Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ «ΘΕΤΕΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΑΜΑΧΟΥΣ»

Οι εμπειρογνώμονες της κυβέρνησης της Ουκρανίας, υποστηρίζουν ότι η έκθεση αγνοεί τις πραγματικότητες του πολέμου και ρίχνει την ευθύνη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Οι ερευνητές της ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαπίστωσαν ότι οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποιούν ορισμένα σχολεία και νοσοκομεία ως βάσεις, πυροβολούν κοντά σε σπίτια και μερικές φορές καταλύουν διαμερίσματα.

Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό σήμαινε πως σε ορισμένες περιπτώσεις οι ρωσικές δυνάμεις θα απαντούσαν σε επίθεση ή θα στόχευαν κατοικημένες περιοχές – θέτοντας τους αμάχους σε κίνδυνο και καταστρέφοντας τις μη στρατιωτικές υποδομές. Επίσης, επέκρινε τον ουκρανικό στρατό επειδή σε ορισμένες περιπτώσεις δεν προχώρησαν  σε εκκένωση αμάχων που θα μπορούσαν να παγιδευτούν στα διασταυρούμενα πυρά.

«Έχουμε τεκμηριώσει ένα μοτίβο των ουκρανικών δυνάμεων που θέτουν σε κίνδυνο αμάχους και παραβιάζουν τους νόμους του πολέμου όταν επιχειρούν σε κατοικημένες περιοχές», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας. Ωστόσο, η επικεφαλής του γραφείου της Αμνηστίας της Ουκρανίας, Oksana Pokalchuk, έγραψε στο Facebook ότι η υπηρεσία της διαφωνούσε με την έκθεση. Είπε ότι αποκόπηκαν από τη διαδικασία προδημοσίευσης, όταν κατήγγειλαν ότι η έκθεση βασίστηκε σε ελλιπή στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί από ξένους συναδέλφους.

«Τα επιχειρήματα της ομάδας μας σχετικά με το απαράδεκτο περιεχόμενο της και την ελλιπή συγκέντρωση στοιχείων, δεν ελήφθησαν υπόψη», έγραψε η Pokalchuk. «Οι εκπρόσωποι του ουκρανικού γραφείου έκαναν ό,τι μπορούσαν για να αποτρέψουν τη δημοσίευση αυτού του υλικού», συμπλήρωσε.

Η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, Hanna Maliar, κατηγόρησε την Αμνηστία ότι «διαστρεβλώνει την πραγματική εικόνα» και ότι δεν κατανοεί την επιτόπια  κατάσταση. Ισχυρίστηκε ότι Ουκρανοί στρατιώτες αναπτύχθηκαν σε πόλεις και κατοικημένες περιοχές για να τις υπερασπιστούν από τη ρωσική επίθεση. «Δεν υπάρχει χρονολογία γεγονότων (στην έκθεση). Η Ρωσική Ομοσπονδία διαπράττει το έγκλημα εδώ. Η Ουκρανία προστατεύει τη γη της. Η Μόσχα αγνοεί όλους τους κανόνες του πολέμου - σε αντίθεση με την Ουκρανία, δεν αφήνει να μπουν διεθνείς οργανισμοί όπως η Αμνηστία», συμπλήρωσε η Maliar.

Μιλώντας σε ενημερωτική συνάντηση στο Κίεβο, η Maliar τόνισε ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις διέθεσαν λεωφορεία για να απομακρύνουν τους πολίτες από την πρώτη γραμμή. Κάποιοι αρνήθηκαν να πάνε, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις και τις προσφορές μεταφοράς σε ασφαλέστερες περιοχές. Η Ουκρανία έδωσε πρόσβαση σε εξωτερικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ποινικού δικαστηρίου και διεξήγαγε τις δικές της έρευνες για καταχρήσεις που διέπραξαν τα στρατεύματά της, κατέληξε.

Ο Oleksii Reznikov, υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, δήλωσε ότι «οποιαδήποτε προσπάθεια αμφισβήτησης του δικαιώματος των Ουκρανών να αντιστέκονται στη γενοκτονία, να προστατεύουν τις οικογένειες και τα σπίτια τους - είναι διαστροφή» και ο προεδρικός σύμβουλος Mykhailo Podolyak έγραψε στο Twitter ότι «το μόνο πράγμα που αποτελεί απειλή για την Ουκρανία είναι ο ρωσικός στρατός εκτελεστών και βιαστών που έρχεται στην Ουκρανία για να διαπράξει γενοκτονία». 

Οι ερευνητές της Αμνηστίας ανέλυσαν διεξοδικά τα ρωσικά χτυπήματα στις περιοχές Χάρκοβο, Ντονμπάς και Μικολάιβ της Ουκρανίας μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου. Βρήκαν 19 χωριά και πόλεις από όπου οι ουκρανικές δυνάμεις είτε είχαν εξαπολύσει πλήγματα είτε είχαν βάσεις. Σε αυτές τις τρεις περιοχές, η Αμνηστία βρήκε πέντε τοποθεσίες όπου τα νοσοκομεία χρησιμοποιούνταν «de facto» ως βάσεις και από τα 29 σχολεία που επισκέφτηκε η Αμνηστία, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι 22 είχαν χρησιμοποιηθεί ως βάσεις.

Επιπλέον, τα σχολεία έκλεισαν την πρώτη μέρα της εισβολής και οι μαθητές διδάσκονταν εξ αποστάσεως, όπου ήταν δυνατόν. Η έκθεση σημείωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος της μη στρατιωτικής υποδομής που ανακατασκευάστηκε από τον ουκρανικό στρατό βρισκόταν χιλιόμετρα μακριά από τις γραμμές του μετώπου και υποστήριξε ότι υπήρχαν διαθέσιμες εναλλακτικές τοποθεσίες.

Η Maliar υποστήριξε στην ενημέρωση ότι τα ουκρανικά αντιαεροπορικά συστήματα έπρεπε να εδράζονται σε πόλεις για να προστατεύσουν τις μη στρατιωτικές υποδομές και εάν οι ουκρανικές δυνάμεις επιχειρούσαν μόνο έξω από αστικούς οικισμούς, «οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις απλώς θα σάρωναν αμαχητί». Οι Ουκρανοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης απάντησαν επίσης με παραδείγματα για το πότε οι ρωσικές δυνάμεις έπληξαν κτίρια που χρησιμοποιούνταν από πολίτες, καθώς και τα δεκάδες εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά Ουκρανών αμάχων υπό ρωσική κατοχή.

Σε συνέχεια αυτού, δημοσιογράφοι του αγγλικού Guardian έχουν δει τουλάχιστον επτά περιπτώσεις σε τρεις περιοχές της Ουκρανίας όπου σχολεία και παιδικοί σταθμοί σε κατοικημένες περιοχές χρησιμοποιήθηκαν ως βάσεις από τον ουκρανικό στρατό. Πέντε από τα σχολεία και τους παιδικούς σταθμούς που επισκέφτηκε ο Guardian είχαν βομβαρδιστεί. Σε κάθε περίπτωση, πολλά γύρω κτίρια υπέστησαν ζημιές στις επιθέσεις. Σε μια περίπτωση, στην περιοχή του Ντόνετσκ, τουλάχιστον τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν το κύμα της έκρηξης που κατέστρεψε μια βάση έπληξε ένα γειτονικό κτίριο κατοικιών.

Σε ένα σχολείο που χρησιμοποιούνταν ως βάση από τις ουκρανικές δυνάμεις στην κεντρική Ουκρανία, ο διοικητής είπε ότι σχολεία και νηπιαγωγεία σε όλη την χώρα βομβαρδίζονται επειδή χρησιμοποιούνταν ως βάσεις. Ο διοικητής είπε ότι τα σχολεία παρείχαν τις απαραίτητες εγκαταστάσεις: ντους, πολλαπλές τουαλέτες, μεγάλες κουζίνες, τραπεζαρίες, υπόγεια και δωμάτια. Είπε ότι η εισβολή σήμαινε ότι ο στρατός έπρεπε να φιλοξενήσει γρήγορα μάζες νεοσύλλεκτων.

Ο Steven Haines, καθηγητής δημοσίου διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς του Λονδίνου, ο οποίος συνέταξε μη νομικά δεσμευτικές κατευθυντήριες γραμμές για τη στρατιωτική χρήση σχολείων και πανεπιστημίων κατά τη διάρκεια συγκρούσεων - τις οποίες έχουν επικυρώσει 100 κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας - είπε ότι οι ενέργειες της Ουκρανίας δεν παραβίασαν απαραίτητα τις γραμμές αυτές.

«Η χρήση των σχολείων - εάν δεν χρησιμοποιούνται συγχρόνως για τον πρωταρχικό τους σκοπό - δεν είναι πάντα παράνομη. Προφανώς, η κατάσταση στην Ουκρανία μετράει ως εξαιρετική από αυτή την άποψη… επομένως ο ουκρανικός στρατός δεν παραβιάζει απαραίτητα τις κατευθυντήριες γραμμές», είπε.

Οι δημοσιογράφοι του Guardian είδαν επίσης τρεις περιπτώσεις άδειων σχολείων που έχουν επαναχρησιμοποιηθεί για μη στρατιωτική χρήση, όπως ένα σχολείο στην περιοχή του Χάρκοβο που χρησιμοποιείται τώρα ως κέντρο ανθρωπιστικής βοήθειας και ένα σχολείο στο Κίεβο που φιλοξενεί άτομα που εκτοπίστηκαν από τον πόλεμο.

Η Αμνηστία αναγνωρίζει ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο δεν απαγορεύει την χρήση των σχολείων για άλλους σκοπούς, όταν αυτά είναι άδεια, αλλά η έκθεση τόνισε ότι «οι στρατιώτες έχουν την υποχρέωση να αποφεύγουν τη χρήση σχολείων που βρίσκονται κοντά σε σπίτια ή πολυκατοικίες γεμάτες με πολίτες - εκτός εάν υπάρχει επιτακτική στρατιωτική ανάγκη».

Ο Haines είπε επίσης ότι ήταν ευθύνη των στρατιωτικών διοικητών στο έδαφος να αποφύγουν τις παράπλευρες ζημιές και να προσπαθήσουν να επιλέξουν κτίρια που εάν δέχονταν επίθεση ως νόμιμοι στρατιωτικοί στόχοι, δεν θα έθεταν σε κίνδυνο την ζωή αμάχων που ζούσαν κοντά.Σε ένα ιδανικό σενάριο, οι κατοικημένες περιοχές δεν θα έπρεπε να είναι μέρος του πολέμου, αλλά η φύση της εισβολής σήμαινε ότι ο πόλεμος των πόλεων είχε γίνει αναπόφευκτος στην Ουκρανία, κατέληξε ο Haines.