ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΣΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει την προγραμματιζόμενη για τις 9 Μαΐου επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσινγκτον και τη συνάντησή του στον Λευκό Οίκο με τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν. Το θέμα άνοιξε προ ημερών, στις 20 Απριλίου, με ένα δημοσίευμα από το αντιπολιτευόμενο site Odatv, γνωστό για αποκαλυπτικά ρεπορτάζ, το οποίο όμως δεν ανήκει στα λεγόμενα «συστημικά μέσα», και συχνά καταπιάνεται με «ελαφρά» θέματα επικαιρότητας.

Ο συγκεκριμένος δικτυακός τόπος έγραψε ότι δεν θα πραγματοποιηθεί η επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ στις 9 Μαΐου και ως αιτία προβλήθηκε η έγκριση από το αμερικανικό Κογκρέσο οικονομικής βοήθειας 26 δισ. δολαρίων στο Ισραήλ. Το δημοσίευμα αυτό ωστόσο ήρθε λίγες ώρες μετά τη θερμή υποδοχή που επιφύλαξε ο Ερντογάν στη Κωνσταντινούπολη στον επικεφαλής του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγε.

Το περίεργο με αυτή την είδηση ήταν ότι δεν διαψεύστηκε από το επονομαζόμενο «Κέντρο Αντιμετώπισης της Παραπληροφόρησης» της Διεύθυνση Επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, όπως συνηθίζει να κάνει σε περιπτώσεις fake news, διάψευση που συνήθως συνοδεύεται και κλήση από τον εισαγγελέα του υπεύθυνου κατά τον νόμο εκπροσώπου του μέσου ενημέρωσης.

Επίσης την είδηση αυτή δεν αναπαρήγαγε κανένα «μεγάλο» ή «συστημικό» ή «φιλοκυβερνητικό» τουρκικό μέσο ενημέρωσης, αναδημοσιεύτηκε μόνο από ελάχιστα «μικρά» site, ενώ από την πλευρά της επίσημης Τουρκίας δεν έχει υπάρξει μέχρι και σήμερα καμία επίσημη αντίδραση. Κατ’ αρχάς πρέπει να τονιστεί ότι η επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ δεν είχε ανακοινωθεί ποτέ επισήμως από την τουρκική κυβέρνηση. 

Έγινε εμμέσως γνωστή όταν στις 9 Μαρτίου ήρθαν στην Τουρκία τέσσερα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ και από τις επαφές τους στο τουρκικό υπουργείο Άμυνας, αλλά και στη συνάντηση που είχαν με τον αρχηγό της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ, Ιμραχίμ Καλίν, βγήκε εμμέσως η είδηση ότι μεταξύ των θεμάτων που συζήτησαν ήταν και η επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ, την οποία τοποθετούσαν τα τουρκικά δημοσιεύματα στις 9 Μαΐου.

Λίγο πριν το μπαϊράμι, δηλαδή την εορτή, του Ραμαζανίου στις αρχές Απριλίου τα τουρκικά ΜΜΕ μετέδιδαν ότι μετά τις διακοπές ο Ερντογάν επρόκειτο να ξεκινήσει διπλωματική εκστρατεία που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την Ουάσινγκτον. Σχεδόν 48 ώρες μετά το δημοσίευμα του Odatv, ο ανταποκριτής του CNN Turk στην Ουάσινγκτον, Γιουνούς Πάκσοι, σε μία ανταλλαγή μηνυμάτων που είχε με έναν ακόλουθό του στην πλατφόρμα Χ ρωτήθηκε σχετικά και απάντησε:

«Δεν υπάρχει ακόμη τίποτα επίσημο, αλλά πάει προς ακύρωση». Η πρώτη ανεπίσημη αντίδραση από την πλευρά των ΗΠΑ ήρθε από την αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα, όταν της ετέθη το ερώτημα «αν έχει ακυρωθεί η επίσκεψη του Ερντογάν στην Ουάσινγκτον». «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία ανακοίνωση σχετικά με την επίσκεψη στον Λευκό Οίκο.

Δεν υπάρχει καμία αλλαγή στα σχέδιά μας για επαφές υψηλού επιπέδου σε κάθε ευκαιρία» απάντησε η αμερικανική πρεσβεία και συνέστησε για απαντήσεις σχετικά με «τα ταξίδια των Τούρκων αξιωματούχων» να επικοινωνούν οι ενδιαφερόμενοι με τις τουρκικές αρχές. Ανάλογη ήταν και η απάντηση από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Τουρκική Υπηρεσία της «Φωνής της Αμερικής» (VOA Turkish): «Οι πληροφορίες σχετικά με τα ταξιδιωτικά σχέδια των Τούρκων αξιωματούχων θα πρέπει να αναζητηθούν από την τουρκική κυβέρνηση».

Το ενδιαφέρον στοιχείο στην απάντηση των Αμερικανών ήταν ότι δεν έκαναν ευθεία και συγκεκριμένη αναφορά σε επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ, αλλά προτίμησαν να χρησιμοποιήσουν λέξεις όπως «επαφές υψηλού επιπέδου» και «ταξιδιωτικά σχέδια Τούρκων αξιωματούχων». Σήμερα, τέσσερις ημέρες μετά το αρχικό δημοσίευμα του Odatv, τα πράγματα επιχειρεί να βάλει στη θέση τους ο δημοσιογράφος Αμπντουλκαντίρ Σελβί με ένα εκτενές άρθρό του στη φιλοκυβερνητική εφημερίδα Hurriyet.

Ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος είναι γνωστό ότι έχει πηγές στο προεδρικό μέγαρο, ανήκει στον φιλικό προς τον Τούρκο πρόεδρο κύκλο δημοσιογράφων και ήταν αυτός που μαζί με τη συνάδελφό του Χαντέ Φιράτ, επίσης γνωστή φιλοκυβερνητική δημοσιογράφο, που το βράδυ της απόπειρας του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016 έβγαλαν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον αέρα του CNN Turk και απηύθυνε τη γνωστή έκκλησή του προς τον τουρκικό λαό να αντισταθεί στους πραξικοπηματίες.

Στο άρθρό του ο Αμπντουλκαντίρ Σελβί επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι δεν υπήρξε καμία επιβεβαίωση ή διάψευση σχετικά με την είδηση και πως συνεχίζονται κανονικά οι προετοιμασίες για το ταξίδι του Ερντογάν στις ΗΠΑ. «Δεν έχει δοθεί καμία πληροφορία από τις ΗΠΑ περί ακύρωσης της επίσκεψης του προέδρου Ερντογάν στις ΗΠΑ. Δεν τίθεται λόγος για ακύρωση της επίσκεψης στις ΗΠΑ.

Αυτοί κάνουν κανονικά προετοιμασίες για τη συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν που θα πραγματοποιηθεί στις 9 Μαΐου» αναφέρει ο Τούρκος δημοσιογράφος. Επικαλούμενος από την άλλη δικές του τουρκικές πηγές τονίζει ότι «δεν έχει σταλεί καμία απολύτως εντολή στις αρμόδιες υπηρεσίες από τον πρόεδρο Ερντογάν για την ακύρωση του ταξιδιού στις ΗΠΑ».

Εξάλλου, την περασμένη εβδομάδα, επισκέφθηκε την Άγκυρα ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Μπας, για την προετοιμασία της επίσκεψης Ερντογάν και είχε συναντηθεί με τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, αλλά και με τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο. Υπάρχει όμως ένα «αγκάθι» και σε αυτό το σημείο: 

Ο Τζον Μπας ήταν πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα κατά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 και ο πρόεδρος Ερντογάν, όπως και η τουρκική κυβέρνηση επιρρίπτουν ευθύνες στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη στάση τους κατά τα αιματηρά γεγονότα της 15ης Ιουλίου και το γεγονός ότι ο ιεροκήρυκας Φετχουλάχ Γκιουλέν, που τον κατηγορούν ως ιθύνοντα νου του πραξικοπήματος έχει βρει καταφύγιο στις ΗΠΑ.

Κατά την γνώμη μου είναι ένας Πρέσβης που φέρει ερωτηματικά. Ο πρέσβης Τζον Μπας είναι «κόκκινο πανί» για την Τουρκία και η αποστολή του στη Άγκυρα –εκούσια ή από παράβλεψη- δεν είναι και το καλύτερο μήνυμα που θα μπορούσαν να στείλουν οι Αμερικανοί στον Ερντογάν εν όψει της επίσκεψής του.

Στην Άγκυρα ανησυχούν επίσης ως προς την αποφασιστικότητα της Ουάσινγκτον όσον αφορά στην πραγματοποίηση της συγκεκριμένης επίσκεψης τώρα. Προφανώς, μία φωτογραφία του Μπάιντεν να ανταλλάσει χειραψία με τον Ερντογάν, παρόμοια με εκείνη που ο ίδιος αντήλλασσε χειραψία με τον Χανίγε πριν από λίγες ημέρες, αποτελεί πηγή προβληματισμού εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου.

Η αντιπολιτευόμενη Cumhuriyet από την πλευρά της κάνει λόγο για παρασκηνιακές πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η Ουάσινγκτον προειδοποίησε την Άγκυρα πως αν φιλοξενήσει τη Χαμάς, σε περίπτωση που το Κατάρ απομακρύνει την παλαιστινιακή οργάνωση από το έδαφός του, τότε θα υπάρξουν συνέπειες μεταξύ των οποίων και την ακύρωση της επίσκεψης Ερντογάν.

Πάντως οι Αμερικανοί φέρονται να έλαβαν πληροφορίες από τη ΝΑΤΟϊκή βάση του Κιουρέτζικ στην ανατολική Τουρκία για τις κινήσεις των ιρανικών πυραύλων και drones που κινήθηκαν κατά του Ισραήλ, ώστε στη συνέχεια να τα αναχαιτίσουν. Η Τουρκία ξεκαθάρισε ότι δεν έδωσε πληροφορίες στο Ισραήλ, ανταποκρίνεται όμως στις υποχρεώσεις της προς του συμμάχους της.

Σε κάθε περίπτωση η Τουρκία θέλει να εκμεταλλευτεί την άμβλυνση της έντασης στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ μετά την άρση του βέτο για ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και προτεραιότητας της είναι η διαδικασία πώλησης των μαχητικών F-16 στην Τουρκία, η επιστροφή των χρημάτων που κατέβαλε για την ακυρωθείσα αγορά των F-35, η συνεργασία των Κούρδων με τις ΗΠΑ στη βόρεια Συρία, η προσέλκυση επενδύσεων από τις ΗΠΑ και οι πόροι που ζητά από την Παγκόσμια Τράπεζα και να έχει ρόλο γύρω από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία. Ως εκ τούτου, θεωρεί επωφελή αυτή την επίσκεψη και δεν θα ήθελε να χαθεί το μομέντουμ.