτού του τρόπου νά απόκτηση τό αιώνιο μέλλον του, νά ένωθή μέ τόν Χριστό. Άλλωστε, ή παρούσα ζωή είναι στάδιο προετοιμασίας γιά τήν είσοδο μας σέ άλλον τρόπο υπάρξεως, στόν όποίον δίνουμε μεγάλη σημασία καί προτεραιότητα.

δ) Μέ τήν ενανθρώπηση τού Χριστού καί τήν μετοχή στά αγαθά τής ενανθρωπήσεως ό άνθρωπος θεούται. Όταν κάνουμε λόγο γιά τήν θέωση τού ανθρώπου, εννοούμε θέωση ψυχής καί σώματος, όποτε ό άνθρωπος γίνεται κατοικητήριο τού Τριαδικού Θεού καί ναός τού Παναγίου Πνεύματος. Ή άκτιστη Χάρη τού Θεού διαπορθμεύεται διά τού νού καί σέ ολόκληρο τό σώμα. Θά ήθελα στό σημείο αυτό νά αναφερθώ στήν διδασκαλία τού άγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου.

Σέ πολλά σημεία τής διδασκαλίας του βλέπουμε ότι τά διάφορα μέλη του εθεωρούντο άπό αυτόν καί ήταν μέλη τού Σώματος τού Χριστού. Άλλωστε αυτό λέγει καί ό Απόστολος Παύλος "ή ούκ οίδατε ότι τό σώμα υμών ναός τον έν ύμίν Άγίου Πνεύματος έστιν, ου έχετε άπό Θεού, καί ούκ έστέ εαυτών, ήγοράσθητε γάρ τιμής δοξάσατε δή τόν Θεόν έν τω σώματι υμών καί έν τω πνεύματι υμών άτινά έστι τού Θεού" (Α' Κορ. στ' 19-20).

"Ούκ οίδατε ότι τά σώματα υμών μέλη Χριστού έστιν; άρας ούν τά μέλη τού Χριστού ποιήσω πόρνης μέλη; μή γένοιτο" (Α' Κορ. στ' 15). "Ύμείς δέ έστε σώμα Χριστού καί μέλη έκ μέρους" (Α' Κορ. ιβ' 27). Ό άγιος Συμεών κατά τήν διάρκεια τής θεωρίας τού Θεού έβλεπε ολόκληρο τό σώμα του ώς σώμα Χριστού: Δέν μπορώ νά εισέλθω στήν καρδιά τού άγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου γιά νά γνωρίσω τί θά έκανε υστέρα άπό αυτήν τήν εμπειρία, εάν τού ζητούσαν νά γίνη δωρητής σώματος.

Δέν μπορώ ακόμη νά εισέλθω στήν καρδιά τού θεουμένου αυτού άνθρωπου καί νά εξετάσω άν θά ήθελε νά δεχθή μόσχευμα γιά νά έπιμηκύνη τόν χρόνο υπάρξεως του επάνω στήν γή, καί δέν θά είχε στόν νού του τό χωρίο τού Αποστόλου Παύλου: "επιθυμώ άναλύσαι καί σύν Χριστώ είναι" (Φιλ. α' 23).

Εκείνο πού γνωρίζω καί μπορώ νά τό εκφράσω όσο είναι δυνατόν άπλά είναι ότι ένας σύγχρονος θεούμενος, πού πολλές φορές είδε τό άχτιστο φως, καί είχε μεγάλες εμπειρίες τής πνευματικής ζωής, ήταν προβληματισμένος άπό μιά προσωπική του περιπέτεια. Χρειάσθηκε νά κάνη μιά μεγάλη επέμβαση καί νά βάλη ξένο αίμα στόν οργανισμό του. Τό έκανε, βεβαίως, γιατί θεωρούσε ότι ή παράταση τής βιολογικής ζωής παρέχει τήν δυνατότητα μεγαλύτερης μετάνοιας. Άλλά όμως αισθάνθηκε ότι εισήλθε ξένο καί βαρύ στοιχείο στόν οργανισμό του καί ότι έχασε τήν νοερά προσευχή γιά μήνες.

Δηλαδή, χρειάστηκε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε ό πνευματικός του οργανισμός νά γίνη μέλος τού Σώματος τού Χριστού, νά οίκειοποιηθή καί νά ενσωματώσει τό ξένο αυτό στοιχείο. Γνωρίζω ότι δέν βρισκόμαστε πολλοί σέ αυτήν τήν κατάσταση, καί δέν μπορεί νά τεθή ώς κριτήριο γιά τήν λήψη καί τήν προσφορά οργάνων, άλλά είναι μιά πραγματικότητα, τήν όποια δέν μπορούμε νά άρνηθούμε γιά τόν προβληματισμό πάνω στό θέμα τών μεταμοσχεύσεων.

Αυτή ή άποψη δέν είναι εξεζητημένη, άφού υποστηρίζεται καί άπό ειδικούς επιστήμονες, οί όποιοι, κάνοντας λόγο γιά τίς μεταμοσχεύσεις ιστών καί οργάνων, όμιλούν γιά δυνατότητα αλλοιώσεως τής ταυτότητας τού προσώπου τού λήπτου "όταν ό αριθμός τών (νευρικών) κυττάρων πού μεταμοσχεύονται είναι πολύ μεγάλο. Επίσης δέν γνωρίζω άν πολλοί σύγχρονοι άγιοι πού έχουν ζωντανή κοινωνία μέ τόν Χριστόν θά ήθελαν ευχαρίστως νά γίνουν δωρητές οργάνων τού σώματος.

Καί αυτό γιατί, καίτοι αγαπούν τους άλλους ανθρώπους, έν τούτοις στέκονται μέ μεγάλο σεβασμό απέναντι στό σώμα τους, τό όποιο δέν τό θεωρούν δικό τους, άλλά μέλος τού Σώματος τού Χριστού. Άλλωστε, τό θέμα τών μεταμοσχεύσεων δέν μπορούμε νά τό εξετάσουμε μόνο άπό τήν προοπτική τού πότε βγαίνει ή ψυχή ενός άνθρωπου, ούτε άπό τήν χρηστική καί ωφελιμιστική πλευρά αυτής τής πράξεως, άλλά καί μέσα άπό τους πνευματικούς νόμους.

Καί ξέρουμε καλά ότι ή εκκλησιαστική πορεία είναι πορεία θεώσεως, καί μάλιστα όλοι οί Χριστιανοί, ανάλογα μέ τήν κατάσταση στήν όποια βρίσκονται βιώνουν μερικές ανταύγειες αυτής τής εμπειρίας, είτε τής καθαρτικής, είτε τής φωτιστικής, είτε τής θεοποιού ενεργείας τού Θεού.

ε)Όταν αντιμετωπίζεται τό πρόβλημα τών μεταμοσχεύσεων, γίνεται πολύς λόγος γιά τήν αγάπη ώς θυσία. Κανείς δέν αντιλέγει σέ αυτό τό σημείο, καί μάλιστα ομολογούμε ότι ό Χριστιανός, κατά τό πρότυπο τού Χριστού, πρέπει νά θυσιάζη τήν ζωή του γιά νά ζήσουν οί άλλοι. Αυτό τό θυσιαστικό ήθος τό βλέπουμε στόν Γολγοθά καί αυτό τό θυσιαστικό ήθος είναι τό λεγόμενο ευχαριστιακό ήθος, πού είναι ή πνευματική ατμόσφαιρα καί τό βαθύτερο περιεχόμενο τής Θείας Λειτουργίας.

Στήν εκκλησιαστική ιστορία υπάρχουν πολλά παραδείγματα στά οποία φαίνεται ή θυσιαστική αγάπη τών Χριστιανών πού έφθασαν καί μέχρι τό μαρτύριο χάρη τού Χριστού καί τών συνανθρώπων τους, έφθασαν στό νά πωλούν τόν εαυτό τους ώς δούλο καί νά είσέρχωνται στήν φυλακή γιά νά έλευθερωθούν οί άλλοι, έφθασαν στό σημείο νά ζητούν νά έλθη ή ασθένεια τού άλλου επάνω τους, εάν αυτό συντελούσε στήν θεραπεία τών άλλων. Βέβαια, δέν έχω ύπ' όψη μου παραδείγματα άπό τήν ζωή τών αγίων πού έδωσαν μέλη τού σώματος τους καί έμειναν εκείνοι ανάπηροι στήν ζωή τους, άφοΰ τότε δέν υπήρχε ή δυνατότητα τής μεταμοσχεύσεως.

Καί επειδή ή ζωή τής Εκκλησίας καθορίζεται άπό τήν δράση καί τήν ενέργεια τών άγιων καί επειδή ή Εκκλησία προχωρεί στήν ιστορία μέ τά βήματα τών άγίων γι' αυτό καί θά περιμένουμε καί τέτοιες αντιδράσεις αγιασμένων ανθρώπων γιά νά δώσουμε τό στίγμα αντιμετωπίσεως τού προβλήματος τών μεταμοσχεύσεων.

Εκείνο τό όποιο μπορούμε νά πούμε είναι ότι δέν άρκεί γιά τήν σωτηρία ή λεγομένη φυσική αγάπη, τήν οποία μπορεί νά έχουν καί οί άθεοι, άλλά ή λεγομένη πνευματική αγάπη, πού είναι καρπός καί αποτέλεσμα τής κοινωνίας τού άνθρώπου μέ τόν Τριαδικό Θεό έν προσώπω Ιησού Χριστού. Ό αλτρουισμός έχει τήν κοινωνική καί ανθρωπιστική του αξία, άλλά πρέπει νά συντονίζεται στόν ρυθμό τής πνευματικής αγάπης.