ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΙΕΡΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ

 

ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΟΠΩΝ

Προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων ονο­μάζονται τα χειρόγραφα που περιέχουν την περιγραφή της Ιερουσαλήμ και των υπολοίπων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων στην Παλαιστίνη. Η ονομασία τους σχετίζεται με τον σκοπό της ύπαρξης τους, ο οποίος ήταν να καθοδηγήσουν τον Χριστιανό στην περιήγηση του στους καθαγιασμένους τόπους.

Η συγγραφή των προσκυνηταρίων επέφερε ψυχική λύ­τρωση στον συγγραφέα, ενώ η ανάγνωση προσέφερε στους προσκυνητές ψυχική ανάταση. Πλείστα ελληνικά χειρόγραφα έχουν διασωθεί και έχουν αρχειοθετηθεί σε βιβλιοθήκες της Ελλάδας και του εξωτε­ρικού.

Τα αρχαιότερα χρονολογούνται τον 16ο αιώνα, μετά την τουρκική κατάκτηση της Παλαιστίνης. Μετά τα μισά του 18ο αιώνα, η παραγωγή χειρογράφων περιορί­ζεται, καθώς ακμάζει πλέον η έντυπη μορ­φή βιβλίων. Τα περισσότερα χειρόγραφα εικάζεται ότι συντάχθηκαν μέσα στην Πα­λαιστίνη, ενώ ελάχιστα φέρουν υπογραφή από το συγγραφέα τους, όπως τον Δανιήλ, τον Συμεών, τον Ακάκιο, τον Αθανάσιο και άλλους.

Τα περισσότερα είναι ανυπόγραφα και πιστεύεται ότι οι συγγραφείς τους ήταν καλλιγράφοι, οι οποίοι έγραφαν και άλλα χειρόγραφα. Κοινό σημείο όλων, η αμέριστη αγάπη τους για τους Αγίους Τόπους.Όσον αφορά στο περιεχόμενο των Προσκυνηταρίων, αυτά, παρά το γεγονός ότι είναι μικρού σχήματος, με λίγα φύλλα, περι­γράφουν εμπεριστατωμένα και αρτιότατα τα μνημεία των Αγίων Τόπων, αφιερώνοντας μια εισαγωγή στην ιστορία τους και περνώ­ντας στην περιγραφή των ιερών προσκυνη­μάτων.

Η αξία τους παραμένει υπέρτατη, καθώς αποτελούν αστείρευτη πηγή πλη­ροφοριών για την έρευνα και μελέτη της ιστορίας της περιοχής της Παλαιστίνης.  Ο αναγνώστης γίνεται γνώστης των ηθών και εθίμων της περιοχής, της δράσης της Αγιο-ταφιτικής Αδελφότητας και των βίων των Αγίων.

Με γλώσσα απλή και κατανοητή, τα Προσκυνητάρια γίνονται προσιτά στους προ­σκυνητές κάθε μορφωτικού επιπέδου, που σπεύδουν με ευλάβεια να προσκυνήσουν αυτούς του-ς καθαγιασμένους τόπους, συμ­βάλλοντας έτσι και οικονομικά στο Πατριαρ­χείο Ιεροσολύμων για την ανακαίνιση και διατήρηση όλων αυτών των πανάρχαιων και ιερών προσκυνημάτων.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

Η Αγία Γη αποτελεί, αναμφισβήτητα, το κέντρο του Χριστιανισμού και πόλο έλξης όλων των Χριστιανών της Γης, δεδομένου-ότι εκεί πραγματώθηκε ιστορικά η Σάρκωση του- Θεού και Λόγου- του- Σωτήρος ημών, στο «Υπερώον» της Αγίας Σιών κατήλθε κατά την ημέρα της Πεντηκοστής το Άγιο Πνεύμα και εκεί εν κατακλείδι γεννήθηκε η πρώτη Εκκλησία.

Στους τόπους αυτούς, με πνεύμα μυσταγωγίας, πλήθος πιστών προσέρχεται για ψυχική κάθαρση και για να προσκυνήσει. Με τη θεμελίωση στους Αγίους Τόπους με­γαλοπρεπών ναών αλλά και του Ναού της Αναστάσεως, η περιοχή κατέστη θρησκευτι­κό και λατρευτικό κέντρο του Πατριαρχείου, από όπου, φυσικά, δεν μπορούσε να λείπει η λειτουργική ζωή.

Ο Άγιος Τάφος αποτελεί το κέντρο των τελετουργιών, όπου ανέκα­θεν πρόίστατο ο Επίσκοπος Ιεροσολύμων, ακολουθώντας το ίεροσολυμυικό Τυπικό. Οι σημερινές τελετουργίες της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων δεν διαφέρουν στους «τύποις» από αυτές τών 4ου- και 5ου- μ.Χ. αιώνων.

Οι μεγάλες τελετές της Σιωνίτιδας Εκκλησίας τελούνται καθ' όλη τη διάρκεια του- έτους στα Άγια Προσκυνήματα προς ανάμνηση των σπουδαιότερων γεγονότων του επί­γειου βίου του Κυρίου.Επίσης, στον πανίερο Ναό τής Αναστάσεως επιτελείται και σήμερα κάθε ιεροπραξία, που ετελείτο τον 4ο μ.Χ. αιώνα από το «Τάγμα των Σπουδαίων», από "τους Αγιοταφίτες μοναχούς. 

Εκτός από τον Ναό της Αναστάσεως, μεγάλα τελετουργικά κέντρα υπήρξαν τότε και σήμερα η Βασιλι­κή τής Γέννησης στη Βηθλεέμ, ο ναός της Αναλήψεως στο όρος των Ελαιών.Καθώς και το Υπερώον στον λόφο Σιών, η Γεθσημανή και ο Τάφος της Υπεραγίας Θεοτόκου. Οι μεγάλες σύγχρονες τελετές της Εκ­κλησίας των Ιεροσολύμων σήμερα είναι: των Χριστουγέννων στη Βηθλεέμ,

-η Βαϊφόρος,

-του Θείου Νιπτήρος,

-του Επιταφίου στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως,

-του Αγίου Φωτός,

-της Αναστάσεως και του Εσπερινού του Θείου Πάσχα και

-του Επιταφίου της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Γεθσημανή.

ΣΠΟΥΔΑΙΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΑΠΩΝ ΤΟΠΩΝ

Στην περιοχή της Παλαιστίνης πριν 2008 χρόνια πραγματοποιήθηκε το μοναδικό γεγονός, που σφράγισε την πνευματική ζωή και ιστορία του κόσμου, η Γέννηση του Θεανθρώπου, η οποία έμελλε να επηρεάσει ριζικά την ανθρω­πότητα και σε άλλους τομείς του πολι­τισμού, καταρρίπτοντας κάθε φυλετική, εθνική, κοινωνική, γλωσσική ή άλλη διάκριση.

Οι θεοβάδιστοι τόποι της Πα­λαιστίνης και η Ιερουσαλήμ αποτελούν έκφραση αυτού του- ύψιστου γεγονότος και κέντρα προσκυνήματος, χριστιανικής λατρείας και θρησκευτικής ευλάβειας και κατάνυξης. 

Ιδρύθηκαν ιεροί ναοί σε κάθε περιοχή, με σκοπό και αποστολή του-ς τη διαφύλαξη και συντήρηση των ιερών προσκυνημάτων, με την ιεραρχία και το πλήρωμα του Πατριαρχείου, τον κλήρο και τον μοναχισμό ως άγρυπνους φρουρούς κατά των βανδαλισμών και βέβηλων συμπεριφορών αλλοδαπών και ετερόθρησκων.

Ήδη από τον 4ο μ.Χ. αιώνα συγκροτεί­ται το Τάγμα των «Σπουδαίων» μοναχών, αποστολή του οποίου ήταν η άμεση επί­λυση προβλημάτων, που γεννιούνταν είτε από τη συρροή των προσκυνητών, είτε από περιστασιακούς εξωγενείς παράγο­ντες. 

Βέβαια, ο λειτουργικός προσανατο­λισμός του Πατριαρχείου στόχευε στην πλήρη αξιοποίηση των ιερών προσκυνη­μάτων για την πνευματική ανάταση όλου του χριστιανικού κόσμου. Από τις προαναφερθείσες εκκλησια­στικές τάξεις αναδείχθηκαν σπουδαίες πνευματικές μορφές. 

Όπου αγωνίστηκαν για τη διατήρηση και διάδοση της λα­μπρότητας του Πατριαρχείου Ιεροσολύ­μων και συνετέλεσαν τα μέγιστα στην πνευματική καθοδήγηση των Χριστιανών. Στον 4ο αιώνα μ.Χ. δεσπόζει η μορφή του Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων Κυρίλλου.

Ο οποίος με τις περίφημες Κατηχήσεις του προετοίμαζε τους πιστούς να δεχτούν το ιερό μυστήριο του βαπτίσματος. Στον 5ο αιώνα, κυριαρχεί η μορφή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιουβενάλιου, ο οποίος άσκησε μεγάλη επιρροή κατά την Γ' και Δ' Οικουμενικές Συνόδους.

Οι θεοβάδιστοι τόποι αποτέλεσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, ορμητήριο των ασκητών, από τους οποίους μεγάλες μορφές αναδείχθηκαν ως πρότυπα μοναχικού- βίου και ταυτόχρονου αγώνα για την εδραίωση της Ορθοδοξίας και της εν γένει χριστιανικής πνευματικότητας. 

Στον 6ο αιώνα, κυριαρχούν οι ασκητικές μορφές των οσίων Σάββα του Ηγιασμένου και Κυρίλλου του Σκυθοπολίτη. Καθώς και του Λεόντιου του Βυζαντίου, μεγάλου θεολόγου της εποχής, προς τις οποίες ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ο Α' επέδειξε μεγάλο σεβασμό και εμπιστοσύνη, ανάγοντάς τους ως εφαλτήρια της όλης εκκλησιαστικής του τοποθέτησης και πολιτικής. 

Λαμπρό πρόσωπο της αγαστής σύμπνοιας και ενότητας μεταξύ της ασκητικής θεωρίας και της αγωνιστικότητας για την θεμελίωση της Ορθοδόξου Πίστεως υπήρξε ο μεγάλος πατριάρχης Ιεροσολύμων Σωφρόνιος. Το ανήσυχο πνεύμα του- και η αφιέρωση της ζωής του- στον Μοναχισμό και στη διακονία της Ορθόδοξης Εκκλησίας συνέ­βαλαν στην εκλογή του στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. 

Εξάλλου, ως απλός μονα­χός, ο ίδιος με ακλόνητη χριστιανική πί­στη αποδοκίμασε τις αιρέσεις του Μονοθελητισμού και του- Μονοενεργητισμού των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως Σεργίου και Αλεξανδρείας Κύρου. Οι σπουδαίοι αυτοί πνευματικοί τα­γοί των Αγίων Τόπων με την αδιάσειστη πνευματική και θεολογική τους αυθε­ντία, δημιούργησαν γερά και σταθερά θεμέλια.

Πάνω  στα οποία προσέθεσαν το δικό τους λιθάρι το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και η Αγιοταφική Αδελφότητα κατά του-ς χαλεπούς καιρούς της κυριαρ­χίας των Αράβων, των Σταυροφόρων και των Οθωμανών στην περιοχή της Παλαιστίνης.

Η Αγιοταφική Αδελφότητα κατάφερε να παραμείνουν αλώβητα τα ιερά προσκυνήματα, από το Σπήλαιο της Βηθλεέμ μέχρι τον Γολγοθά και τον Κενό Τάφο. Ακόμα και σήμερα η Αγιοταφική Αδελφότητα και το Πατριαρχείο Ιεροσο­λύμων έρχονται αντιμέτωποι με ποικιλό­μορφους κινδύνους και αντίξοες έως και εχθρικές πολλές φορές- συνθήκες, που στόχο έχουν τη διάρρηξη γενικά της ενότητας της Ορθοδόξου Πίστεως

(ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ)

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ !