ΜΙΑ ΙΔΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟ-ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Στην Ελλάδα είμαστε εξαιρετικοί στο να ασκούμε κριτική, κατά πάντων!  Οχυρωμένοι όλοι μας πίσω από ένα πληκτρολόγιο, διατυπώνουμε καθημερινά την πλέον σοβαρή και τεκμηριωμένη άποψη για ζητήματα οικονομίας, δημόσιας διοίκησης, υγείας, παιδείας, δασοπυρόσβεσης, για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και οπωσδήποτε για το σύστημα που θα επιλέξει ο προπονητής της αγαπημένης μας ομάδας στον επόμενο αγώνα.

Είναι πραγματικά απορίας άξιο πως γίνεται μια χώρα με τόσο κατηρτισμένους πολίτες επάνω σε τόσα πολλά και διαφορετικά αντικείμενα, να μην βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας ευημερίας! Πέρα από την προφανώς χιουμοριστική διατύπωση, η προηγούμενη παράγραφος κρύβει και μια μεγάλη αλήθεια: πως η ανώνυμη κοινότητα πολιτών κάθε χώρας περιέχει πολλές χιλιάδες αξιόλογες μονάδες με γνώσεις, ικανότητες και οπωσδήποτε καλοπροαίρετη διάθεση για προσφορά στα κοινά. 

Αλλά βεβαίως στην Ελλάδα, η συντριπτική πλειοψηφία όσων έχουν προσπαθήσει να προσφέρουν αφιλοκερδώς έχει να διηγηθεί και από μια ιστορία τεράστιας απογοήτευσης και μηδαμινού αποτελέσματος. Οι λόγοι πολλοί και διαφορετικοί, που όμως γενικά συνοψίζονται κάτω από κοινή ομπρέλα: την σε ασύλληπτο βαθμό κεντρικά ελεγχόμενη, γραφειοκρατική και αλλεργική στις καινοτομίες ελληνική δημόσια διοίκηση που εφευρίσκει εκατοντάδες τρόπους για να καθυστερήσει, απογοητεύσει και εν τέλει εκδιώξει ακόμη και τον πλέον επίμονο και αισιόδοξο πολίτη που θέλει να προσφέρει.

Και την ίδια στιγμή, όλοι μας κατηγορούμε σε διαρκή βάση το κράτος για έλλειψη πόρων και ανθρώπινου δυναμικού! Πάγιο είναι το αίτημα για «διορισμούς» σε κάθε τομέα του ελληνικού δημοσίου, το οποίο βεβαίως κατ’ αναλογία είναι ήδη ένα από τα μεγαλύτερα σε μέγεθος παγκοσμίως. Οποία αντινομία! Θα μπορούσαμε άραγε να σχεδιάσουμε ένα απλό και ευέλικτο σύστημα που κινητοποιεί τον πολίτη να εμπλακεί και να προσφέρει σε συνεργασία με τη δημόσια διοίκηση, αντί να τον αποθαρρύνει; Πώς το κάνουν άραγε οι άλλες χώρες;

Ας πάρουμε ως υπόθεση εργασίας τον χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΕΕ (Φεβρουάριος 2025), η χώρα διαθέτει 13.206 δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το πώς διοικούνται αυτά το έχουμε αναλύσει πολλές φορές, εξηγώντας πως τίποτε δεν θα αλλάξει μέχρι το κάθε σχολείο να αυτονομηθεί ουσιαστικά από το μακρύ χέρι του κράτους και να αποκτήσει διευθυντή με όραμα, ικανότητες και μεγάλη αυτονομία στη λήψη αποφάσεων.

Ας πάμε σήμερα να εξετάσουμε και μια άλλη δυνατότητα: να αποκτήσει κάθε δημόσιο σχολείο τη δική του αυτόνομη σχολική επιτροπή από γονείς παιδιών και ευαισθητοποιημένους πολίτες, που σε συνεργασία με τον διευθυντή και τους δασκάλους θα νοιάζονται το σχολείο τους πάντοτε να πρωτοπορεί.

Τι θα κάνει αυτή η σχολική επιτροπή; Θα συνδιαμορφώνει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας. Θα κινητοποιείται να βρίσκει επιπλέον πηγές χρηματοδότησης, όποτε χρειάζεται.

Θα φροντίζει ώστε τα παιδιά να έρχονται συστηματικά σε επαφή με ότι καλό έχει η τοπική κοινότητα και να αποκτούν γνώσεις και εμπειρίες από πρώτο χέρι σε θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού. Οπωσδήποτε θα φροντίζει για την καλή κατάσταση των κτηριακών υποδομών και θα έχει την δικαιοδοσία να εισάγει μικρές ή μεγαλύτερες καινοτομίες και αλλαγές, όπου κρίνει ότι απαιτούνται.

Εν συντομία, θα είναι μια ενεργή κοινότητα πολιτών με θεσμικό ρόλο που θα συμμετέχει στη διοίκηση του δικού της δημόσιου σχολείου και θα νοιάζεται για την εύρυθμη λειτουργία και εξέλιξη του! Αν θέλετε, ένας εξελιγμένος σύλλογος γονέων και κηδεμόνων με πολύ αυξημένη δικαιοδοσία. Σε μια τέτοια πρόταση βέβαια, η πρώτη που θα αντιδράσει ίσως θα είναι η εκπαιδευτική κοινότητα, κομίζοντας το πεπαλαιωμένο και αστείο επιχείρημα: «μα τι ξέρουν οι γονείς από εκπαίδευση;»

Όπως όμως έχουμε εξηγήσει πολλές φορές, μια ενεργή κοινότητα πολιτών που συμπεριλαμβάνει καλλιεργημένους, έμπειρους και ταξιδεμένους επιστήμονες, τεχνίτες, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες και ότι άλλο, έχει να προσφέρει στα σημερινά παιδιά πολύ περισσότερα και ουσιαστικότερα πράγματα από ότι ο παραιτημένος δάσκαλος του οποίου ο κόσμος εξαντλείται δυο μέτρα μακριά από την μύτη του!

Η πιο πάνω πρόταση φυσικά θα μπορούσε να βρει εφαρμογή σε πολλά διαφορετικά πεδία, πέραν της εκπαίδευσης. Στη διαχείριση των κοινόχρηστων χώρων κάθε γειτονιάς, στην οργάνωση τοπικών συστημάτων ανακύκλωσης, στη δημιουργία κάθε είδους δικτύων ασφαλείας για τους συνανθρώπους μας που το χρειάζονται. Το μόνο που απαιτείται είναι η πολιτική βούληση για την δημιουργία του ευέλικτου νομικού πλαισίου που απαιτεί η αποτελεσματική οργάνωση μιας κοινωνίας πολιτών και η θεσμική μεταφορά ευθύνης από την κεντρική εξουσία. 

Και θα είχε οπωσδήποτε ενδιαφέρον να βλέπαμε και ποια αστεία επιχειρήματα θα επιστράτευαν τα κόμματα της σημερινής αντιπολίτευσης για να καταψηφίσουν μια τέτοια ριζοσπαστική πρόταση αυτό-οργάνωσης της κοινωνίας, «από τα κάτω»!