ΤΑ ΤΕΚΤΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΩΤΟΣ

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΑΞΕΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΩΤΟΣ

Τό Μέγα Σάββατον ὥρᾳ τρίτῃ (κατά τό ἀρχαῖον) πρό μεσημβρίας, σημαίνει ὁ κώδων τῆς ἐκκλησίας τοῦ Μοναστηρίου, συναχθέντων δέ τῶν ἀδελφῶν καί τοῦ Πατριάρχου, γενομένου καί εὐλογητοῦ ἀναγινώσκονται αἱ ὧραι λιταί, καί ἐκτελεῖται ἡ θεία λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.

Μετά δέ τό τέλος τῆς λειτουργίας ἀπέρχεται ὁ Πατριάρχης εἰς τό Πατριαρχεῖον, οἱ δέ Ἀρχιερεῖς καί οἱ ἀδελφοί εἰς τά ἑαυτῶν κελλία· περί ὥραν δ’ ἕκτην καί ἡμίσειαν τῆς ἡμέρας σημαινόντων τῶν κωδώνων λυπηρῶς, ὡς ἐν κηδείᾳ, καί συναθροισθέντων τῶν ἀδελφῶν ἐν ὡρισμένῳ τόπῳ ἐν τῷ Μοναστηρίῳ.

Ελθόντος δέ τοῦ Πατριάρχου ἐν τῷ οἰκείῳ τόπῳ περί ὥραν ἑβδόμην, κατέρχονται ἅπαντες εἰς τόν Ναόν τῆς Ἀναστάσεως καί διευθύνονται πρός τό ἱερόν Βῆμα, ἡ δέ εἴσοδος μετά μεγάλης δυσκολίας ἀνοίγεται κατ’ αὐτήν ἕνεκα τοῦ πολυαρίθμου λαοῦ, διότι ὁ Ναός πρό δύο ἡμερῶν πληροῦται ἐκ διαφόρων ἐθνῶν.

Στρατός πολυάριθμος, ὑπό τῆς κυβερνήσεως ἀποστελλόμενος καί ὑπό τήν διάθεσιν τῶν ἀρχηγῶν τῶν διαφόρων χριστιανικῶν φυλῶν τεταγμένος, ἵσταται κατά διστοιχίαν πέριξ τοῦ ἱεροῦ Κουβουκλίου καί εἰς τά κεντρικώτερα τοῦ ναοῦ μέρη, σχηματίζων οὕτω διόδους, δι’ ὧν διέρχονται τά πλήθη.

Ἡ παρουσία τῶν στρατιωτῶν τούτων σκοπεῖ τήν τήρησιν τῆς εὐταξίας, ἥτις ἄνευ εἰδικῆς τῆς ἐξουσίας ἐπιτηρήσεως, εἶναι ἀδύνατον νά φυλαχθῇ μεταξύ τοσούτων φυλῶν καί λαῶν. Ἐκείνῃ δέ τῇ ὥρᾳ, καθ’ ἣν κλήρου τε λαοῦ, στρατοῦ τε καί ἀξιωματικῶν πάντων ἐν ἀγωνίᾳ εὑρισκομένων, μόνον τῶν ἐπιτοπίων Ὀρθοδόξων αἱ φωναί ἀκούονται, ὅτι ὁ Πατριάρχης εἰσῆλθεν ἐντός τοῦ  Ναοῦ· τό: «εἰσῆλθεν ἐντός τοῦ Ναοῦ ὁ Πατριάρχης» σημαίνει ὅτι:

Επλησίασεν ἡ ὥρα τῆς ἐμφανίσεως τοῦ Ἁγίου Φωτός· οἱ Δαμασκηνοί καί οἱ ἐκ Χαλεπίου καί οἱ Ἱεροσολυμῖται Ὀρθόδοξοι φωνάζοντες καί χειροκροτοῦντες λέγουσι τό κατά τήν ἑαυτῶν γλῶσσαν «χάδαλ καπίρ σιέδνα». Δηλαδή αὐτός εἶνε ὁ τάφος τοῦ Δεσπότου μας Χριστοῦ καί πλεῖστα ἄλλα ἐγκώμια· οἷον τό «ἐξ αὐτοῦ πηγάζει τό Άγιον Φῶς»· πρός τούτοις ἐγκωμιάζουσι καί τό ἡμέτερον Μοναστήριον λέγοντες «ὁ Θεός διαφυλάττοι τό ἡμέτερον Μοναστήριον εἰς αἰῶνας».

Μετά τινα λεπτά εἰσερχόμενοι οἱ Ἐπίτροποι τῶν Εθνῶν, ἤτοι Ἀρμενίων, Ἰακωβιτῶν καί Ἀβυσσινῶν, εἰς τό ἡμέτερον ἱερόν Βῆμα, λαμβάνοντες καιρόν παρά τοῦ Πατριάρχου ἀσπάζονται τήν δεξιάν αὐτοῦ, ἵνα μετάσχωσι τῆς τελετῆς.  Ἡ ἐθιμοτυπία αὕτη βασίζεται ἐπί τῶν ρητῶν διατάξεων τῶν παρ’ ἡμῖν Σουλτανικῶν ὁρισμῶν, διαδηλοῦσα τήν ἰδιοκτητικήν κυριαρχίαν τοῦ ἔθνους ἡμῶν ἐπί τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Τάφου.

Μετά δέ τήν ἔξοδον τῶν προρρηθέντων Ἀρμενίων καί λοιπῶν ἐθνῶν, ἔρχονται οἱ ἐντόπιοι κατά πατρικήν κληρονομίαν καί λαμβάνουσι τάς 13 προωρισμένας διά τήν ἡμέραν ταύτην σημαίας. Ήτοι (παϊράκια), διά τήν λιτανείαν τοῦ Ἁγίου Φωτός· τότε ὁ Πατριάρχης ἐνδύεται ἅπασαν τήν ἀρχιερατικήν Αὐτοῦ στολήν, καθώς καί 12 ἱερεῖς σύν τέσσαρσιν ἱεροδιακόνοις. 

Ελθωσιν εἰς λιτανείαν, ὅθεν ἐξερχόμενοι τοῦ Ἱεροῦ Βήματος διευθύνονται πρός τό ἅγιον Κουβούκλιον ἄνευ φώτων προπορευομένων τῶν σημαιῶν καί ἐπευφημοῦντος τοῦ πλήθους, αἴφνης δέ ἐν τῷ μέσῳ τοῦ γενικοῦ θορύβου καί τῆς μεγάλης ἐκείνης βοῆς ἀκούεται ἡ γλυκεῖα καί πολυπόθητος μελῳδία .«Τήν Ἀναστασίν σου Χριστέ Σωτήρ», τό ὁποῖον ψάλλουσι πολλάκις μέχρις οὗ ποιήσωσι τούς τρεῖς κύκλους πέριξ τοῦ ἁγίου Κουβουκλίου.

Πλησιάσαντος δέ τοῦ Πατριάρχου ἀπέναντι τῶν θυρῶν τοῦ Ἁγίου Κουβουκλίου, ἔρχονται οἱ διωρισμένοι ὀθωμανοί καί ἀνοίγουσι τάς πύλας, ἃς ἐσφράγισαν πρότερον οὗτοι· τότε ὁ μέν κλῆρος ἐπιστρέφει εἰς τό ἱερόν Βῆμα.Ο δέ Πατριάρχης ἐκδυθείς τήν Ἀρχιερατικήν στολήν πλήν τοῦ στιχαρίου καί τοῦ ἐπιτραχηλίου εἰσέρχεται εἰς τόν Πανάγιον Τάφον καί μετά φόβου καί κατανύξεως κλίνας τά γόνατα προσεύχεται καί ἀναγινώσκων τήν εὐχήν δέεται, ἵνα τό ἐκ τοῦ Παναγίου Τάφου διανεμηθησόμενον ἅγιον φῶς εἴη τοῖς μετ’ εὐλαβείας λαμβάνουσι χάριτος παρεκτικόν. 

Ἤδη βαθεῖα σιγή διαδέχεται τούς πρό μικροῦ ἀχανεῖς τοῦ ναοῦ διαστάσεις δονοῦντας ἀλαλαγμούς· ἀγωνία ἄρρητος καταλαμβάνει τόν ὄχλον ἀπό περάτων ἕως περάτων, ἅπαντες ἐν ἐκείνῃ τῇ στιγμῇ τήν διάνοιαν ἔχοντες πρός τόν Ὕψιστον καί περιμένοντες τό ἔλεος, δέονται Αὐτοῦ ἵνα ἔλθῃ ἐπ’ αὐτοῖς ἡ  θεία χάρις τοῦ Παναγίου Φωτός. Μόνον μυστικῶς προφέροντες τό «Κύριε ἐλέησον»· ἀκολούθως τήν στιγμήν ἐκείνην σύν τῷ ἡμετέρῳ διερμηνεῖ εἷς ἐκ τῶν ἀρχιερέων ἡμῶν ὡς καί τῶν Ἀρμενίων εἰσέρχονται εἰς τόν θαλαμίσκον ὅπου καλεῖται Ἅγιος Λίθος, ἔνθα ἱστάμενοι, καί ἔχοντες τό βλέμμα αὐτῶν προσηλωμένον ἔνδοθεν τοῦ ἱεροῦ μνήματος, ἀναμένουσι τήν ἔξοδον τοῦ Πατριάρχου·

Μετά τό τέλος τῆς εὐχῆς, ὁ Πατριάρχης μετά πάσης εὐλαβείας ἀσπάζεται τόν Ἅγιον Τάφον, ὅπου ἐτέθη νεκρός ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός καί ζῶν ἐξῆλθε, καί λαμβάνει τό ἅγιον φῶς· ἐξερχόμενος δέ τοῦ θαλαμίσκου καί ἔχων τάς χεῖρας σταυροειδῶς καί κρατῶν τό ἅγιον φῶς, ψάλλει, τό, «Φῶς ἱλαρόν» εὐλογῶν καί ἁγιάζων τόν λαόν.

Καί διά μέν τῆς δεξιᾶς χειρός δίδει τῷ ἡμετέρῳ ἱερεῖ, διά δέ τῆς ἀριστερᾶς τῷ Ἀρμενίῳ Ἀρχιερεῖ, ὁ δέ ἡμέτερος ἱερεύς λαβών τό Άγιον Φῶς, ἐντός ἀργυροῦ πυρσοῦ μεταφέρει αὐτό εἰς τό ἱερόν Βῆμα καί ἐγχειρίζει τῷ σκευοφύλακι τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Όστις ἱστάμενος εἰς τήν παραπρόθεσιν μεταδίδει πᾶσι τοῖς ἐν τῷ ἱερῷ βήματι εὑρισκομένοις τό Άγιον Φῶς. Εἷς δέ τῶν ἀρχιερέων σπεύδει δρομαῖος εἰς τά βαθύτερα καί ἀπ’ αὐτοῦ μεταδίδει τῷ λαῷ τό ἅγιον φῶς. 

Κατά τήν στιγμήν ἐκείνην καθ’ ἣν πέμπεται ὑπό τοῦ Πατριάρχου εἰς τό ἱερόν βῆμα τό Άγιον Φῶς, οὗ ἡ λάμψις μόλις ἐξερχομένου τῆς θυρίδος τοῦ Αγίου Κουβουκλίου, βλέπεις διά μιᾶς ἀπονεκροῦται ὁ βαθυκύμων καί πολυπάταγος ἐκεῖνος χείμαρρος· μόλις λεπτά τινα παρέρχονται, καί αἴφνης βοή συμμιγής, ἰαχή οὐρανομήκης καί θεσπεσία. Συνταράττουσα δεινῶς τά νεῦρα, καί ἱκανή τῷ ὄντι νά σχίσῃ τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἀπό ἄνωθεν ἕως κάτω, σείει τούς ὑψηλούς θόλους τοῦ ναοῦ· εὐθύς ἠχοῦσιν οἱ κώδωνες, κτυποῦσι τά βαρέα σήμανδρα.

Βοῶσι τά τύμπανα, ἀλαλάζουσι τά κύμβαλα, ἀκούει τις βοήν καί φωνήν, αἰσθάνεται εὐφροσύνην χαράν τε καί ἀγαλλίασιν· ὢ πόσον ζωηρά καί ἀξιοθέατος εἶνε ἡ στιγμή ἐκείνη εἰς τούς θεατάς! Τότε βλέπει τις τά πρόσωπα ὅλων τῶν ἀνθρώπων φαιδρά, ὁ εἷς ἀσπάζεται τήν δεξιάν τοῦ ἄλλου, ἄλλος δίδει τόν ἐν Χριστῷ ἀσπασμόν, ἄλλος δέ ἐκ τῆς χαρᾶς δακρυρροεῖ.

Ετεροι ἀναμιμνῄσκονται τούς προαπελθόντας γονεῖς καί συγγενεῖς των, ἄλλοι δέ κλαίουσι, διότι δέν ἠξιώθησαν οἱ γονεῖς αὐτῶν νά ἴδωσι τήν ἁγίαν ταύτην ἡμέραν ἐκείνην δέ τήν ὥραν ἐχθροί συμφιλιώνονται, ἅπαντες μιᾷ ψυχῇ καί καρδίᾳ γίνονται. Τῷ ὄντι νομίζουσιν ἐκείνην τήν στιγμήν ὅτι εὑρίσκονται ἐν οὐρανοῖς, ἔνθα ὑπάρχουσι τά ἀνεκλάλητα ἀγαθά τοῦ Ὑψίστου· ὢ πόσον μεγάλη καί ζωηρά ἐμφανίζεται ἡ συγκίνησις τοῦ ἀπειραρίθμου ἐκείνου πλήθους! 

Επί τῶν προσώπων τῶν ὁποίων φαίνεται ἀνέκφραστος θυμηδία, καί δάκρυα χαρᾶς χύνουσι πάντες, ἀναλογιζόμενοι ὅτι ὄντως εἰσί θεαταί σεβασμίας καί ἱερᾶς τελετῆς, καί ἐκ νεαρᾶς των ἡλικίας ἐπόθουν νά ἴδωσι τήν θέαν τῆς μυστηριώδους ἐκείνης τελετῆς, ἥτις  ἀδύνατον νά μή συγκινήσῃ καί τόν ψυχρότερον αὐτόν θεατήν. Ἐν στιγμῇ τό Άγιον Φῶς διαδίδεται εἰς ἅπαντα τά μέρη τοῦ ναοῦ εἰς τά ἄνω καί κάτω, καί εἰς τάς ἀπωτάτας αὐτοῦ γωνίας ἀπ’ ἄκρων μέχρις ὀπῶν γίνεται ὅλος ὁ ναός ἀπό φῶς μία θάλασσα. 

Ο δέ πρό τινων στιγμῶν οὐδ’ ἓν φῶς ἔχων ναός, φωτίζεται διά μιᾶς ἀπό 37 χιλιάδας περίπου φώτων κανδηλῶν καί λοιπῶν πολυελέων· καί ὄντως κατ’ ἐκείνην τήν στιγμήν ἐκπληροῦται τοῦ μελῳδοῦ τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ τό ποίημα· «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια κτλ».

Μετά παρέλευσιν λεπτῶν τινων ἐξέρχεται ὁ Πατριάρχης ἐκ τοῦ ἁγίου Κουβουκλίου, κρατῶν ἀνημμένας δεσμίδας κηρίων, καί τότε τριάκοντα περίπου λευκοφόροι ἄνδρες μετ’ εὐφημιῶν συνοδεύουσιν αὐτόν διά μέσου τοῦ πλήθους ἕως ὅτου φθάσῃ εἰς τό ἱερόν Βῆμα.Τήν τελετήν ἐπισφραγίζει ἡ ἔναρξις τῆς θείας λειτουργίας τοῦ Μ. Σαββάτου, ὁ δέ λαός αὐθωρεί διασκορπίζεται μέ ἀνημμένα κηρία εἰς χεῖρας. 

Οἱ δέ ἀπεσταλμένοι ἐκ τῶν περιχώρων τῆς Ἱερουσαλήμ, παραλαμβάνοντες ἐν φανοῖς τό ἅγιον φῶς, μετακομίζουσιν αὐτό δρομαῖοι εἰς τά χωρία των, ὅπου οἱ κάτοικοι ὑπαντῶσιν αὐτούς μετ’ εὐφημιῶν χειροκροτήσεων καί ἀλαλαγμῶν.Ἀπό τῆς στιγμῆς ταύτης ἅπαντα τά τέως ἐσβεσμένα φῶτα τῶν ἐν τε Ἱεροσολύμοις καί τοῖς περιχώροις ἐκκλησιῶν ἀνάπτονται. 

Οἱ δέ ἐξερχόμενοι ἐν ταῖς χερσίν μετά ἀνημμένων λαμπάδων θεωροῦνται κατ’ ἐκείνην τήν στιγμήν ὡς ὑπαντηταί τοῦ νυμφίου καί φωτοφόρου Χριστοῦ.Ώστε δικαίως ἁρμόζει αὐτοῖς τό παρά του μελῳδοῦ ψαλλόμενον ποίημα: «Ὡς ὄντως ἱερά καί πανέορτος κτλ.» καί τό «Προσέλθωμεν λαμπαδηφόροι τῷ προϊόντι Χριστῷ ἐκ τοῦ μνήματος κτλ.»Μετά τήν ἀπόλυσιν τῆς λειτουργίας ἀπέρχονται οἱ πατέρες εἰς τά ἴδια, καί λαμβάνουσι τεμάχιον ἄρτου κατά τήν διάταξιν τοῦ τυπικοῦ τοῦ Ἁγίου Σάββα, καί κατ’ ἀρχαίαν παράδοσιν τῶν Ἁγίων Πατέρων.

Διότι μέχρις ἑσπέρας νηστεύουσι τινές δέ αὐτῶν ἀρχίζουσι

 τήν νηστείαν ἀπό τό ἑσπέρας τῆς Μ. Πέμπτης 

μέχρι τοῦ Μ. Σαββάτου ἑσπέρας.

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ!

Τομέας Ενημέρωσης: Voiotosp.blogspot.gr