ΜΕ ΕΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟ ΟΧΙ ΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Τι κρύβει το "όχι" του Βερολίνου στην Αθήνα.Με ένα κατηγορηματικό όχι το Βερολίνο αρνήθηκε να ικανοποιήσει το αίτημα της Αθήνας για συμμετοχή στην σύνοδο της 19ης Ιανουαρίου στην πρωτεύουσα της Γερμανίας για το Λιβυκό ζήτημα. Είναι αλήθεια πώς τα δύο τελευταία εικοσιτετράωρα η ελληνική διπλωματία αν και καθυστερημένα επιχείρησε να πείσει το γερμανικό υπουργείο εξωτερικών πώς η παρουσία της χώρας μας στην σύνοδο αυτή είναι απαραίτητη. Δεν τα κατάφερε ωστόσο.

Στη σύνοδο θα παραβρεθούν χώρες όπως η Δημοκρατία του Κονγκό ή η Αλγερία που διαδραματίζουν ευρύτερο ρόλο στην περιοχή τόσο της Μεσογείου (Αλγερία) όσο και στην υποσαχάρια και κεντρική Αφρική. Θα συμμετέχουν οι μεγάλες δυνάμεις όπως ΗΠΑ και Ρωσία, η Βρετανία και η Γαλλία.

Όμως εκεί θα βρίσκεται και η Τουρκία η οποία μέσα σε δύο μήνες κατάφερε να καταστεί μέρος του προβλήματος και ως φαίνεται εκ των πραγμάτων και μέρος της λύσης.Η απόλυτη επιτυχία της τουρκικής διπλωματίας οφείλεται στο τέχνασμα των δύο Μνημονίων Κατανόησης ή αλλιώς Memorandum of Understanding τα οποία υπέγραψε η Άγκυρα με την κυβέρνηση της Τρίπολης ,δηλαδή με τον Φαγιέζ Αλ Σάρατζ.

Με «διαβατήριο» αυτές τις συμφωνίες η Τουρκία επανέρχεται στην Βόρειο Αφρική μετά από 100 ολόκληρα χρόνια, από την πτώση δηλαδή του οθωμανικού οχυρού στο Τομπρούκ κατά την διαδικασία διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μία λεπτομέρεια. Ο Κεμάλ Ατατούρκ ως αξιωματικός υπηρετούσε στο Τομπρούκ κατά την φάση της οθωμανικής αποσύνθεσης. 

Μετά υπηρέτησε στην Αραβία και στη Συρία κατά την υποχώρηση των Τούρκων. Μόνον ως ιστορική ειρωνεία εκλαμβάνεται η παρουσία της Τουρκίας εκ νέου στη Λιβύη το 2020 υπό τον ισλαμιστή Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος αμφισβητεί εμπράκτως την ιδεολογική κληρονομιά του Μουσταφά Κεμάλ.

Αυτή τη φορά η Τουρκία η οποία προφανώς άσκησε έντονη πίεση για να αποκλειστεί η Ελλάδα από την Σύνοδο του Βερολίνου επανέρχεται στη Λιβύη και στρατιωτικά αφού ήδη διαθέτει στρατιωτική παρουσία είτε μέσω μονάδων είτε μέσω οπλικών συστημάτων με τα οποία έχει εφοδιάσει τις δυνάμεις της κυβέρνησης της Τρίπολης.

Το νέο στοιχείο είναι ότι η διεθνής διπλωματία και μάλιστα η γερμανική αναγνωρίζει το ρόλο της Τουρκίας στην Λιβύη και αγνοεί επιδεικτικά την Αθήνα η οποία ήδη αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της τουρκικής επιρροής με την συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας. 

Μπορεί η συμφωνία αυτή να είναι νομικά άκυρη . Ωστόσο πολιτικά αυτή η συμφωνία «πλασάρει» την Τουρκία ως παράγοντα στο παζλ της Λιβύης ,σημειώνουν έμπειρα στελέχη του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών.Η κατάσταση επί του εδάφους της Λιβύης αποκαλύπτει και το μέγεθος του προβλήματος. 

Στον βορρά ο Στρατάρχης Χαφτάρ για τον οποίο υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι εδώ και δεκαετίες είναι άνθρωπος που εμπιστεύονται οι Αμερικανοί, ελέγχει περίπου το 80% των εδαφών και πολιορκεί την Τρίπολη η οποία ωστόσο επικοινωνεί με τον έξω κόσμο μέσω του λιμανιού και του αεροδρομίου της ενώ εξακολουθεί και λειτουργεί ο διάδρομος προς το οικονομικό κέντρο της χώρας την Μισράτα. 

Η υπόλοιπη Λιβύη στο κέντρο της χώρας και τον Νότο ελέγχεται από τοπικού φυλάρχους, φυλές Τουαρέγκ, ομάδες και συμμορίες από το Σουδάν, περίεργους πολεμάρχους του Σαχέλ κλπ. Ένα χάος.Ο Στρατάρχης Χαφτάρ χρηματοδοτείται και εξοπλίζεται κυρίως από την Αίγυπτο και τα αραβικά εμιράτα του Περσικού Κόλπου εκτός Κατάρ που φαίνεται ότι στηρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης. 

Η Ρωσία εξ αρχής έχει ταχθεί με τον Χαφτάρ τον οποίο υποστηρίζει με στρατιωτικό υλικό, συστήματα παρακολούθησης και μία δύναμη 1000 περίπου ειδικών μισθοφόρων της Δύναμης Wagner. Την κυβέρνηση της Τρίπολης στηρίζει η Τουρκία, το Κατάρ και όλες οι οργανώσεις των Σαλαφιστών και Αδερφών Μουσουλμάνων.

Η σύνοδος του Βερολίνου για την Λιβύη ενδεχομένως να εξελιχθεί σε φιάσκο. Ενδεχομένως και όχι. Η προηγούμενη διαδικασία ειρήνευσης που διεξήχθη στη Μόσχα έληξε με έναν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο τρόπο και με τον Χαφτάρ να αποχωρεί χωρίς να υπογράψει το συμφωνητικό. Η αποχώρηση του προκάλεσε την οργή της Άγκυρας ωστόσο ο Στρατάρχης δεν έκοψε όλες τις γέφυρες. 

Σύμφωνα με το ρωσικό ΥΠΕΞ του οποίου βεβαίως η αξιοπιστία έχει ήδη πληγεί από αυτήν την εξέλιξη, ο Χαφτάρ ζήτησε χρονικό περιθώριο κάποιων ημερών για να συζητήσει την συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τους εμπλεκόμενους συμμάχους του. Εντύπωση προκαλεί ωστόσο η στάση της Γερμανίας η οποία ποτέ στην ιστορία δεν διαδραμάτισε κάποιον ρόλο στη Λιβύη (εκτός από την εκστρατεία του Ρόμελ στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο). 

Η εμμονή της Άνγκελα Μέρκελ να παίξει πρωτεύοντα ρόλο σε αυτό το ζήτημα ξενίζει του διπλωμάτες που ασχολούνται με αυτό το θέμα εδώ και δεκαετίες. Ορισμένοι μάλιστα δυτικοί διπλωματικοί κύκλοι, κυρίως αμερικανικοί δεν κρύβουν την πεποίθηση τους πώς ο ρόλος της Γερμανίας στο Λιβυκό ζήτημα είναι προϊόν συνεννόησης με τη Μόσχα. 

Οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν πώς η Ευρώπη παρακολουθεί την υπόθεση ως θεατής και είναι απούσα ενώ στη Λιβυκή έρημο εξελίσσεται και μία ενδοευρωπαϊκή διαμάχη μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας. Ο Εμαουέλ Μακρόν δεν επιθυμεί την παρουσία της ιταλικής πετρελαϊκή εταιρεία ΕΝΙ στη Λιβύη και επιχειρεί να ενισχύσει τον ρόλο της γαλλικής εταιρείας TOTAL.

Σε αυτό το σύνθετο παζλ στα σύνορα Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου όπου το θαλάσσιο υπέδαφος βρίθει υδρογονανθράκων όπως και η Λιβυκή έρημος άλλωστε, λίγα μίλια νότια από την Κρήτη, η ελληνική διπλωματία είναι απούσα και μάλλον απομονωμένη.

Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες της τελευταίας στιγμής η Άγκυρα εξέδωσε NAVTEX αποκλείοντας περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης και εντός της ζώνης που περικλείεται από την τουρκο-λιβυκή συμφωνία για την ΑΟΖ, εξαγγέλλοντας ναυτικά γυμνάσια.

Μία περίεργη συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη

Ο επικεφαλής της κυβέρνηση της Τρίπολης Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, αναχωρώντας από τη Μόσχα το πρωί της Τρίτης 14 Ιανουαρίου, προτίμησε να κατευθυνθεί  προς την Κωνσταντινούπολη και όχι προς τη Λιβύη. Προφανώς θα έπρεπε να συζητήσει με την τουρκική ηγεσία το τι ακριβώς συνέβη κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη ρωσική πρωτεύουσα με τον Στρατάρχη Χαφτάρ. 

Όμως, το γεγονός που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των διπλωματικών αναλυτών δεν ήταν η όποια συνάντηση του Σάρατζ με τους Τούρκους αξιωματούχους. Ήταν η συνάντησή του με τον Αμερικανό πρέσβη στην Τουρκία, ο οποίος βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη από την Άγκυρα, όπου προεδρεύει όλως τυχαίως την ημέρα που ο επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης βρισκόταν στον Βόσπορο. 

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε πολύ γνωστό ξενοδοχείο της Πόλης. Δεν υπήρξε ούτε κάποιο επίσημο ανακοινωθέν από την πρεσβεία των ΗΠΑ, ούτε κάποια ανακοίνωση εκ μέρους της κυβέρνησης της Τρίπολης. Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ εκλήθησαν να παραστούν στη Σύνοδο του Βερολίνου για το λιβυκό ζήτημα την Κυριακή 19 Ιανουαρίου.