Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟ ΙΕΡΟΤΕΡΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣΥΝΗΣ

 

Κατασκευή.Ο ναός κατασκευάστηκε αρχικά από την Αγία Ελένη την μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α΄ στα μέσα περίπου του 4ου αιώνα καταστρέφοντας ναό κτισμένο από τον Αδριανό αφιερωμένο στην Θεά Αφροδίτη. Στον ναό που έχτισε η Αγία Ελένη συμπεριέλαβε τον Πανάγιο Τάφο μαζί με τον Γολγοθά και το Σπήλαιο. Από τότε πέρασε μεγάλες περιπέτειες και καταστροφές ενώ στη σημερινή του μορφή κατασκευάστηκε το 1810.

Ο Πανάγιος Τάφος, διαστάσεων 2,07 x 1,93μ. είναι λαξευμένος σε βράχο, καλύπτεται με μάρμαρο και φωτίζεται με λυχνίες. Για τα δικαιώματα των Ορθοδόξων στα ιερά αυτά μνημεία μεριμνούν Έλληνες μοναχοί, λόγος για τον οποίο ιδρύθηκε από την Εκκλησία Ιεροσολύμων και η Αγιοταφική Αδελφότητα, μοναστική αδελφότητα Ελλήνων υπό την ηγεσία του Πατριάρχη Ιεροσολύμων.

Ο τάφος σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε να περιλαμβάνει τις θέσεις τόσο της σταύρωσης όσο και του τάφου. Ωστόσο, η άποψη αυτή παραμένει αμφιλεγόμενη για τους μελετητές.Καθώς οι πόλεμοι, οι καταστροφές και η γενική αναστάτωση που επήλθαν τους επόμενους αιώνες είναι πιθανό να μην επέτρεπαν τη διάσωση των στοιχείων εκείνων, τα οποία καθιστούσαν δυνατό τον ακριβή προσδιορισμό της θέσης του τάφου του Χριστού.

Οι περισσότεροι επιστήμονες δέχονται σήμερα ότι τα αρχαιολογικά κατάλοιπα στην ανατολική και στη νότια πλευρά του Παναγίου Τάφου μαρτυρούν τη θέση του δεύτερου τείχους.  Αν η άποψη αυτή ευσταθεί, τότε, την εποχή του Χριστού, ο χώρος του Ναού της Αναστάσεως βρισκόταν ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης.

Επομένως,είναι δυνατόν να ταυτίζεται με την πραγματική θέση της σταύρωσης και του ενταφιασμού του Θεανθρώπου. Εξάλλου δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να συνηγορεί υπέρ κάποιας άλλης τοποθεσίας.

 Οι κυριότεροι σταθμοί της ιστορίας του Ναού είναι

Το 137 μ.Χ. ο αυτοκράτορας της Ρώμης Αδριανός, για να εμποδίσει τη μεγάλη προσέλευση προσκυνητών στον τόπο του μαρτυρίου του Χριστού, διέταξε να σκεπάσουν με χώματα το Γολγοθά και τον τάφο του Χριστού. Πάνω απ΄ αυτά έκτισε ναό της Αφροδίτης και άλλα δημόσια κτίρια.

Το 325-335 μ.Χ. ο ειδωλολατρικός ναός του Αδριανού κατεδαφίζεται με διάταγμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου και ύστερα από την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού και των άλλων προσκυνημάτωνΌπου με πρόταση του Επισκόπου Μακαρίου, κτίζεται το 325 μ.Χ. ο περίφημος Ναός της Αναστάσεως από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Ελένη.

Τον οποίον περιγράφει ο ιστορικός Ευσέβιος στο «Βίο του Μεγάλου Κωνσταντίνου». Η ανέγερση άρχισε το 325 μ.Χ. και τελείωσε το 335 μ.Χ. το δε επόμενο έτος έγιναν τα Εγκαίνια (336 μ.Χ.) από επισκόπους που πήραν μέρος στη Σύνοδο της Τύρου.

Το μεγαλοπρεπές αυτό κτίσμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, το 614 μ.Χ. καταστράφηκε όταν οι Πέρσες με βασιλιά το Χοσρόη Β΄, κυρίευσαν τα Ιεροσόλυμα, κατέστρεψαν τον Ναό και πήραν μαζί τους σαν λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό και αιχμάλωτο τον Πατριάρχη Ζαχαρία.  Αργότερα ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ηράκλειος νίκησε τους Πέρσες και επανέφερε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα το 629 μ.Χ. καθώς και τον Πατριάρχη Ζαχαρία. Τον Τίμιο Σταυρό ανύψωσε στο Γολγοθά στις 14 Σεπτεμβρίου.

Το 637 μ.Χ. οι Αραβες κυριεύουν τα Ιεροσόλυμα αλλά οι Αγιοι Τόποι παραμένουν ασφαλείς. Ο Χαλίφης Ομάρ Χαττάμπ με έγγραφο προς τον Πατριάρχη Σωφρόνιο Α΄, αναγνωρίζει και παραχωρεί σ΄ αυτόν τα κεκτημένα δίκαια των Ελλήνων πάνω στα Πανάγια Προσκυνήματα και παραχωρεί στους Ελληνες το περίφημο «Αχτιναμέ». Έκτοτε το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο απολαμβάνει μέχρι σήμερα τα απαράγραπτα δίκαια και προνόμια του Ελληνισμού πάνω στους Αγίους Τόπους, προς δόξαν Χριστού και της καθόλου Ορθοδοξίας.

Το 1009 μ.Χ. ο Ναός καταστρέφεται συθέμελα από το Χαλίφη Χάκεμ.Το 1024-48 μ.Χ. ύστερα από συνεννόηση μεταξύ αυτοκράτορος Ρωμανού Γ΄ και Χαλίφη Λάχερ, ξαναχτίζεται ο Ναός με την ενίσχυση των αυτοκρατόρων Μιχαήλ του Παφλαγόνος και Κωνσταντίνου του Μονομάχου. Περιγραφή του Ναού τούτου γνωρίζουμε από περιηγητές και ιδιαίτερα από το Ρώσο ηγούμενο Δανιήλ, που περιγράφει με ακρίβεια και τα άλλα Πανάγια Προσκυνήματα.Το 1099-1149 μ.Χ. οι Σταυροφόροι κυριεύουν τα Ιεροσόλυμα και κατά διαστήματα επισκευάζουν το Ναό.

Το 1545 μ.Χ. ο Πατριάρχης Γερμανός ανακαίνισε το ιερό Κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου και κάλυψε τον τρούλο με μολύβι.Το 1809 μ.Χ. στις 30 Σεπτεμβρίου καταστράφηκε ο Ναός. Τον πυρπόλησε ένας Αρμένιος. Αμέσως με πρωτοβουλία του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Πολυκάρπου, άρχισε η ανοικοδόμηση του Ναού. Τις εργασίες διηύθυνε ο Έλληνας αρχιτέκτονας Κομνηνός Μυτιληναίος. Το 1810 μ.Χ. έγιναν τα Εγκαίνια.

 Το 1867 μ.Χ. με δαπάνη των τότε μεγάλων δυνάμεων Ρωσίας, Γαλλίας και Τουρκίας επισκευάστηκε ο μεγάλος τρούλος που έπαθε ζημιές από το σεισμό του 1834 μ.Χ. Το 1953 μ.Χ. ύστερα από συμφωνία των Εκκλησιών Ιεροσολύμων, Ελλήνων, Λατίνων και Αρμενίων άρχισε από κοινού η συντήρηση του χριστιανικού αυτού μνημείου που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το καθεστώς που ισχύει σήμερα για τον Ναό της Αναστάσεως και για τα άλλα Πανάγια Προσκυνήματα έχει ρυθμιστεί με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1856 μ.Χ.

 Tι υπάρχει μέσα στον ΝαόΜέσα στο Ναό της Αναστάσεως υπάρχουν πάνω από δέκα ιεροί χώροι και προσκυνήματα, τα οποία συνδέονται με τα τελευταία γεγονότα της επί γης παρουσίας του Χριστού.-Η Αγία Αποκαθήλωση: είναι ένα από τα νεότερα έργα, το οποίο κατασκευάστηκε το 1810 από μάρμαρο, έχει τραπεζοειδές σχήμα και πλαισιώνεται από μανουάλια και κανδήλες.

-Ο τόπος όπου έστεκαν οι άγιες γυναίκες κατά τη σταύρωση. Σώζεται τμήμα σπασμένου μαρμάρου τοποθετημένου στη θέση που στέκονταν οι γυναίκες κατά τη σταύρωση.-Το Αγιο Κουβούκλιο: καλύπτει τον τάφο του Χριστού. 

Πρόκειται για ναόσχημο οικοδόμημα με πλούσια διακόσμηση, εξωτερικά και εσωτερικά, και με μολύβδινο τρουλίσκο. Χωρίζεται σε δύο μέρη: Τον Πανάγιο Τάφο του Χριστού και τον Αγιο Λίθο. Η ανακαίνισή του έγινε από τον αρχιτέκτονα Κομνηνό τον Μυτιληναίο το 1810. 

Η τελευταία ανακαίνιση του μνημείου τελείωσε στις 22 Μαρτίου 2017, μετά ενός έτους συντήρησης, αναστήλωσης και αποκατάστασης. Το έργο ανέλαβε διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ της οποίας επικεφαλής ήταν η καθηγήτρια κ. Τώνια Μοροπούλου.

-Ο Γολγοθάς: από το ιερό του Καθολικού ξεκινά σκάλα που οδηγεί σε ανυψωμένο επίπεδο χώρο, όπου βρίσκεται ο Γολγοθάς. Είναι στολισμένος με πολύτιμα κειμήλια και εικόνες.-Το παρεκκλήσιο του Αδάμ: βρίσκεται στον χώρο του Γολγοθά. Σύμφωνα με μια πανάρχαιη παράδοση, εκεί σωζόταν το κρανίο του Αδάμ και γι’ αυτό ο τόπος ονομάστηκε Γολγοθάς, που στα Εβραϊκά σημαίνει «Κρανίου τόπος».

-Το παρεκκλήσιο του Ακάνθινου Στεφάνου: πρόκειται για το παρεκκλήσιο της Αγίας Ελένης, στο οποίο κατεβαίνει κανείς με σκαλοπάτια και όπου στις ανασκαφές που διενεργήθηκαν με εντολή της Αγίας Ελένης βρέθηκαν ο Τίμιος Σταυρός, τα καρφιά και οι σταυροί των δύο ληστών.

-Το παρεκκλήσιο «Διεμερίσαντο»: στον τόπο αυτό οι στρατιώτες μοιράστηκαν με κλήρο τα ιμάτια του Χριστού.-Το παρεκκλήσιο του εκατόνταρχου Λογγίνου: βρίσκεται στον χώρο στον οποίο έστεκε ο εκατόνταρχος κατά τη σταύρωση.-Το παρεκκλήσιο των Κλαπών βρίσκεται κοντά στη λεγόμενη φυλακή του Χριστού. Εκεί οι βασανιστές έσφιξαν τα πόδια του Ιησού σε πλάκα.Η κολόνα του δαρμού ή της φραγκέλωσης: σώζεται μικρό τμήμα της. Στην κολόνα αυτή έδεσαν και μαστίγωσαν τον Χριστό.

Το Άγιο Φως.Το Μέγα Θαύμα της Ανάστασης επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου με την Αφή του Αγίου Φωτός στον Πανάγιο Τάφο.Πριν τη μεγάλη τελετή οι αρχές ελέγχουν τον χώρο για αντικείμενα που μπορεί να πυροδοτήσουν φωτιά, καθώς και τον Πατριάρχη αφού εισέλθει στο ναό μαζί με άλλους ιερείς και διακόνους. Σε ολόκληρο τον Ιερό Ναό της Αναστάσεως δεν υπάρχει ούτε ένα κερί, ούτε ένα καντήλι αναμμένο.  

Οι πιστοί περιμένουν την Αφή του Αγίου Φωτός. Ο Ορθόδοξος Πατριάρχης προσεύχεται μέσα στον Πανάγιο Τάφο. Όταν ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων βγει από το Κουβούκλιο, μεταδίδει το Άγιο Φως στους πιστούς, ενώ οι καμπάνες του Ναού της Αναστάσεως ηχούν χαρμόσυνα Από τα Ιεροσόλυμα το Φως ταξιδεύει κάθε χρόνο με ειδικές πτήσεις στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες ορθόδοξες χώρες, όπου το υποδέχονται με «Τιμές Αρχηγού Κράτους».

 Τομέας Ενημέρωσης: Voiotosp.blogspot.gr