ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΙΕΡΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ

(Εγκύκλιος 28.7.2020)

Αριθμ. Πρωτ. 3499
Αριθ. Διεκπ. 1445 Αθήνησι τη‚ 28ῃ Ἰουλίου 2020

Πρός

τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν καί

τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Ἐν ὄψει τῶν ἐπικειμένων μεγάλων ἑορτῶν τοῦ θέρους (Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος καί Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου), καθ᾿ ἅς παρουσιάζεται μεγάλη συμμετοχή πιστῶν εἰς τάς ἱεράς Ἀκολουθίας, ἐπ᾿ ἀφορμῇ δέ τῆς αὐξήσεως τῶν κρουσμάτων τοῦ νέου κορωνοϊοῦ ἰδιαιτέρως εἰς τό λεκανοπέδιον τῆς Ἀττικῆς,

Συνοδικῇ Ἐντολῇ καί Ἐξουσιοδοτήσει, ὑπενθυμίζομεν ὑμῖν τάς σχετικάς ἀποφάσεις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου ὡς πρός τήν τήρησιν τῶν προβλεπομένων μέτρων προφυλάξεως εἰς τούς Ἱερούς Ναούς κ.λπ. χώρους Λατρείας, διά τήν προστασίαν τῆς δημοσίας ὑγείας, προτρέποντες ὑμᾶς ἵνα συστήσητε εἰς τούς ὑφ᾿ ὑμᾶς Κληρικούς καί τά μέλη τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συμβουλίων καί Ἡγουμενοσυμβουλίων, τήν πιστήν καί μετά προσοχῆς τήρησιν τῶν ὡς κάτωθι διαλαμβανομένων:

1).Κατά τήν εἴσοδον εἰς τόν Ἱερόν Ναόν δέον ὅπως ἐφαρμόζηται, τῇ ἐπιτηρήσει εἰδικῶς ἐξουσιοδοτηθέντος ἐπί τούτῳ προσώπου, ἡ τήρησις τῆς ἀποστάσεως τοῦ ἑνός καί ἡμίσεος (1,5) μέτρου τοὐλάχιστον μεταξύ τῶν πιστῶν.

Ἡ παρουσία πιστῶν ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν θά τηρῇ τήν ἀναλογίαν ἕν πρόσωπον ἀνά πέντε (5) τ.μ. ἐπιφανείας καί μέ ἐλαχίστην ἀπόστασιν ἑνός καί ἡμίσεος (1,5) μέτρου μεταξύ των, εἰς περίπτωσιν δέ καθ΄ ἥν ἡ ἐπιφάνεια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ (ἐξαιρουμένων τῶν βοηθητικῶν χώρων) ὑπερβαίνῃ τά πεντακόσια (500) τ.μ., ὁ μέγιστος ἀριθμός παρευρισκομένων ἐκ τοῦ νόμου ὁρίζεται εἰς τά ἑκατόν (100) πρόσωπα.

 2).Ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς ἐξυπηρετήσεως τῶν πιστῶν κρίνεται ἀναγκαῖον ὅπως ἀναρτηθοῦν εἰς τούς πίνακας ἀνακοινώσεων τῶν Ἱερῶν Ναῶν ἤ καί εἰς τάς ὑφισταμένας ἱστοσελίδας των: α) τό ὡράριον τελέσεως τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, β) τό ὡράριον κατά τό ὁποῖον ὁ Ἱερός Ναός θά παραμένῃ ἀνοικτός διά τήν προσέλευσιν τῶν πιστῶν καί γ) ὁ συνολικός ἀριθμός τῶν πιστῶν, οἵτινες δύνανται ἵνα παρευρίσκωνται ταὐτοχρόνως ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, συμφώνως πρός τάς ἀνωτέρω ὑγειονομικάς ὑποδείξεις.

 3).Τό ἁρμοδίως ἐξουσιοδοτηθέν πρόσωπον διά τόν ἔλεγχον τῆς ἀναμονῆς εἰς τάς εἰσόδους τῶν Ἱερῶν Ναῶν συνιστᾶται ἵνα φέρῃ τά ὑπό τοῦ νόμου προβλεπόμενα μέτρα προστασίας (μάσκα, γάντια κ.λπ.). Ἐφόσον παρέχηται ἡ δυνατότης, προτείνεται ἡ χρῆσις διαφορετικῶν θυρῶν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ διά τήν ἀσφαλεστέραν εἴσοδον καί ἔξοδον τῶν πιστῶν. Ἐπιπροσθέτως, ἀπαιτεῖται ἡ τοποθέτησις εἰδικῶν ἀπορριματοδοχείων εἰς τάς ἐξόδους τῶν Ἱερῶν Ναῶν διά τήν ἄμεσον ἀπόρριψιν τοῦ χρησιμοποιηθέντος ἐξοπλισμοῦ ὑγιεινῆς.

4).Εἰς περίπτωσιν καθ΄ ἥν ὁ ἀριθμός τῶν προσελθόντων ὑπερβαίνῃ τόν ἐπιτρεπόμενον διά τούς εἰσερχομένους εἰς τούς Ἱερούς Ναούς, οὗτοι δύνανται ὅπως παραμένωσιν ἐν τῷ προαυλίῳ χώρῳ, προσευχόμενοι καί τηροῦντες τήν ἐνδεδειγμένην ἀπόστασιν τοῦ ἑνός καί ἡμίσεος (1,5) μέτρου μεταξύ των, καθώς θά ἔχουν τεθῆ εἰς λειτουργίαν τά ἐξωτερικά μεγάφωνα τῶν Ἱερῶν Ναῶν, κατά τάς ἐκ τῆς κειμένης νομοθεσίας ἐπιτρεπομένας ὥρας καί εἰς τό προβλεπόμενον ἐπίπεδον ἐκπομπῆς ἤχου.

5).Ἐάν ὑφίστανται πλείονες τοῦ ἑνός Ἐφημέριοι εἴς τινας Ἱερούς Ναούς, συνιστᾶται ἡ τέλεσις περισσοτέρων Θείων Λειτουργιῶν κατά τήν αὐτήν ἡμέραν, συμφώνως τῇ ἐκκλησιαστικῇ συνηθείᾳ καί πρακτικῇ, τόσον κατά τήν Κυριακήν, ὅσον καί κατά τάς μεγάλας Ἑορτάς. 

Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει, δύνανται οἱ κατά τόπους Σεβασμιώτατοι Μητροπολῖται νά ἐπιτρέψωσι, κατά τήν ποιμαντικήν Αὐτῶν κρίσιν, τήν τέλεσιν τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ὄρθρου ἀφ’ ἑσπέρας, μετά τήν Ἀκολουθίαν τοῦ Ἑσπερινοῦ. Αἱ Ἀγρυπνίαι θά τελῶνται κατά τά καθιερωμένα, ἀναφορικῶς δέ πρός τάς κωδονοκρουσίας, δέον ὅπως τελῶνται κατά τόν συνήθη τρόπον.

6).Ἡ Ἱερά Σύνοδος προτρέπει τούς Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας ἵνα συστήσωσι τήν συχνήν τέλεσιν Θείων Λειτουργιῶν καί κατά τάς ἐργασίμους ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος, ἐπί τῷ τέλει τῆς διευκολύνσεως τῶν ἐργαζομένων πιστῶν, ἀλλά καί τῆς συμμετοχῆς των εἰς ἐλάσσονος προσελεύσεως λειτουργικάς Συνάξεις.

7).Ὅσοι ἐκ τῶν πιστῶν ἀνήκουσιν εἰς ὑγειονομικῶς εὐπαθεῖς ὁμάδας (ἡλικιωμένοι, ἀσθενεῖς πάσχοντες ἐξ ἀναπνευστικῶν προβλημάτων ἤ σακχαρώδους διαβήτου ἤ καρδιαγγειακῶν νοσημάτων, ἀνοσοκατεσταλμένοι) παρακαλοῦνται ἵνα ἀποφεύγουν τήν ἔξοδον ἐκ τῆς οἰκίας αὐτῶν, χάριν τῆς προστασίας τῆς ὑγείας των. Ἐάν δέ ἐπιθυμοῦν τήν κατ᾿ οἶκον ἐξυπηρέτησιν τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀναγκῶν των, καί κυρίως τήν Θείαν Μετάληψιν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, δύνανται οἱ Ἱερεῖς, νά ἐπιτελοῦν τό ἀδιάπτωτον ποιμαντικόν των καθῆκον.

8).Θεωρεῖται ἀναγκαία ἡ μέριμνα διά τήν τοποθέτησιν ἀντισηπτικῶν/ἀπολυμαντικῶν εἰς τάς εἰσόδους τῶν Ἱερῶν Ναῶν, διά τήν ὑποχρεωτικήν δι’ ἅπαντας τούς εἰσερχομένους ἀπολύμανσιν τῶν χειρῶν, ὡς καί ἡ τοποθέτησις εἰς ἐμφανές σημεῖον τοῦ προβλεπομένου ἀναγκαίου ἐξοπλισμοῦ ὑγιεινῆς (χαρτομάνδηλα, χάρτιναι πετσέται κ.λπ.).

9).Ὁσάκις παρέχεται ἡ δυνατότης διευθετήσεως τοῦ χώρου ἑκάστου Ἱεροῦ Ναοῦ ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς παρουσίας τῶν πιστῶν συμφώνως πρός τήν ὡς ἄνω ἀναλογίαν ἕν πρόσωπον ἀνά πέντε (5) τ.μ. ἐπιφανείας καί μέ ἐλαχίστην ἀπόστασιν ἑνός καί ἡμίσεος (1,5) μέτρου μεταξύ των, δέον ὅπως διατηρῶνται ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν μόνον τά ἀντιστοιχοῦντα εἰς τούς προσερχομένους καθίσματα, τιθέμενα κατά τάς προσηκούσας μεταξύ των ἀποστάσεις. Ἐπί τούτῳ προτείνεται ἡ ἀπόσυρσις τῶν περισσευόντων καθισμάτων ἐκτός τῶν Ἱερῶν Ναῶν.

10).Ὁ φυσικός ἐξαερισμός τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἐνόσῳ παραμένουν ἀνοικτοί, εἶναι ὑποχρεωτικός. Εἰς περίπτωσιν χρήσεως τεχνητοῦ κλιματισμοῦ, ἐνδείκνυται ἡ ἄμεσος μέριμνα διά τόν καθαρισμόν τῶν φίλτρων αὐτοῦ, καθώς καί ἡ ἐξασφάλισις ταὐτοχρόνου φυσικοῦ ἐξαερισμοῦ τοῦ ἱεροῦ χώρου ἐκ τῶν θυρῶν καί τῶν παραθύρων αὐτοῦ, κατά τήν διάρκειαν τῆς τυχόν λειτουργίας του.

11).Καθίσταται ἀδήριτος καί ἀπόλυτος ἡ ἀνάγκη διά τήν συχνήν καί σχολαστικήν καθαριότητα, καί διά τήν τακτικήν ἀπολύμανσιν δι΄ ἀντισηπτικοῦ διαλύματος τῶν σημείων καί τῶν ἐπιφανειῶν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ ὅπου παρατηρεῖται συχνή πρόσβασις τῶν πιστῶν.

12).Κατά τήν διάρκειαν τῆς παραμονῆς των εἰς τόν Ἱερόν Ναόν, οἱ πιστοί, μέ προσωπικήν των εὐθύνην καί μέριμναν, συνιστᾶται ἵνα φέρουν προστατευτικήν μάσκαν, τήν ὁποίαν ἀσφαλῶς θά ἀφαιροῦν προσερχόμενοι εἰς τήν Θείαν Μετάληψιν. 

Ἐάν δέ πιστός τις, ἐνόσῳ παραμένει ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ, παρουσιάσῃ συμπτώματα ἀσθενείας, ἐπιβάλλεται ὅπως ληφθῇ μέριμνα διά τήν ἄμεσον καί ἀσφαλῆ ἀπομάκρυνσίν του ἤ, ἐφόσον τοῦτο δέν εἶναι δυνατόν, διά τήν ἀσφαλῆ μετακίνησίν του εἰς εἰδικόν χῶρον, πρός ἀποφυγήν ἐπαφῆς μεθ΄ ἑτέρων προσώπων. 

Πρός ἀντιμετώπισιν τοιούτων φαινομένων, κρίνεται ὑποχρεωτική ἡ πρόβλεψις διά τήν ὕπαρξιν καταλλήλου χώρου (π.χ. γραφεῖον, χῶρος εἰς τό πνευματικόν κέντρον κ.λπ.) μέ ἐπαρκῆ ἐξαερισμόν, ὅπου θά ὑπάρχουν μάσκαι, χαρτομάνδηλα, πλαστική σακούλα διά τήν ἀπόρριψιν αὐτῶν καί ἀντισηπτικόν διάλυμα χειρῶν.

13).Κατά τήν προσέλευσιν εἰς τήν Θείαν Μετάληψιν ἀπαιτεῖται ἵνα τηρῶνται μετ΄ ἀκριβείας αἱ προβλεπόμεναι ἀποστάσεις μεταξύ τῶν πιστῶν. Ἐπίσης, κατά τήν διανομήν τοῦ ἀντιδώρου, τοῦ ἄρτου, τῶν κολλύβων καί ἄλλων εὐλογιῶν, πέραν τῆς τηρήσεως τῶν ἀναλόγων ἀποστάσεων, κρίνεται ἀναγκαία ἡ τήρησις τῶν σχετικῶν ὑγειονομικῶν προφυλάξεων.

14).Ἐπαναβεβαιοῦνται αἱ ἀπό 16ης Μαρτίου καί 1ης Ἀπριλίου 2020 Ἀποφάσεις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, ὡς πρός τήν λιτήν τέλεσιν τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, συμφώνως πρός τό ἦθος καί τήν παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας. 

Τό αὐτό ἰσχύει καί διά τάς μεγάλας Πανηγύρεις τῆς περιόδου αὐτῆς, αἱ ὁποῖαι θά πρέπῃ νά διακρίνωνται διά τήν μετά σεμνότητος τέλεσίν των, ἡ δέ συμμετοχή Ἀρχιερέων εἰς τυχόν Συλλείτουργα μή ὑπερβαίνῃ τόν ἀριθμόν τῶν τριῶν (3). 

Ἡ τέλεσις Λιτανειῶν θά πραγματοποιῆται μετά μεγάλης προσοχῆς, ἄνευ συνωστισμοῦ τοῦ συμμετέχοντος πιστοῦ λαοῦ, καί ἐάν ᾖ δυνατόν, ἐν συντομίᾳ, συμφώνως τῇ ποιμαντικῇ κρίσει τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχου, ἐνῷ ἐπιτρέπεται ἡ μεταφορά Ἱερῶν Λειψάνων πρός ἁγιασμόν καί παραμυθίαν τῶν πιστῶν, λαμβανομένων πάντοτε ὑπ’ ὄψει τῶν ἀπαραιτήτων ὑγειονομικῶν μέτρων. Εἰς περίπτωσιν δέ καθ’ ἥν μεταφέρωνται ἐκ μιᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως εἰς ἑτέραν Ἱεράν Μητρόπολιν, τυγχάνει ἀπαραίτητος ἡ ἐπί τούτῳ ἔγκρισις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, συμφώνως τῇ ὑπ᾿ ἀριθ. 2760/29.1.2003 Συνοδικῇ Ἐγκυκλίῳ.

15).Ὅσον ἀφορᾷ εἰς τήν τέλεσιν τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων τοῦ Γάμου καί τῆς Βαπτίσεως καί τῶν Ἐξοδίων Ἀκολουθιῶν, ἰσχύουν ἅπαντα τά ἀνωτέρω προβλεπόμενα σχετικῶς πρός τήν προσέλευσιν τῶν πιστῶν, ἐνῷ τά Ἱερά Μυστήρια θά τελῶνται ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, συμφώνως πρός προγενεστέραν Συνοδικήν Ἀπόφασιν. Ἀναφορικῶς δέ πρός τούς στολισμούς τῶν Ἱερῶν Ναῶν, θεωρεῖται ἀπαραίτητος ἡ προτίμησις τῆς λιτότητος καί τῆς ἁπλότητος.

16).Τά ἀνωτέρω ἰσχύουν δι΄ ἅπαντας τούς Ἐνοριακούς, Προσκυνηματικούς, Κοιμητηριακούς, Ἱδρυματικούς κ.λπ. Ἱερούς Ναούς, τά Μητροπολιτικά καί Ἐνοριακά Παρεκκλήσια, οὐχί ὅμως καί διά τά Παρεκκλήσια, τά ὁποῖα εὑρίσκονται ἐντός ἰδιωτικῶν κτημάτων, κτιρίων καί ἐπιχειρήσεων (π.χ. συγκροτημάτων κατοικιῶν, κέντρων ἐκδηλώσεων, ξενοδοχείων κ.λπ.), ὅπου δέν ἐπιτρέπεται ἡ προσέλευσις πιστῶν διότι, ὡς Ἱδιωτικοί Ναοί, εἶναι προωρισμένοι διά τήν ἐξυπηρέτησιν τῶν θρησκευτικῶν ἀναγκῶν τῶν ἰδιοκτητῶν καί τῶν οἰκείων αὐτῶν.

17).Ἅπαντα τά ἀνωτέρω ἀφοροῦν καί εἰς τάς Ἱεράς Μονάς καί τά Ἡσυχαστήρια. Ὁ ἀριθμός ἐπισκεπτῶν, τόν ὁποῖον ἐπιτρέπεται νά δέχωνται (χωρίς διανυκτέρευσιν) δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπερβαίνῃ τήν ἀναλογίαν ἕν πρόσωπον ἀνά πέντε (5) τ.μ. τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἤ ἑτέρου χώρου λατρείας Αὐτῆς ἤ τοῦ χώρου ἐγκαταβιώσεως, μέ ἀνώτατον ὅριον τά ἑκατόν (100) ἄτομα.

Ἐντολῇ καί Ἐξουσιοδοτήσει τῆς Ἱερᾶς Συνόδου

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς

† Ὁ Ὠρεῶν Φιλόθεος