Λίγα μόλις 24ωρα μετά την εμπλοκή της αμερικανικής Chevron στα θαλάσσια τεμάχια νοτίως της Κρήτης - μια κίνηση που θα μπορούσε να εκφράζει τη στάση των ΗΠΑ απέναντι στο Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο - ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ καλωσορίζει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, με πληθώρα υποσχέσεων. Σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε:
«Εργαζόμαστε σε πολλές εμπορικές και στρατιωτικές συμφωνίες με τον Πρόεδρο, που περιλαμβάνουν τη μεγάλης κλίμακας αγορά αεροσκαφών Boeing, μια σημαντική συμφωνία για F-16, καθώς και τη συνέχιση των συζητήσεων για τα F-35, οι οποίες αναμένουμε να ολοκληρωθούν θετικά. Ο Πρόεδρος Ερντογάν κι εγώ είχαμε πάντα μια πολύ καλή σχέση. Ανυπομονώ να τον δω στις 25 Σεπτεμβρίου!»
Η πιθανότητα επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 δημιουργεί νέα δεδομένα στην ισορροπία δυνάμεων της ΝΑ Μεσογείου, με την Ελλάδα, το Ισραήλ και άλλες χώρες που έζησαν για αιώνες στον ίσκιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να αισθάνονται αναζωπύρωση υπαρξιακών ανησυχιών. Ο Τραμπ ουδέποτε έκρυψε τη συμπάθειά του προς τον Ερντογάν, όπως και προς άλλους αυταρχικούς ηγέτες. Ωστόσο, το Κογκρέσο παραμένει επιφυλακτικό απέναντι στην Τουρκία, διατηρώντας περιορισμούς στην πρόσβασή της σε αμερικανικό εξοπλισμό.
Αν διαβάσει κανείς «πίσω από τις γραμμές» του μηνύματος Τραμπ –έστω και μέσω της «αυτόματης γραφής» του Αντρέ Μπρετόν– προκύπτει ότι η αναβάθμιση των F-16 είναι προ των πυλών, ενώ η επανένταξη της Άγκυρας στο πρόγραμμα F-35 θα μπορούσε να τεθεί στο απώτερο μέλλον. Η επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, εφόσον συνοδευτεί από ουσιαστικές δεσμεύσεις στα εξοπλιστικά, σηματοδοτεί αναβάθμιση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Για την Ελλάδα, αυτό συνεπάγεται:
πιο έντονη διπλωματική παρουσία στην Ουάσιγκτον,
επιτάχυνση εξοπλιστικών και αμυντικών συνεργασιών με την ΕΕ/Γαλλία,
ισορροπία στη σχέση με τις ΗΠΑ, αναδεικνύοντας παράλληλα τον ρόλο της χώρας ως πιο σταθερού συμμάχου στην περιοχή.
Κυρίως όμως, προϋποθέτει διεύρυνση της συνεργασίας με το Ισραήλ, παρά την αρνητική διεθνή εικόνα του τελευταίου λόγω της Γάζας.
Ο ρόλος του Ισραήλ
Το Ισραήλ, στενότερος σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, δύσκολα θα ανεχθεί μια υπερενίσχυση της Τουρκίας. Ήδη επιχειρεί με F-35 και δεν θα ήθελε να βρεθεί τεχνολογικά ισότιμο με την Άγκυρα - ιδίως αν αυτή συνεργαστεί με Πακιστάν ή Κατάρ.
Η απρόβλεπτη στάση της Τουρκίας (στήριξη Χαμάς, φιλοϊρανικές αποχρώσεις, ρητορική στο Παλαιστινιακό) ενισχύει την καχυποψία του Ισραήλ. Γι’ αυτό, παρασκηνιακά, το Τελ Αβίβ μπορεί να πιέσει την Ουάσιγκτον να διατηρήσει τους περιορισμούς.
Ταυτόχρονα, το τρίγωνο Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ έχει ενισχυθεί θεαματικά την τελευταία δεκαετία, προσφέροντας εναλλακτική στις διαδρομές εξαγωγής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, με την Τουρκία να παραμένει λιγότερο αξιόπιστος κόμβος.
Οι «εργοστασιακές ρυθμίσεις»
Η στάση των ΗΠΑ απέναντι σε Ελλάδα και Τουρκία δείχνει να επιστρέφει στις «εργοστασιακές ρυθμίσεις» της μεταπολεμικής ισορροπίας αποστάσεων. Μόνο που σήμερα η Τουρκία εμφανίζεται με αναθεωρητικές φιλοδοξίες επανασύστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γεγονός που ανησυχεί βαθιά πολλές από τις χώρες που έζησαν για αιώνες υπό τον οθωμανικό ζυγό.
Οι εξελίξεις πιέζουν για εξάντληση των ορίων πολιτικής και θεσμικής επιρροής από Ελλάδα και κυρίως του Ισραήλ στις ΗΠΑ. Οργανισμοί όπως ο Congressional Israel Allies Caucus και άλλα ισχυρά λόμπι, όπως η AIPAC και το ελληνικό οφείλουν να εξαντλήσουν την επιρροή τους στο Κογκρέσο.
Η εβραϊκή διασπορά στις ΗΠΑ είναι πολιτικά ενεργή, με επιρροή σε media, πανεπιστήμια, think tanks, χρηματοοικονομικό τομέα και πολιτική χρηματοδότηση. Η εβραϊκή μαζί με την ελληνική διασπορά που αθροίζουν περί τα 8-10 εκατ. αντιπροσωπεύουν μια αρκετά ισχυρή εκλογική συνιστώσα. Αμφότερες θα χρειαστεί να κινητοποιηθούν…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου