Η «ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΝΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΑΝΑΔΕ ΠΟΤΕ ΚΑΝΕΙΣ»

Τελικά, και προς το παρόν τουλάχιστον, η «φωτιά και το μένος, που δεν ξανάδε ποτέ κανείς», που υποσχέθηκε στη Βόρειο Κορέα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, 75 χρόνια μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, έπληξε προς το παρόν κυρίως την… Αμερική. Όχι όμως με τη μορφή πυρηνικών εκρήξεων, αλλά αλλεπάλληλων, καταστροφικών τυφώνων.

Οι τυφώνες αυτοί δεν έχουν προηγούμενο. ‘Όπως προηγούμενο δεν έχει και η εκτίναξη κατά το έτος 2016 όλων των δεικτών που υποδηλώνουν ταχεία και επικίνδυνη μεταβολή του κλίματος του πλανήτη, ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσής του. Πληθώρα επιστημονικών αναφορών και μελετών το επιβεβαιώνουν τους τελευταίους μήνες.

Σύμφωνα με μια μελέτη που συνέταξαν 500 επιστήμονες σε περισσότερες από 60 χώρες, το 2016 ήταν η χρονιά όλων των ρεκόρ, σε ότι αφορά θερμοκρασίες, εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, άνοδο της στάθμης των ωκεανών, εκτάσεις που έπληξε η ξηρασία κλπ. 

Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την (επικρινόμενη άλλωστε για ελάχιστα αποτελεσματική) συμφωνία του Παρισιού, οι πιθανότητες να εφαρμοσθεί δεν ξεπερνάνε το 10% υποστηρίζει ο κλιματολόγος Μάικλ Οπενχάιμερ (άλλοι είναι πιο απαισιόδοξοι).

Αλλά το θέμα αυτό δεν είναι μόνο ποσοτικό. Πλησιάζουμε, υποστηρίζουν πολλοί επιστήμονες, χωρίς να ξέρουμε πότε ακριβώς θα φτάσουμε, σε σημείο καμπής, όπου οι δείκτες της κλιματικής αλλαγής μπορεί να εκτιναχθούν εκθετικά και η αλλαγή θα γίνει οριστικά ανεπίστρεπτη. 

Η ισορροπία του γήινου κλίματος είναι θεμελιωδώς ασταθής. Αυτό σημαίνει ότι από ένα σημείο και πέρα μεταβολής, η μεταβολή τείνει να επιταχύνεται από μόνη της, όπως μια σφαίρα που ισορροπεί σε μια κορυφή και αρχίσει να κινείται προς τα κάτω.

Τα επιστημονικά στοιχεία έρχονται και είναι συντριπτικά. Για παράδειγμα μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Γάλλο κλιματολόγο Jean Jouzel, προβλέπουν, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο στην επιθεώρηση Nature, ότι, αν δεν σταθεροποιηθούν εντός τριών ετών οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ο πλανήτης θα περάσει σε άλλο τύπο κλίματος με «καταστροφικές συνέπειες».

Όπως αύξηση των θανάτων από τις υψηλές θερμοκρασίες, με μερικές περιοχές της Γαλλίας να ξεπερνάνε τους 50 βαθμούς, εκτεταμένες πυρκαγιές, αύξηση του αριθμού των «κλιματικών προσφύγων» από την Αφρική, τη Μέση Ανατολή, το Πακιστάν, το Ιράν κλπ. (ήδη ο αριθμός των κλιματικών προσφύγων στον κόσμο υπολογίζεται σε 65 εκατομμύρια), μείωση των αγροτικών αποδόσεων κλπ.

Η Μέση Ανατολή για παράδειγμα (στην οποία εντάσσεται γεωγραφικά και η Κύπρος) κινδυνεύει να γίνει μη κατοικήσιμη, ενώ η Βαλκανική θα είναι η περιοχή της Ευρώπης που θα πληγεί πιθανώς περισσότερο από το φαινόμενο. Αλλά και η Νοτιοανατολική Ασία δεν είναι σε πολύ καλύτερη μοίρα. Σύμφωνα με μελέτη του ΜΙΤ και του Πανεπιστημίου Loyola Marymount, η ζέστη κινδυνεύει να καταστήσει την περιοχή ακατοίκητη έως το 2100.

Αν η Μέση Ανατολή και η Νοτιοανατολική Ασία θα γίνουν ακατοίκητες, άλλες περιοχές θα εξαφανιστούν τελείως. Η Unesco υπολόγισε ότι αν δεν περιορισθούν πολύ γρήγορα οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου θα εξαφανισθούν κάτω από τα νερά έως το 2100 οι 24 κοραλλιογενείς περιοχές που έχουν ανακηρυχθεί κληρονομιά της ανθρωπότητας. Αυτό συνέβη ήδη με το 20% από αυτές.

Ήδη, ο ρυθμός αύξησης της εξαφάνισης ειδών έχει πολλαπλασιαστεί χιλιάδες φορές, φτάνοντας σε ένα ρυθμό που δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί στη Γη μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, πριν από 60 εκατομμύρια χρόνια, γεγονός που έχει καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στα οικοσυστήματα, όσο και στις ανθρώπινες οικονομίες και κοινωνίες .

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Science Advances, το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας, που ζεσταίνεται με διπλάσιο ρυθμό από τον υπόλοιπο πλανήτη, θα επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια. Ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Bernd Kulessa, του βρετανικού πανεπιστημίου του Swansea, υποστηρίζει ότι τυχόν πλήρης εξάλειψη των πάγων θα οδηγούσε σε άνοδο της στάθμης των ωκεανών κατά επτά μέτρα.

Ο πλανήτης έχει ήδη καταναλώσει στους πρώτους επτά μήνες του 2017 όλους τους πόρους που παράγει σε ένα χρόνο. Τώρα καταναλώνει με … πίστωση, όπως λειτουργεί και η οικονομία. Το ίδιο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που δημιουργεί τη φούσκα του οικονομικού χρέους, δημιουργεί και τη φούσκα του οικολογικού! Αν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη κατανάλωναν όσο οι Ευρωπαίοι, θα χρειάζονταν τρεις πλανήτες για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους.

Τα μέτρα που έχουν έως τώρα ληφθεί, όπως η συμφωνία του Παρισιού, είναι τελείως ανεπαρκή για να αντιμετωπίσουν φαινόμενα που απειλούν όχι μόνο τον άνθρωπο, αλλά κάθε είδος ζωής στον πλανήτη.

Μπορεί κανείς όμως να φανταστεί το τι πρόκειται να γίνει όταν ο Πρόεδρος της ισχυρότερης χώρας του κόσμου αποσύρεται από τη συμφωνία και επιτίθεται ευθέως στην Επιστήμη και στα πορίσματά της, δηλαδή στον ίδιο τον Ορθολογισμό. Στην ιστορία των ανθρωπίνων κοινωνιών και των ανθρωπίνων ιδεών, η παραφροσύνη εμφανίζεται πριν από τις μεγάλες καταστροφές. Τις προετοιμάζει και τις προαναγγέλλει.

Ακόμα κι αν γλυτώσουμε από τον πυρηνικό πόλεμο που απειλεί κάθε λίγο και λιγάκι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ακόμα κι αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να συμμορφωθούν με τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, και πάλι το πρόβλημα θα παραμείνει. Γιατί η ίδια η συμφωνία είναι ανεπαρκής.

Στην πραγματικότητα, όλο και περισσότεροι σοβαροί αναλυτές στον πλανήτη, επισημαίνουν ότι είναι αδύνατο στα πλαίσια του υπάρχοντος οικονομικού και κοινωνικού συστήματος, να αντιμετωπισθούν τα προβλήματά του, αλλά και να εξασφαλισθεί μεσοπρόθεσμα-μακροπρόθεσμα η ίδια η συνέχιση της ζωής (όχι μόνο της ανθρώπινης ζωής).

‘Ένα τέταρτο αιώνα αφότου, όχι μόνο ο «σοβιετικός κομμουνισμός» (ότι κι αν ήταν), αλλά και η ίδια η ιδέα ενός κοινωνικο-οικονομικού συστήματος υπό τον έλεγχο και όχι για τον έλεγχο των ανθρώπων, από τις δυνάμεις που οι ίδιοι δημιούργησαν, φάνηκε να δέχτηκε θανάσιμο πλήγμα, η εφιαλτική προοπτική ενός «Τέλους της Ιστορίας». 

Όπως το προφήτευσε ο ελαφρός, όπως και η εποχή μας, Φουκουγιάμα, γύρω στο 1989-91, φαίνεται να είναι μπροστά μας, αλλά με πολύ διαφορετικό τρόπο. Δεν θα πρόκειται για τον ιστορικό θρίαμβο των «αγορών» και της «δημοκρατίας», για τον οποίο πανηγύριζε ένας ο όχι και πολύ καλά μορφωμένος «ιδεολόγος» του θριαμβεύοντος καπιταλισμού, αλλά κινδυνεύει να είναι το τέλος της ζωής!

Εκτός αν, εγκαίρως, οι ανθρώπινες κοινωνίες αποκτήσουν την εναργή βούληση να το αποτρέψουν.