ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΑΘΩ

Ο Άθωνας βρίσκεται στην τρίτη και πιο ξεχωριστή χερσόνησο της Χαλκιδικής και είναι γνωστός σε χριστιανούς και μη, ως Άγιον Όρος. Κι αυτό γιατί ο απομονωμένος γεωγραφικά και διοικητικά από τον υπόλοιπο κόσμο, αγέρωχος και δύσβατος ορεινός όγκος του Άθωνα, συνεχίζει για περισσότερα από χίλια χρόνια να φιλοξενεί τη σημαντικότερη εστίατου ορθόδοξου μοναχισμού και παραμένει το δώρο που η Παναγία έκανε στοους ασκητές, γι' αυτό και όλοι οι Αγιορείτες αποκαλούν τον Άθωνα Περιβόλι της Παναγίας. Οι αρχαίοι Έλληνες όμως ήρθαν να μείνουν στις παραδεισένιες πλαγιές του βουνού πολύ πριν τους καλόγερους, σχηματίζοντας πέντε μεγάλες και ακμαίες πόλεις, στη χερσόνησο του Άθωνα, την οποία τότε ονόμαζαν απλά Ακτή. Οι πέντε ελληνικές πολιτείες της αρχαίας ακτής Ακτής ήταν το Δίον, οι Κλεωνές, η Θύσσος, η Ολόφυξος και στη νότια άκρη της χερσονήσου οι Ακρόθωοι, κάπου εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή Μεγίστης Λαύρας. Οι αρχαίες πολιτείες της χερσονήσου ακολούθησαν τη μοίρα της υπόλοιπης Ελλάδς και πέρασαν στα χέρια των Μακεδόνων, των Ρωμαίων και αργότερα στους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Και γύρω στον 7ο αιώνα πέρασαν στα βάρβαρα χέρια των πειρατών, οι οποίοι ερήμωσαν εντελώς από ανθρώπους τη χερσόνησο.

 

 

Σ' αυτή την παραδεισένια ερημιά, με τα πλούσια νερά, τα πυκνά δάση και τις απόκρημνες ακτές, άρχισαν να έρχονται μοναχοί μετά τον 8ο αιώνα, είτε ως ασκητές είτε ως ομάδες, οι οποίοι δημιουργούσαν μικρές κοινότητες, τις λαύρες, για να μονάσουνε παρέα. Ο μοναχισμός άρχισε να παίρνει άλλη διάσταση όταν το 963, ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης δημιούργησε, με βοήθεια από το φίλο του αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά, το πρώτο κοινοβιακό μοναστήρι, τη Μονή Μεγίστης Λαύρας. Το 972 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής υπέγραψε πάνω σε δέρμα τράγου το τυπικό του Αγίου Όρους, με το οποίο καθορίζονταν οι μορφές μοναχισμού και ένα σωρό τυπικές διαδικασίες. Μετά τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, πολλοί μοναχοί άρχισαν να έρχονται στο Όρος και μέχρι το τέλος του 11ου αιώνα είχαν δημιουργήσει τα περισσότερα από τα είκοσι μεγάλα μοναστήρια που υπάρχουν μέχρι και σήμερα, και ακόμη αναρίθμητα κελιά και λαύρες.
Όταν οι σταυροφόροι άρπαξαν το 1204 την Κωνσταντινούπολη, το Άγιον Όρον πέρασε στη φραγκική κυριαρχία, και ο καρδινάλιος Βενέδικτος χάρισε την ιερή χερσόνησο στους βαρόνους της Χαλκιδικής, οι οποίοι με έδρα την Ουρανούπολη δεν άφηναν μοναστήρι που να μην το κατακλέψουν. Τα πράγματα διορθώθηκαν όταν οι βυζαντινοί αυτοκράτορες ξαναπήραν την Αθωνική χερσόνησο υπό την προστασία τους και βοήθησαν πλουσιοπάροχα μοναχούς και μοναστήρια. Έτσι, το 14ο αιώνα το Άγιον Όρος έγινε σπουδαιότατο καλλιτεχνικό και πνευματικό κέντρο, στο οποίο συγκενρώθηκαν πολλοί επιφανείς λόγιοι και πνευματικοί άνδρες. Εκείνη την εποχή δημιουργήθηκαν και τα τελευταία από τα μεγάλα κοινοβιακά μοναστήρια. Οι Τούρκοι πρωτόφτασαν στο Άγιον Όρος στα μισά του 14ου αιώνα ως πειρατές και συνέχισαν την καταστρεπτική τους δράση αργότερα, ως κατακτητές της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η μοναστική πολιτεία παραδόθηκε σε αγάδες, μπέηδες και τάγματα γενιτσάρων, πληρώνοντας απίστευτα ποσά σε φόρους και χαράτσια και οι Αγιορείτες προσπαθούσαν να επιβιώσουν με τις χορηγίες που τους πρόσφεραν οι ηγεμόνες από τις παραδουνάβιες χώρες. Η μίζερη πλέον οικονομία των κοινοβιακών μοναστηριών επέβαλλε σχεδόν παντού το ιδιορρυθμικό καθεστώς. Σύμφωνα με αυτό, κάθε μοναχός μπορούσε να έχει δική του περιουσία και ήταν υποχρεωμένος να εξασφαλίζει μόνος του τα προς το ζην, να τρώει μόνος του και να προσεύχεται επίσης μόνος του. Η ιδιορρυθμία έκανε πολλούς μοναχούς να δημιουργήσουν δικές τους ομάδες, έξω από τα είκοσι κοινοβιακά μοναστήρια. Σ' αυτά τα καλογεροχώρια τα οποία ονομάστηκαν σκήτες, οι μοναχοί συλλειτουργούσν μόνο την Κυριακή, οπότε έτρωγαν και μαζί. Οι αθωνικές πολιτείες πολλαπλασιάστηκαν κυρίως τον 18 αιώνα.

Μερικές πρακτικές πληροφορίες

Για να πάτε στο Άγιον Όρος θα πρέπει να ακολουθήσετε μια συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία ξεκινάει με ένα τηλεφώνημα στο γραφείο προσκυνητών Αγίου Όρους στη Θεσσαλονίκη (τηλ. 0310 - 833733). Εκεί, αφού δηλώσετε τα στοιχεία σας, θα σας ενημερώσουν για την κοντινότερη ημερομηνία κατά την οποία θα υπάρχουν κενές θέσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί, ενώ υπάρχει πολύ μεγάλη προσέλευση προσκυνητών, μόνο 120 άτομα με κανονικό διαμονητήριο επιτρέπεται να μπαίνουν στο Άγιο Όρος καθημερινά. Το διαμονητήριο είναι το έντυπο που σας χορηγεί η Ιερά Επιστασία και το οποίο σας επιτρέπει να μείνετε και να φιλοξενηθείτε στα αγιορείτικα μοναστήρια για τρεις νύχτες και την τέταρτη ημέρα να αναχωρήσετε. Ο χρόνος παραμονής και φιλοξενίας σας τυπικά μπορεί να παραταθεί εφ' όσον έχετε κάποιο σημαντικό λόγο, αρκεί βέβαι να τον δεχθεί η Ιερά Επιστασία στις Καρυές, όπου και θα πάτε για να ζητήσετε παράταση του διαμονητηρίου σας. Αν έχετε δεχθεί πρόσκληση από κάποιο γνωστό σας στο Άγιο Όρος, τότε θα πάρετε το ειδικό διαμονητήριο, με το οποίο έχετε ίδια διάρκεια παραμονής αλλά μόνο στο μοναστήρι το οποίο σας προσκάλεσε. Με κανονικό διαμονητήριο, κάθε μοναστήρι μπορεί να σας φιλοξενήσει για ένα μόνο βράδυ, οπότε θα πρέπει πάντα να προγραμματίζετε την επόμενή σας ημέρα στο Όρος. Στο πίσω μέρος του διαμονητηρίου υπάρχει ο κατάλογος με τα τηλέφωνα των μονών που δέχονται προσκυνητές και των Μονών όπου θα πρέπει να κλείσετε θέση τηλεφωνικά.
Αφού λοιπόν κάνετε την τηλεφωνική κράτηση για να μπείτε στο Άγιο Όρος, μπορείτε, πριν ακόμη φθάσετε, να κανονίσετε τις επισκέψεις και τη διαμονής σας, επικοινωνώντας από πολύ νωρίς με τα μοναστήρια (τα τηλέφωνα όλων των μοναστηριών θα τα βρείτε παρακάτω) και ρυθμίζοντας τις διανυκτερεύσεις σας. Την ημέρα που θα μπείτε στο Άγιον Όρος θα πρέπει να βρίσκεστε στις 9.00 το πρωί στο γραφείο προσκυνητών στην Ουρανούπολη (τηλ. 03770-71 421) ή στην Ιερισσό. Εκεί, αφού δείξετε την αστυνομική σας ταυτότητα και αφού πληρώσετε 4.000 δραχμές, θα πάρετε το διαμονητήριό σας και θα επιβιβαστείτε στο μικρό φέριμποτ, το οποίο (καιρού επιτρέποντος) φεύγει στις 9.45 από το λιμανάκι της Ουρανούπολης. Μετά από δύο περίπου ώρες θα φθάσετε στο λιμάνι της Δάφνης, όπου ξεκινάει ουσιαστικά η επίσκεψή σας στο Άγιο Όρος.

Οδικό δίκτυο και μεταφορές

Το 1963 ανοίχτηκε ο πρώτος χωματόδρομος στη χερσόνησο του Άθωνα και ήταν ο δρόμος που σενέδεε το λιμανάκι της Δάφνης με τις Καρυές. Μέχρι τότε η επικοινωνία στο Άγιον Όρος γινόταν με καίκια (στα παραθαλάσσια μοναστήρια) και βέβαια με μονοπάτια, μέσα από τα δάση και τις απότομες πλαγιές. Με αφορμή κάποιες πυρκαγιές, δημιουργήθηκε πριν από μια δεκαετία περίπου ένα πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων οι οποίοι ενώνουν τα περισσόρα μοναστήρια, σκήτες και κελιά μεταξύ τους. Έτσι σήμερα στο Άγιο Όρος κυκλοφορούν αρκετά οχήματα και ανάμεσά τους τα πιο ενδιαφέροντα για τους προσκυνητές, τα αγιορείτικα ταξί, τα οποία κυρίως οδηγούν μοναχοί (τα τηλέφωνα των οποίων υπάρχουν στον παρακάτω πίνακα).
Μόλις φθάσετε στη Δάφνη (γύρω στις 12 το μεσημέρι), θα σας περιμένουν δύο λεωφορεία (ιδιωτών) τα οποία με 600 δραχμές θα σας μεταφέρουν στις Καρυές. Τα ίδια λεωφορεία κάνουν στις 10:45 κάθε πρωί το αντίστροφο δρομολόγιο, ώστε οι προσκυνητέςπου φεύγουν να προλάβουν το πλοίο προς Ουρανούπολη. Στις Καρυές πλέον, θα απευθυνθείτε στους ταξιτζήδες ώστε να σας πάνε στον προορξισμό σας. Τα κυριότερα δρομολόγια είναι Καρυές-Μεγίστης Λαύρας-Σκήτη Προδρόμου (με ενδιάμεσες στάσεις στα μοναστήρια Ιβήρων, Φιλοθέου, Καρακάλου ή όπου αλλού θελήσετε, αρκεί να είναι πάνω στον κεντρικό δρόμο), Καρυές-Μ. Βατοπεδίου, Καρυές-Μ. Παντοκράτορος και
Μ. Σταυρονικήτα. Στις παραθαλάσσιες περιοχές Μονές Δοχειαρείου, Ξενοφώντος και Παντελεήμονος μπορείτε να φθάσετε με το πλοίο που προσεγγίζει στα λιμανάκια τους, καθώς έρχεται από Ουρανούπολη. Στα μοναστήρια Σιμωνόπετρας, Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου και στη Σκήτη Αγίας Άννης μπορείτε να πάτε με πλοίο το οποίο φεύγει στις 12:45 κάθε μεσημέρι από τη Δάφνη, ενώ στη Σιμωνόπετρα μπορεί να σας μεταφέρει και όχημα του μοναστριού, το οποίο αναχωρεί από τη Δάφνη κάθε μεσημέρι, μετά την άφιξη του πλοίου από την Ουρανούπολη. Αξίζει να σημειώσετε ότι πολλές φορές μπορούν να σας μεταφέρουν και τα διάφορα τζιπ και φορτηγά των Μονών, τα οποία πηγαίνουν σε δουλείες των μοναστηριών.
Τα υπόλοιπα μοναστήρια, σκήτες και κελιά συνδέονται με ένα πυκνό δίκτυο μονοπατιών. Τα κυριότερα και καλύτερα μονοπάτια και δρόμοι είναι επαρκώς σηματοδοτημένα. Τα περισσότερα μονοπάτια είναι θαυμάσιες διαδρομές μέσα σε πυκνά δάση με πυκνή βλάστηση, με νερά να τρέχουν ολόγυρα, με υπέροχη θέα στις απόκρημνες ακτές της χερσονήσου. Όσο και αν προτιμάτε την άνεση των τροχοφόρων, βάλτε στο πρόγραμμά σας τουλάχιστον μία ή δύο επισκέψεις σε μοναστήρια στα οποία θα φθάσετε μέσα από τα ωραία αγιορείτικα μονοπάτια.

Οδηγοί Αγίου Όρους

Λαϊκοί (υπάρχουν και δύο τέτοιοι) 23770 - 23.266, 23.600
Ιεροδιάκονος Γεράσιμος (Μπρακασάκης) 23770 - 23.240
Μοναχός Αβέρκιος 23770 - 23.745
Μοναχός Χριστόφορος (Καστανιάς) 23770 - 23.634
Ιερομόναχος Στέφανος 23770 - 23.680, 23.681
Μοναχός Ιλαρίων 23770 - 23.305
Μοναχός Ευθύμιος 23770 - 23.798, 23.313
Μοναχός Μακάριος 23770 - 23.267

Πηγή : greece-2004.com