ΤΟ ΡΗΓΜΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΣΕΙΣΜΟ ΑΝΩ ΤΩΝ 6 ΡΙΧΤΕΡ

ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ

ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΚΑΙ ΑΣ ΜΗ ΣΥΜΒΕΙ

Στις Κυκλάδες και στα ανοιχτά της Σαντορίνης και της Αμοργού είναι στραμμένα τα βλέμματα των σεισμολόγων μετά την αυξημένη σεισμική δραστηριότητα του τελευταίου μήνα, ενώ προβληματισμό φαίνεται πως προκαλεί και η συχνότητα των σεισμών που καταγράφονται τα τελευταία 24ωρα.  

«Δεν μπορούμε να είμαστε καθησυχαστικοί», επισημαίνει στο Liberal ο καθηγητής Σεισμολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Μανώλης Σκορδύλης, καθώς η επίμαχη περιοχή έχει «ιδιαίτερο σεισμικό δυναμικό», αλλά και… προϊστορία έχοντας δώσει στο παρελθόν και 7,3 Ρίχτερ.

Γι’ αυτό «θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί», τονίζει ο κ. Σκορδύλης ο οποίος αναφέρεται και στην Καλδέρα, ενώ απαντά και στα ερωτήματα για το αν έχει ξυπνήσει το ηφαίστειο του Κολούμπου και αν υπάρχει κίνδυνος τσουνάμι. Όσο για τα μέτρα που λαμβάνονται και την εγρήγορση του κρατικού μηχανισμού ο κ. Σκορδύλης είναι ξεκάθαρος: «Να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο και ας μη συμβεί». 

Συνέντευξη στη Δέσποινα Ιωαννίδου 

Κύριε Σκορδύλη, από πότε άρχισε η σεισμική 

δραστηριότητα και πού εντοπίζεται; 

Υπάρχει μια σεισμική δραστηριότητα που κρατάει αρκετό καιρό και είναι ιδιαίτερα έντονη τον τελευταίο μήνα, τον Ιανουάριο αλλά και τις πρώτες δυο μέρες του Φεβρουαρίου. Εντοπίζεται δε στον θαλάσσιο χώρο βορειοανατολικά της Σαντορίνης και συγκεκριμένα μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού.  Φαίνεται ότι έχει διεγερθεί τμήμα ενός γνωστού μεγάλου σεισμικού ρήγματος που βρίσκεται σε εκείνη την περιοχή και εκτείνεται σε αυτή τη διεύθυνση δηλαδή βορειοανατολικά νοτιοδυτικά. 

Αυτό το ρήγμα συνδέεται με ισχυρούς σεισμούς του παρελθόντος. Ο πιο σύγχρονος και μεγάλος σεισμός -από το ίδιο ρήγμα- ήταν στην περιοχή το 1956 και το μέγεθός του ήταν της τάξης των 7,3 Ρίχτερ, ένας πολύ ισχυρός σεισμός που είχε δημιουργήσει κι ένα ιδιαίτερα ψηλό τσουνάμι που χτύπησε τα γύρω νησιά.

Ο χώρος λοιπόν που διεγέρθηκε το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει μια διάσταση πάνω από 20 χιλιόμετρα. Αν θεωρήσουμε ότι  αυτή η διάσταση αντιστοιχεί στο μήκος ενός υποτιθέμενου σεισμικού ρήγματος τότε το ρήγμα αυτό είναι ικανό σίγουρα να δώσει κάποιον σεισμό με μέγεθος πάνω από 6 Ρίχτερ. 

Τι είναι αυτό που σας προβληματίζει βλέποντας 

τη σεισμική ακολουθία των τελευταίων ημερών; 

Πρώτον έχουμε διέγερση ενός ρήγματος -το οποίο έχει μια «κακή» ιστορία- και δεύτερον παρατηρούμε μια επίμονη σεισμική δραστηριότητα η οποία το τελευταίο χρονικό διάστημα φαίνεται πως είναι αυξημένη και όσον αφορά στη συχνότητα εκδήλωσης σεισμών αλλά και στα μεγέθη τους. Να θυμίσω ότι μόνο σήμερα (σ.σ. μέχρι την ώρα της συνέντευξης) είχαμε 9 σεισμούς πάνω από 4 ρίχτερ.

Αυτό δείχνει πως έχουμε μια έντονη δραστηριότητα που συγκεντρώνεται χωρικά και χρονικά στην περιοχή την οποία ανέφερα. Υπό αυτή την έννοια λοιπόν δεν μπορούμε να είμαστε καθησυχαστικοί και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και λόγω του ότι ο χώρος αυτός έχει κάποιο ιδιαίτερο σεισμικό δυναμικό.

Ποια νησιά επηρεάζει αυτό το

ρήγμα των 20 χιλιομέτρων; 

Βρίσκεται στον θαλάσσιο χώρο και σκεφτείτε μια γραμμή που ξεκινάει βορειοανατολικά της Σαντορίνης και πηγαίνει προς την Αμοργό. Σε αυτόν τον χώρο -αν δείτε έναν χάρτη είτε από την ιστοσελίδα του δικού μας τμήματος (σ.σ. Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ- Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής) είτε από την ιστοσελίδα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου θα παρατηρήσετε ότι εκεί κατανέμονται επίκεντρα που δημιουργούν μια «γράμμωση», η οποία ουσιαστικά σκιαγραφεί το σεισμικό ρήγμα. Η διάσταση είναι της τάξης των 20-25 χλμ. Τέτοιας διάστασης ρήγμα το μέγιστο μέγεθος σεισμού που μπορεί να δώσει είναι κοντά στο 6,4.

Μπορεί ένας σεισμός της τάξης των 6 Ρίχτερ να προκαλέσει τσουνάμι όπως συνέβη και στο παρελθόν; 

Σε περιπτώσεις ισχυρών σεισμών υπάρχει πιθανότητα εκδήλωσης τσουνάμι.

Η σεισμική ακολουθία των τελευταίων ημερών σχετίζεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα; 

Όχι, όχι. Δεν σχετίζεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα. Έχουμε να κάνουμε με δράση σεισμικού ενεργού τεκτονικού σεισμικού ρήγματος. 

Επομένως, αυτή η σεισμική έξαρση μπορούμε να πούμε πως δεν έχει σχέση με τη σεισμοηφαιστειακή κρίση που είναι σε εξέλιξη από τα μέσα Σεπτεμβρίου 2024 στο εσωτερικό της καλδέρας; 

Δεν έχει σχέση. Διότι εκείνη η σεισμική διέγερση που σχετίζεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα γενικά χαρακτηρίζεται από χαμηλών μεγεθών σεισμούς. Εδώ έχουμε άλλου είδους σεισμούς οι οποίοι εκδηλώνονται σε ρήγμα. Έχουμε δει τα χαρακτηριστικά του ρήγματος, είναι γνωστό σεισμικό ρήγμα και έχει την προϊστορία που σας είπα.  

Και δε συσχετίζονται δηλαδή τα δύο φαινόμενα; 

Όχι, δε συσχετίζονται.

Έχει συμβεί στο παρελθόν να εξελίσσονται παράλληλα στη συγκεκριμένη περιοχή τα δύο φαινόμενα, δηλαδή να έχουμε σεισμούς και λόγω του ρήγματος και ταυτόχρονα δραστηριότητα στην Καλδέρα; 

Δεν είναι κάτι που μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα περίεργο. Οι σεισμοί που έγιναν στην Καλδέρα είναι μικροί με τα μεγέθη τους κάτω από 4 Ρίχτερ. Επομένως, είναι μια άλλη δραστηριότητα που έχει να κάνει με την ηφαιστειακή δραστηριότητα της περιοχής.

Τις τελευταίες ημέρες δίνει σεισμούς η καλδέρα; Και πώς εξελίσσεται ο χώρος; Υπάρχει κάτι που σας ανησυχεί ιδιαίτερα όσον αφορά στις παραμορφώσεις και τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται; 

Γενικά όταν υπάρχει μια αυξημένη δραστηριότητα είτε μέσα στην καλδέρα είτε έξω καλό είναι να έχουμε γενικώς τον νου μας. Και προφανώς όταν έχουμε να κάνουμε με ένα ενεργό ηφαίστειο και υπάρχει μια αυξημένη δραστηριότητα καλό είναι να τα παρακολουθούμε.

Μπορεί η σεισμικότητα στην Άνυδρο να δείχνει ότι έχει ξυπνήσει το ηφαίστειο του Κολούμπου ή όχι;

Είναι πολύ δύσκολο να πούμε κάτι αυτήν τη στιγμή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι είχαμε κάποια μικρή σεισμική δραστηριότητα σε εκείνον το χώρο, αλλά πρέπει να δούμε κατά πόσο αυτή η δραστηριότητα θα επιμένει και χρονικά.

Έχετε πει πολλές φορές ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε τον σεισμό, ωστόσο θα σας ρωτήσω αν η σεισμικότητα στην Άνυδρο προοιωνίζεται ισχυρό σεισμό στο επόμενο διάστημα; Και το ρωτώ διότι βλέπουμε τον κρατικό μηχανισμό να είναι σε εγρήγορση συμπεριλαμβανομένης και της έκτακτης σύσκεψης στο Μαξίμου… 

Καλώς γίνονται όλα αυτά. Είναι δύσκολο -αν όχι αδύνατο- να κάνουμε ασφαλή πρόγνωση. Εκείνο, όμως, που ξέρουμε είναι πως όταν έχουμε αυξημένη δραστηριότητα σε μία περιοχή -η οποία μάλιστα έχει την ιστορία που γνωρίζουμε- και η δραστηριότητα είναι τόσο έντονη αυτό το χρονικό διάστημα, καλό είναι να λαμβάνονται προληπτικά κάποια μέτρα. Να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο και ας μη συμβεί αυτό. Δεν είναι απαραίτητο να συμβεί. 

Πόσο εφικτό είναι να γίνει το ταχύτερο δυνατό -αν δεν έχει ήδη γίνει δηλαδή- προσεισμικός έλεγχος των κτιρίων στη Σαντορίνη και σε άλλα νησιά; 

Αυτό σίγουρα δεν μπορεί να γίνει, καθώς ένας προσεισμικός έλεγχος απαιτεί χρόνο. Αυτά είναι μεσοπρόθεσμα μέτρα.  

Και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν άμεσα; Για παράδειγμα, κλείνουν σχολεία… 

Αυτά είναι μέτρα πρακτικής φύσεως που πρέπει να λαμβάνονται. Ωστόσο, συζητήσεις με αποδέκτες το κοινό για το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται σε μια περιοχή που έχει υψηλή σεισμικότητα πρέπει να γίνονται σε περιόδους σεισμικής ησυχίας ώστε να μπορούν να λαμβάνονται και κάποια μέτρα.

Τώρα είναι δύσκολο να εκπαιδεύσουμε κάποιους για τα τι πρέπει να κάνουν.  Όμως θα πρέπει να γνωρίζουν οι κάτοικοι αυτών των νησιών κάτι πολύ απλό: πού θα καταφύγουν σε περίπτωση σεισμού; Υπάρχουν τέτοιοι χώροι; Υπάρχουν στην ιστοσελίδα του δήμου ή της περιφέρειας πληροφορίες για τους χώρους καταφυγής; Ξέρει ο κόσμος πώς να συμπεριφερθεί;

Να μην πάρουν δηλαδή αυτοκίνητα για να μην μπλοκάρουν οι δρόμοι;  Στην ιστοσελίδα του ΟΑΣΠ σίγουρα υπάρχουν κάποια πρακτικά μέτρα. Όμως, οι χώροι καταφυγής κάθε περιοχής πρέπει να βρίσκονται στις ιστοσελίδες των δήμων ή των περιφερειών.

Λαμβάνονται τέτοια μέτρα από τις τοπικές αρχές σε περιοχές που έχουν υψηλή σεισμικότητα; Έχουν οι δήμοι σχέδιο για χώρους καταφυγής σε περίπτωση σεισμού;

Αυτήν τη στιγμή αν ανοίξει κάποιος την ιστοσελίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης όπου κατοικώ ή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας θα δει ότι υπάρχουν πλήρη σχέδια που δείχνουν πού θα πρέπει να καταφύγει κάποιος ανάλογα με την περιοχή στην οποία κατοικεί- σε περίπτωση σεισμού καθώς και τους χώρους όπου θα στηθούν καταυλισμοί. Το ζήτημα είναι αν κατά πόσο το γνωρίζει αυτό ο κόσμος.

Γι’ αυτό εκείνο που έχει σημασία είναι αφενός να υπάρχουν σχέδια, να είναι κάπου καταχωρημένα αλλά και προσβάσιμα στους πολίτες και από την άλλη να γίνουν επιθετικές εκστρατείες ενημέρωσης. Και δεν αναφέρομαι μόνο στη Σαντορίνη αλλά μιλώ για όλη την Ελλάδα ούτως ώστε ο κάτοικος κάποιας περιοχής να είναι ενήμερος πριν από κάποιον σεισμό για το τι πρέπει να κάνει κατά τη διάρκεια και μετά τον σεισμό.

Τέλος, υπάρχει άλλη περιοχή την οποία παρακολουθείτε και ενδεχομένως εντοπίζετε σεισμική δραστηριότητα που προβληματίζει; 

Όχι, δεν παρατηρείται κάποια άλλη σεισμική δραστηριότητα. Μέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν αυξημένη δυτικά του Αγίου Όρους, ενώ μια άλλη έντονη σεισμική δραστηριότητα είχαμε κοντά στην περιοχή των Μουδανιών δυτικά του κόλπου της Κασσάνδρας.

Αυτές οι δραστηριότητες ήταν συγκεντρωμένες σε μικρό χώρο που δε δικαιολογούσαν εκδήλωση κάποιου ιδιαίτερα ισχυρού σεισμού. Δεν έγινε κάτι ιδιαίτερο και οι περιοχές αυτές έχουν περιέλθει πλέον σε φάση σεισμικής ησυχίας.