Πρός τους Εκπαιδευτικούς
Αγαπητοί μου,
Θα πρέπει να παραδεχθώ από την αρχή της χάραξης των γραμμών αυτών, ότι κινητήριος μοχλός της επιστολής αυτής είναι η αδυναμία μου να σας δω όλους από κοντά. Να χαρώ την ομορφιά της επικοινωνίας μαζί σας.
Όμως στον σκληρό πυρήνα της αδυναμίας αυτής κρύβεται η ελπίδα ότι, κάνοντας το πρώτο βήμα μιας επιστολής, θα προκύψουν τα επόμενα. Αυτά που όσο λίγα και αν είναι, ακόμα και αν το μόνο εφόδιο που έχουν είναι η «δυστοκία να εκστρατεύσουν εναντίον του λιγοστού χρόνου, που το έδαφός του ήδη έχει καταληφθεί από τις πολεμοχαρείς καθημερινές έννοιες»(1) , η ενότητά τους δημιουργεί τη συνάντηση. Ακόμα καλύτερα εφόσον η θέληση ευλογηθεί, τη συνοδοιπορία.
Δεν θα ήθελα να αρκεστούμε σε πολυδιατυπωμένες ευχές, στη «Λερναία κοινοτυπία»(2) , με αφορμή την αρχή της νέας σχολικής χρονιάς.
Επιθυμώ μόνο να θυμηθούμε, να προβληματιστούμε, να διαλεχθούμε και να υπερβούμε. Δεν με ενοχλεί η διαφωνία. Σαν πατέρας πολλά χρόνια ασκούμαι σε αυτή. Δεν με ενοχλεί ότι ίσως «η μνήμη να είναι απλώς το φιλολογικό ψευδώνυμο της λήθης»(3) αρκεί να μην αφανίζεται η έγνοια για τα παιδιά μας. Μου αρκεί η υπέρβαση. Η δυνατότητα να αλλάζουμε ζωή, όταν ο ποιητής τονίζει το λάθος με θαυμαστικό.(4)
Απαιτείται από όλους μας αυτός ο αγώνας. Για πολλούς λόγους. Θα μνημονεύσω μερικούς:
1. « Η βία, ογκηρή και βροντώδης, σέρνεται (ξανά) σαν ερπετό αποκαλύψεως, σπαράσσοντας τη σάρκα του ανθρώπου, για να αποστή του Χρέους του...»(5) . Η βία των νέων δηλώνει διαμαρτυρία στην απουσία ή στην παραμόρφωση της πατρότητας.
2. Όπως υποστηρίζουν πολλοί σύγχρονοι διανοητές, η εποχή μας δεν επιθυμεί πρόσωπα με ρόλους αλλά άτομα. «Μονάχα άτομα ανέστια και ξεριζωμένα από κάθε παρελθόν και επιπλέον ρηχά και ετερόνομα, εξαιτίας του φόβου μην παρεκκλίνουν από τους κανόνες της μόδας. Άτομα που συμπεριφέρονται στους άλλους ανθρώπους σαν να ήταν “αντικείμενα κατανάλωσης”. Άτομα, τέλος, για τα οποία το δυσκολώτερο πράγμα είναι να μπορέσουν να αγαπήσουν τον πλήσιον τους».(6)
3. Τα παιδιά μας ωθούνται να επιλέξουν ένα κόσμο που δεν έχει παρελθόν. Δεν υπάρχουν σε αυτόν μεγάλες πνευματικές αξίες, παραδόσεις. Δεν υπάρχουν κείμενα τα οποία θα μυούν το νέο στην περιπέτεια της ανακάλυψης. Αντίθετα, όλα και η εκπαίδευση μετατρέπεται σε τεχνική που ετοιμάζει καταναλωτές.
Είναι σαφές ότι απαιτείται από εμάς μια πατρότητα, η οποία είναι κατ’ εικόνα της θείας. Τα παιδιά μας χρειάζονται την πατρότητα της περιχώρησης αγάπης και ελευθερίας, ενότητας και διαφοράς. Μια πατρότητα συνώνυμη της δωρεάς(7) όπως τη διαπιστώνουμε στην παραβολή του φιλεύσπλαχνου πατέρα.
Ο ποιητής προσθέτει: «Τις ημέρες εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά και λάβανε την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα πλήθαιναν στην πρωτεύουσα, να βγουν έξω σε δρόμους και πλατείες, με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια παλάμη τόπο κάτω από τ’ ανοικτό πουκάμισο, με τις μαύρες τρίχες και το σταυρουδάκι του ήλιου. Όπου είχε κράτος και εξουσία η Άνοιξη».(8)
Η Άνοιξη είναι ένα σχολείο που δεν είναι «κολέγιο επικοινωνίας» αλλά θεσμός μετάδοσης. Σε αυτό το σχολείο ο δάσκαλος δεν είναι εμψυχωτής αλλά ανθρωποποιός.
Ο Αγ. Αντώνιος υποστήριζε: «Ανθρωποποιός πρέπει να λέγεται αυτός που μπορεί να εξημερώσει εκείνους που δεν έχουν παιδεία, ώστε να αγαπήσουν τους λόγους και την αγωγή.»(9)
Τα παιδιά μας διψούν για αγάπη και νόημα ζωής. Για το λόγο αυτό όλοι μας πρέπει να μετρήσουμε το «έχειν» μας. Η μοναχικότητα που ζουν στο διαδίκτυο, στα παιχνίδια τους, στα SMS «…δεν είναι σκιά. Είναι ένα σαρκώδες ογκωδέστατο ΄΄θέλω΄΄(10) που εμείς τα διδάξαμε».
Είναι αλήθεια ότι εμείς οι ενήλικες ζήσαμε πολύ κοντά στο περιττό και μας στοιχίζει να το στερηθούμε πιο πολύ απ’ όσο στοιχίζει να στερηθούμε το απαραίτητο. Όμως δεν υπάρχει άλλος δρόμος στη γη για να περάσει η Άνοιξη παρά η έξοδός μας από το περιττό. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την συνοδοιπορία όλων για χάρη όσων αγαπάμε.
Ο ποιητικός λόγος υποστηρίζει ότι «η προσευχή...τείνει την άδεια παλάμη της, περιμένοντας να την ελεήσει η πίστη με Θεό». Με τον ίδιο τρόπο τείνω την άδεια παλάμη μου περιμένοντας την αγάπη σας να την ελεήσει με πίστη, αγάπη στα παιδιά και συνοδοιπορία.
Σημειώσεις
1. Παράφραση μιας φράσης από την ομιλία της Κ.Δημουλά με τίτλο « Έρανος σκέψεων για την ανέγερση τίτλου υπέρ της αστέγου αυτής ομιλίας», εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2009, σ. 12.
2. Ό.π. σ. 14.
3. Ό.π. σ. 20.
4. Γ. Σεφέρη «Ποίηση», εκδ. Ίκαρος.
5. Χρ. Μαλεβίτση, «Η τραγωδία της Ιστορίας», εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 19803, σ. 223.
6. Μιχ. Πάγκαλου, «Η αναζήτηση του Θεού στην καπιταλιστική κοινωνία», στο ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τ.1819, Φεβρουάριος 2009, σ. 265.
7. Στ. Φωτίου, «Αντινεανική κοινωνία» στο Αγωγή Νεότητας, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2003, σ. 61.
8. Οδ. Ελύτη, « Άξιον Εστί», Ανάγνωσμα τρίτο, Η μεγάλη έξοδος, στο Ποίηση, εκδ. Ίκαρος, σ. 149.
9. Φιλοκαλία τ. Α΄.
10. Κ. Δημουλά, ό.π., σ.22.
___________________________
Πρός τους Μαθητάς του Δημοτικού
Ἀγαπητά μου παιδιά,
Πρίν ἀπό πολλά χρόνια ἕνα παιδί, ἕνας μικρός πρίγκηπας, συνάντησε ἕνα γεωγράφο ὁ ὁποῖος κατέγραφε σέ ἕνα μεγάλο βιβλίο, βουνά, ποτάμια καί ἀστέρια. Τὸ παιδί ζήτησε ἀπό τό γεωγράφο νά καταγράψει τό λουλούδι του. Ὁ γεωγράφος ὅμως τοῦ εἶπε:
-Τά λουλούδια δέν τά γράφουμε.
-Καί γιατί; Ἀφού εἶναι τό πιό ὄμορφο!
-Γιατί τά λουλούδια εἶναι ἐφήμερα.
Καί ὁ γεωγράφος ἐξήγησε στό μικρό πρίγκηπα ὅτι ἐφήμερο σημαῖνει «ἐκεῖνο πού κινδυνεύει γρήγορα νά χαθεῖ». Τό παιδί ὅμως ὅταν ἄκουσε τά λόγια τοῦ γεωγράφου στεναχωρήθηκε πολύ. Εἶχε μόλις συνειδητοποιήσει ὅτι τό λουλούδι του κινδύνευε γρήγορα νά χαθεῖ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι στή διάρκεια τῆς ζωῆς τους ἀγωνίζονται να ἀποκτήσουν τήν ἀρετή τῆς διάκρισης τοῦ σημαντικοῦ ἀπό τό ἀσήμαντο, τοῦ αἰώνιου ἀπό τό ἐφήμερο. Νά μήν παρασύρονται ἀπό αὐτά πού θεωροῦν σπουδαῖα καί νά χάνουν ὅ, τι εἶναι πραγματικά ὄμορφο καί σημαντικό. Στό σχολεῖο μέ τή βοήθεια τῶν δασκάλων σας, τῶν βιβλίων, τῶν βιβλιοθηκῶν, τῶν ἐκπαιδευτικῶν δραστηριοτήτων πού προσφέρονται ὅλο τό ἔτος μαθαίνετε αὐτή τήν ἀρετή. Ἡ ἀγωγή εἶναι ἕνας τρόπος νά φωτίσουμε ὄχι μόνο τό μυαλό μας ἀλλά καί τήν καρδιά μας. Κάθε ἡμέρα εἶναι ἕνα σκαλοπάτι πού μᾶς βοηθᾶ νά ἀντιληφθοῦμε καλύτερα ὅλα ὅσα βλέπουμε καί νά κατανοοῦμε τή βαθύτερη ἀξία τους.
Ἀγαπητά μου παιδιά,
Φυλάξτε μέσα στήν καρδιά σας αὐτές τίς καθημερινές ἀνακαλύψεις. Tό φῶς τῶν γνώσεων πού ἀποκτάτε, ὥστε μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, μία ἡμέρα νά μπορεῖτε νά υπερασπιστεῖτε μέ τίς γνώσεις και τήν ἁγνότητα τῆς ψυχῆς σας, τήν ὀμορφιά καί τήν ὕπαρξη τῶν λουλουδιῶν καί τοῦ κόσμου, τά ὁποῖα καταστρέφονται γιατί οἱ μεγάλοι δέν θεωροῦμε ὅτι εἶναι τό ἴδιο σπουδαῖα.
Καλή καί εὐλογημένη χρονιά.
Ο Αρχιεπίσκοπος
___________________________
Πρός τους Μαθητάς Γυμνασίου και Λυκείου
Ἀγαπητά μου παιδιά,
Σε ἕνα σύγχρονο τραγούδι(1) ἀκοῦμε:
«Φυσάει κόντρα σέ ὁλάκερη γῆ
τ΄ἄγρια πετούμενα δέν βρίσκουν πηγή,
δέν ἀντέχω τῆς βολῆς τή σιγή...».
Δέν εἶναι ἡ πρώτη φορά πού ἐνάντιοι ἄνεμοι κάθε λογῆς ἐμποδίζουν τήν ἀνάσα τοῦ ἀνθρώπου πού θέλει νά εἶναι ἐλεύθερος. Ἐπίσης δέν εἶναι ἡ πρώτη φορά στήν ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου πού τό βόλεμα εἶναι ὁ ἐχθρός ὄχι μόνο τῶν νέων ἀνθρώπων ἀλλά κάθε ἀνθρώπου πού ἔχει ὄραμα. Σέ αὐτό τόν ἀγῶνα ὑπήρξαν πολλοί νικημένοι ἀλλά καί πολλοί νικητές.
Ἀνατέμνοντας τούς λόγους τῆς ἧττας ἀλλά καί τῆς νίκης τῶν ἀνθρώπων πού πάλαιψαν θά ἀνακαλύψουμε πολλά κοινά στοιχεῖα. Τό πρῶτο στοιχεῖο εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀνθρώπινη φύση.
Τό δεύτερο οὐσιαστικό εἶναι ἡ δυνατότητα καλλιέργειάς της. Καί τό τρίτο, τό ὄραμα καί ἡ θέληση γιά ὑπέρβαση. Στήν ἐποχή μας, περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη φορά, ἔχετε τήν εὐλογία τῆς πρόσβασης στό ἀγαθό τῆς Παιδείας.
Δυστυχῶς ὅμως οἱ ἐνάντιοι «ἄνεμοι» εἴτε διαστρεβλώνουν τήν παιδεία σέ ἀποκλειστική παροχή ἐπαγγελματικῆς ἐκπαίδευσης, εἴτε ἐμποδίζουν αὐτή τη δυνατότητα ὅπως συμβαίνει σέ πάρα πολλά παιδιά σέ ὅλόκληρο τόν πλανήτη. Δέν εἶναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο ἡ Παιδεία, να θυσιάζεται στό βωμό τῆς ἐξασφάλισης ἑνός ἀβέβαιου μέλλοντος.
Ἡ θυσία αὐτή ὅμως ἔχει τίμημα τή σιωπή τῆς ἀμάθειας, τήν ἀδιαφορία γιά τόν ἄνθρωπο και τίς οὐσιαστικές ἀνάγκες του.
Ἡ σιωπή, ὅπως ἰσχυρίζεται ὁ ποιητής, καταδικάζει τούς ἀνθρώπους νά μένουν «ἰδανικοί και ἀνάξιοι ἐραστές τῶν ἀπομακρυσμένων θαλασσῶν καί τῶν γαλάζιων πόντων» χωρίς νά σκίσουν ποτέ «τή θολή γραμμή τῶν ὁριζόντων» πού ζωγραφίζει ἡ ἀνατολή στό ξεκίνημα κάθε ἡμέρας.
Ἀγαπητά μου παιδιά,
Μήν ἐνδώσετε στίς σειρῆνες τῆς ἐπιλεκτικῆς κατάρτισης, μή φοβηθεῖτε τήν ἀβεβαιότητα πού πλήττει τίς κοινωνίες μας, μή δειλιάσετε μπροστά στό ἐνδεχόμενο τῆς ἀποτυχίας, μή συρρικνώσετε τά ὄνειρά σας. Ἀντίθετα διψάστε γιά τήν ἀλήθεια. Ἀπλῶστε τά ὄνειρά σας. Ἀναζητήστε τήν οὐσία τῶν πραγμάτων. Δημιουργείστε τόν ἑαυτό σας.
Νά θυμάστε πάντοτε ὅτι:
«...Στά ἀγάλματα τῆς ἀγωνίας
Στίς ὑγρές σιωπές
Ὑπάρχει ἕνα πρόσωπο
Τόσο πολύ βγαλμένο ἀπό τά δάκρυα
Τόσο ἀκατανόητο
Τόσο ζεστό στό χέρι πού τοῦ γνέφει
Ἕνα ἄλλο πρόσωπο...»(2), τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.
Καλή καί εὐλογημένη χρονιά
Ο Αρχιεπίσκοπος
Σημειώσεις
1. «Φυσάει κόντρα» , στίχοι Β.D Foxmoor, Μουσική Active Member
2. «Ὀδ. Ἐλύτη «Ἐλιγμός»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου