ΤΟ ΛΙΒΥΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

Η αιφνίδια παρέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη δείχνει, αφενός, το μέγεθος του τουρκικού καιροσκοπισμού και, αφετέρου, την ελληνική μακαριότητα για όσα συνέβαιναν σε μια τόσο ευαίσθητη για εμάς περιοχή. Η Ελλάδα δεν προέβλεψε μια απειλή που μπορεί να εξελιχθεί σε μόνιμη πληγή, καθώς η Τουρκία προσβλέπει στην ανάπτυξη στρατιωτικών βάσεων στη Λιβύη. 

Όπως έχει κάνει σε αρκετές χώρες στην ευρύτερη περιοχή. Ομως, με όσα πράττει ο πρόεδρος Ερντογάν –και με τις φανερές φιλοδοξίες του– ολοένα περισσότερες χώρες της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, διεθνείς οργανισμοί και μεγάλες δυνάμεις θα αναγκαστούν κάποια στιγμή να εγκαταλείψουν την ανοχή που του δείχνουν. Θα πρέπει να λάβουν θέση εναντίον του μεγαλοϊδεατισμού του και της αστάθειας που παράγει.

Αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του πρακτορείου Associated Press την Πέμπτη ήταν ενδεικτικό των προθέσεων της Αγκυρας αλλά και των αντιστάσεων των Λίβωων εναντίον των συμφωνιών για αμυντική συνεργασία και για την οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών των δύο χωρών. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης στην Τρίπολη δήλωσαν στο πρακτορείο ότι είχαν επιφυλάξεις για τις συμφωνίες και ότι ο πρωθυπουργός Φαγέζ Σαράζ δεχόταν πιέσεις από την Τουρκία για πάνω από έναν χρόνο. 

Φοβόταν ότι η προσωρινή του κυβέρνηση δεν είχε τη δικαιοδοσία να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες. Επίσης, δεν ήθελε να προκαλέσει την αντίδραση άλλων μεσογειακών χωρών. Οταν, όμως, ο αντίπαλός του στον εμφύλιο πόλεμο, στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ, έφθασε να πολιορκεί την Τρίπολη, ο Σαράζ δέχθηκε την πρόταση της Τουρκίας. 

«Η πίεση ήταν αμείλικτη, είπε ένας αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι ισλαμιστές εντός της κυβέρνησης Σαράζ επίσης ασκούσαν πίεση υπέρ της Αγκυρας. Η Τουρκία ήταν η μόνη χώρα που υποσχέθηκε στήριξη, και συμφωνήσαμε μόνο όταν βρήκαμε όλες τις άλλες πόρτες κλειστές», μετέδωσε το πρακτορείο.

Η τουρκική παρέμβαση υπήρξε σωτήρια για την πλευρά Σαράζ, καθώς οι Τούρκοι στρατιωτικοί, οι 3.500-3.800 Σύροι ισλαμιστές μισθοφόροι, τουρκικά όπλα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη ανάγκασαν τον Χαφτάρ σε υποχώρηση. Ομως, οι φόβοι της προσωρινής κυβέρνησης ήταν εύλογοι: η τουρκική παρουσία και η χρήση Σύρων μισθοφόρων έχει συσπειρώσει πολλές χώρες εναντίον της Τριπόλεως, με την Ελλάδα και τη Γαλλία να προστίθενται στην Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που ήδη στήριζαν τον Χαφτάρ. 

Σχεδόν σύσσωμη η διεθνής κοινότητα απορρίπτει το σύμφωνο Τουρκίας-Λιβύης, όπως και η εκλεγμένη Βουλή της Λιβύης που αντιτίθεται στον Σαράζ. Η Αίγυπτος προειδοποιεί ότι θα παρέμβει στρατιωτικά εάν οι δυνάμεις Σαράζ-Τουρκίας προχωρήσουν προς την ανατολική Λιβύη. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ έχουν δείξει αδικαιολόγητη ανοχή στις τουρκικές παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων που επέβαλε ο ΟΗΕ. 

Ομως, η Γαλλία έχει πάρει δυναμική θέση εναντίον της τουρκικής ανάμειξης στη Λιβύη, ενώ τελευταίως και η Γερμανία απέστειλε πολεμικό πλοίο για την εφαρμογή του εμπάργκο. Ισως δυσκολευτεί περισσότερο η Αγκυρα να αναπτύξει δυνάμεις στη Λιβύη. Σιγά σιγά, η Ε.Ε. θα γίνει πιο δυναμική στις παρεμβάσεις της εναντίον της τουρκικής επιθετικότητας προς Ελλάδα και Κύπρο. 

Ενδιαφέρον θα έχει η εξέλιξη της σχέσης Τουρκίας - ΗΠΑ - Ρωσίας, κυρίως όταν ο Τραμπ δεν θα είναι σε θέση να στηρίζει τον Ερντογάν και όταν ο Πούτιν κρίνει ότι δεν τον συμφέρει πια η ανοχή στον Τούρκο πρόεδρο. Στο διπλωματικό πεδίο, η αναδίπλωση των δυνάμεων του Χαφτάρ ίσως ανοίξει τον δρόμο για πολιτική συμφωνία. 

Σε αυτή την περίπτωση, είναι πολύ πιθανό η παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη να είναι από τα κυριότερα θέματα διαπραγμάτευσης. Οποια νέα κυβέρνηση συνεργασίας προκύψει, δεν θα θέλει να έχει εναντίον της όσες χώρες αντιστέκονται στην τουρκική πολιτική. Οι αρχικές επιφυλάξεις της πλευράς Σαράζ είναι «πάτημα» για όσους θέλουν μια Λιβύη ελεύθερη από τα σχέδια Ερντογάν. 

Εκτεθειμένη σε ολοένα περισσότερα μέτωπα στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, η Τουρκία θα διαπιστώσει ότι ο καιροσκοπισμός και η βία οδηγούν σε αδιέξοδα. Για την Ελλάδα, το μάθημα της Λιβύης είναι πολλαπλό: να διαβάζει τις εξελίξεις στην περιοχή και τις ζυμώσεις σε γειτονικές χώρες, να επενδύει σε συμμαχίες εγκαίρως, να προλαβαίνει την Τουρκία ώστε να μη βρίσκεται προ τετελεσμένων.