ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ: ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ

Η ανακοίνωση από τον Πρόεδρο Πούτιν ότι η Ρωσία αλλάζει αμυντικό δόγμα που αφορά τον τρόπο χρήσης των πυρηνικών, η καθολική πλέον αντιπαράθεση με τη Δύση που περιλαμβάνει μη στρατιωτικές ασύμμετρες επιχειρήσεις,  ο απολογισμός της επίσκεψης Ζελένσκι στις ΗΠΑ και της παρουσίασης αυτού που αποκαλεί «Σχέδιο Νίκης» στην αμερικανική πολιτική ηγεσία και τον Ντόναλντ Τραμπ και η εξασθένηση των όποιων προοπτικών για ειρηνευτικές συνομιλίες και διαπραγματεύσεις στο ορατό μέλλον είναι τα επιμέρους ζητήματα που εξετάζονται, με καλεσμένο τον δημοσιογράφο-αναλυτή Παναγιώτη Σωτήρη, ο οποίος παρακολουθεί στενά την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία.

Η προειδοποιητική αλλαγή Αμυντικού Δόγματος της Ρωσίας

Πάνε λίγες μέρες που ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία θα εξέταζε τη χρήση πυρηνικών όπλων αν χτυπηθεί με συμβατικούς πυραύλους και πως θα θεωρούσε οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της υποστηριζόμενης από πυρηνική δύναμη ως από κοινού επίθεση. Πρόκειται για μια ουσιώδη αλλαγή από το τρέχον πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, όπως ορίζεται σε διάταγμα του Ρώσου προέδρου από το 2020, το οποίο ανέφερε τότε ότι η Μόσχα μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα μόνον σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης από εχθρό ή σε περίπτωση συμβατικής στρατιωτικής επιχείρησης που απειλεί την ύπαρξη του κράτους.

Οι αλλαγές στο ρωσικό πυρηνικό δόγμα γίνονται για να αποθαρρύνουν την υποστήριξη της Ουκρανίας από τους Δυτικούς, λένε αναλυτές. «Πρόκειται για ένα μήνυμα που προειδοποιεί αυτές τις χώρες για τις συνέπειες εάν συμμετάσχουν σε μια επίθεση στη χώρα μας με διάφορα μέσα, και όχι απαραίτητα με πυρηνικά», δηλώνει ανοιχτά ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Πεσκόφ. 

Ο δε Αμερικανός ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν χαρακτήρισε  «ανεύθυνες οι δηλώσεις Πούτιν για τη χρήση πυρηνικών». Ωστόσο, και παρά τις εκτιμήσεις Ζελένσκι πως τέτοιες απειλές της Ρωσίας δεν πρέπει να φοβίζουν γιατί είναι χωρίς αντίκρισμα, οι ίδιες οι ΗΠΑ, αλλά και δυτικές πρωτεύουσες φάνηκαν να ανησυχούν από αυτή την αλλαγή του ρωσικού πυρηνικού δόγματος

Προς το παρόν, πάντως, η πιο άμεση αντιπαράθεση 

Ρωσίας-Δύσης είναι χωρίς στρατιωτικές μάχες

Οι έσχατες επιπτώσεις για τις οποίες και ο ίδιος ο Μπάιντεν έχει προειδοποιήσει στο παρελθόν είναι ένας “Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος”. Έτσι, ήδη από τα τέλη του 2022 και τις αρχές του 2023, με την τροπή που έπαιρνε ο πόλεμος στην Ουκρανία και την πετυχημένη αντεπίθεση του Κιέβου, Αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούσαν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να κλιμακώσει τη σύγκρουση χρησιμοποιώντας τότε πυρηνικά όπλα στο πεδίο της μάχης. 

Επίσης, οι απειλές του Πούτιν, πριν και την προαναφερόμενη αλλαγή του δόγματος, έχουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα εγείρει τον φόβο ότι η Ρωσία θα μπορούσε να κλιμακώσει πέρα από την Ουκρανία, ανταποδίδοντας στρατιωτικά αντίποινα στις δυτικές χώρες, τα όπλα των οποίων κρατούν το Κίεβο “ζωντανό” στη μάχη. Συνεπεία όλων αυτών η Ουάσιγκτον έχει  αξιολογήσει ως σοβαρό τον κίνδυνο μιας ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης, που εκτός των άλλων θα οδηγούσε και τις ΗΠΑ σε μια άμεση εμπλοκή στον πόλεμο της Ουκρανίας. 

Γι’ αυτό και ο Λευκός Οίκος παραμένει αρνητικός στα συνεχή διαβήματα των Ουκρανών να τους επιτραπεί να χρησιμοποιήσουν πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που τους έχουν δοθεί βαθιά εντός των ρωσικών εδαφών. Έτσι αυτοί μέχρι τώρα το κάνουν μόνον σε ουκρανικές περιοχές που έχουν καταλάβει οι Ρώσοι κι όταν χτυπούν την ίδια τη Ρωσία είναι μόνον με drones βασικά δικής τους κατασκευής . Το δε Ηνωμένο Βασίλειο, παρότι φέρεται να υποστηρίζει το ουκρανικό αίτημα, προτιμά να μην παρεκκλίνει από την στρατηγική των ΗΠΑ.

Προς το παρόν, πάντως, πιο πιθανή είναι η εντατικοποίηση δύο τύπων ασύμμετρης κλιμάκωσης που ήδη φαίνεται να επιχειρεί η Ρωσία, με σκοπό να τιμωρήσει τους υποστηρικτές της Ουκρανίας χωρίς να προκαλέσει πλήρη πόλεμο με τη Δύση:

Ο πρώτος τρόπος είναι μια συνεχιζόμενη εκστρατεία σαμποτάζ με στόχο την Ευρώπη. Ο Πούτιν δεν έχει εκτοξεύσει πυραύλους κατά της Βαρσοβίας ή του Λονδίνου και δεν έχει στείλει στρατεύματα για να εισβάλουν στην Πολωνία ή στις χώρες της Βαλτικής. Σύμφωνα όμως με δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, η Ρωσία έχει διεξάγει μυστικές επιχειρήσεις, στοχοποιώντας  σιδηροδρόμους, αποθήκες και άλλες βασικές υλικοτεχνικές εγκαταστάσεις σε ευρωπαϊκές χώρες. Φυσικά και η άλλη πλευρά μετέρχεται παρόμοιων μεθόδων, όπως π.χ. ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν για την ανατίναξη του ρωσογερμανικού αγωγού Nord Stream.

Ο δεύτερος τρόπος κλιμάκωσης αφορά την όξυνση της γεωπολιτικής αναταραχής σε άλλες ζώνες συγκρούσεων, ιδίως στην Ερυθρά Θάλασσα. Π.χ. αυτό το καλοκαίρι ο Πούτιν αναφέρεται πως εξέτασε το ενδεχόμενο να προμηθεύσει τους Χούτι της Υεμένης με προηγμένους πυραύλους Kρουζ κατά πλοίων, οι οποίοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν θανάσιμα πλήγματα στα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ που περιπολούν, καθώς και σε πολιτικά σκάφη δυτικών συμφερόντων. Φέρεται να υποχώρησε μόνο κατόπιν έντονων πιέσεων του de facto ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αλλά τέτοιες ιδέες μπορούν να επανέλθουν.

Ο πτωχός απολογισμός της επίσκεψης Ζελένσκι 

στις ΗΠΑ και της παρουσίασης του «Σχεδίου Νίκης»

Το προηγούμενο διάστημα η ουκρανική ηγεσία βάσισε πολλά στην επίσκεψη που έκανε ο Πρόεδρος Ζελένσκι στις ΗΠΑ, για να συμμετάσχει στη ΓΣ του ΟΗΕ και να παρουσιάσει το αποκαλούμενο από τον ίδιο «Σχέδιο Νίκης» στην αμερικανική ηγεσία.

Και πράγματι υπήρξε συνάντηση του Ζελένσκι με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο για την επίσημη παρουσίαση της πρότασης του Ουκρανού προέδρου, η οποία, όπως είπε, μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο με τη Ρωσία με μια πρόσθετη αμερικανική βοήθεια. Ο Λευκός Οίκος εξέδωσε σύντομη ανακοίνωση μετά τη συνάντηση, στην οποία αναφέρεται ότι “οι δύο ηγέτες συζήτησαν τις διπλωματικές, οικονομικές και στρατιωτικές πτυχές του σχεδίου του Προέδρου Ζελένσκι και ανέθεσαν στις ομάδες τους να συμμετάσχουν σε εντατικές διαβουλεύσεις σχετικά με τα επόμενα βήματα”. 

“Ο πρόεδρος Μπάιντεν είναι αποφασισμένος να παράσχει στην Ουκρανία την υποστήριξη που χρειάζεται για να νικήσει”, προσέθετε η σχετική ανακοίνωση. Πριν από αυτήν, ο Μπάιντεν είχε κάνει γνωστό πως θα δοθεί νέα στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο ύψους άνω των 8 δισ. δολαρίων, κάνοντας λόγο για “αύξηση της βοήθειας για την ασφάλεια της Ουκρανίας και για μια σειρά πρόσθετων δράσεων που θα βοηθήσουν την Ουκρανία να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο”. 

Ωστόσο, όπως φάνηκε μετά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος Μπάιντεν δεν ικανοποίησε το βασικό ουκρανικό αίτημα για άδεια χρήσης όπλων όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι Atacms μεγάλου βεληνεκούς για πλήγματα  βαθύτερα στο εσωτερικό της Ρωσίας -λόγω των προαναφερόμενων φόβων για κλιμάκωση της σύγκρουσης με τη Μόσχα.

Σε ό,τι αφορά τη συνάντηση Ζελένσκι με την  Κάμαλα Χάρις για να παρουσιάσει και σ ’αυτήν το “Σχέδιο Ειρήνης” , η Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και υποψήφια των Δημοκρατικών για τις εκλογές του Νοεμβρίου, βρήκε κυρίως την ευκαιρία να καταγγείλει έμμεσα το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του Πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ως “πρόταση παράδοσης”. 

Απευθυνόμενη στον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, η Χάρις είπε ότι “κάποιοι στη χώρα μου θα πιέσουν την Ουκρανία να αποδεχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία στην οποία θα παραδώσει τα εδάφη της, προκειμένου να συνάψει ειρήνη με τον Βλαντίμιρ Πούτιν». Ωστόσο, δεν μίλησε πιο συγκεκριμένα για το ίδιο το Σχέδιο του Ουκρανού Προέδρου.

Ακόμη, σε μια στροφή 180 μοιρών, ο Ντόναλντ Τραμπ τελικά είχε συνάντηση με τον Ζελένσκι, η οποία όμως έγινε εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ των δύο και περισσότερο εξελίχθηκε σε ένα είδος κριτικής του ενός για τον άλλο. Π.χ  ο πρώην πρόεδρος επανέλαβε και με τον Ζελένσκι δίπλα ότι -αν εκλεγεί- είναι έτοιμος να επεξεργαστεί μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, τονίζοντας την καλή του σχέση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. 

Ο Ζελένσκι συμφώνησε πως για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει βοηθηθεί να νικήσει η Ουκρανία. Πριν τη συνάντηση σε συνέντευξή του στο περιοδικό New Yorker, δήλωνε ότι πιστεύει πως ο Τραμπ “δεν ξέρει πραγματικά τον τρόπο να σταματήσει τον πόλεμο” και επέκρινε τον υποψήφιο Αντιπρόεδρο του Βανς επειδή περιέγραψε ένα σχέδιο για την ειρήνη το οποίο περιλαμβάνει την παραχώρηση από την Ουκρανία εδαφών που κατέχει σήμερα η Ρωσία.

Πάντως, ο Τραμπ σε συνέντευξη τύπου που ακολούθησε απέρριψε τις καταγγελίες της Χάρις και επέμεινε ότι το μόνο που θέλει είναι να σταματήσει το “σόου τρόμου που εξελίσσεται”. Όταν ρωτήθηκε αν η Ουκρανία πρέπει να παραδώσει εδάφη, ο Τραμπ απλά ανέφερε ότι “Χρειαζόμαστε ειρήνη. Πρέπει να σταματήσει ο θάνατος και η καταστροφή”. Από την άλλη, πριν την συνάντησή του με τον Ζελένσκι, σε προεκλογικές ομιλίες του έθεσε  επανειλημμένα το θέμα της «υπέρογκης» και «μάταιης» χρηματοδότησης που παρέχουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία.

Πέραν τούτων, αμερικανικά ΜΜΕ όπως π.χ. η έγκυρη εφημερίδα Wall Street Journal ανέφεραν ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό το σχέδιο του Ζελένσκι για την επίτευξη της νίκης, που σκοπό έχει να εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη από τη Δύση πριν από πιθανές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία και το χαρακτηρίζουν περισσότερο «Λίστα επιθυμιών».

Η εξασθένηση των προοπτικών για ειρηνευτικές 

συνομιλίες και ενός τύπου διαπραγμάτευσης στο ορατό μέλλον

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις ΗΠΑ, αλλά και αμέσως πριν σε κοινή συνέντευξή του στο Κίεβο με την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, τόνισε πως η Ρωσία θα πρέπει να «εξαναγκαστεί» στρατιωτικά να τερματίσει διπλωματικά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σχολιάζοντας αυτή τη διατύπωση, το Κρεμλίνο έκανε λόγο για «μοιραίο λάθος» του Ζελένσκι. 

«Πρόκειται για μια βαθιά παρανόηση που αναπόφευκτα θα έχει ολέθριες συνέπειες για το καθεστώς του Κιέβου», σημείωνε ο Πεσκόφ και προσέθετε : «Η Ρωσία είναι υπέρ της ειρήνης, αλλά με τις προϋποθέσεις να εξασφαλιστεί η σταθερότητά της και να εκπληρωθούν οι στόχοι της. Χωρίς την επίτευξη αυτών των στόχων, είναι αδύνατο να εξαναγκάσει κανείς τη Ρωσία» σε τερματισμό του πολέμου».

Επίσης, δια της εκπροσώπου του ΥΠΕΞ  Mαρία Ζαχάροβα, η Ρωσία ξεκαθάριζε πως δεν θα συμμετάσχει σε μια δεύτερη διεθνή διάσκεψη κορυφής για την Ουκρανία, που φημολογείται πως μπορεί να συνέλθει και πάλι στη Ελβετία μετά την προηγούμενη του Ιουνίου, ακόμη και εντός του ερχόμενου Νοεμβρίου. Για μια τέτοια διάσκεψη του Νοεμβρίου ο Πρόεδρος Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι επιθυμεί την παρουσία της Ρωσίας. 

Ωστόσο, όπως τόνισε η Ζαχάροβα:  «Η διάσκεψη κορυφής θα έχει τους ίδιους στόχους: προώθηση της απατηλής ‘φόρμουλας Ζελένσκι’ ως βάση για την διευθέτηση της σύρραξης, την εξασφάλιση της υποστήριξης της πλειονότητας του κόσμου και την εκμετάλλευσή της για την παρουσίαση στην Ρωσία ενός τελεσιγράφου συνθηκολόγησης. Δεν θα συμμετάσχουμε σε τέτοιες διασκέψεις».