Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΥΜΕΝΙΣΕΙ ΤΟ ΟΡΓΙΣΜΕΝΟ ΠΛΗΘΟΣ;

Η λίρα σε ελεύθερη πτώση και ο πληθωρισμός σε ανεξέλεγκτη άνοδο, «ροκανίζοντας» το εισόδημα των νοικοκυριών και προκαλώντας τριγμούς στην οικονομία. Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιμένει στην ανορθόδοξη πολιτική μείωσης των επιτοκίων. Κατάφερε όμως με τις πρόσφατες εξαγγελίες να αντιστρέψει, έστω και προσωρινά, τους όρους του παιχνιδιού:

Ο «σουλτάνος» ανακοίνωσε 50% αύξηση του κατώτατου μισθού και σχέδιο ενίσχυσης των καταθέσεων, το οποίο συγκράτησε την κατρακύλα της λίρας. Τα υποστηρικτικά μέτρα ανακοινώθηκαν με διαφορά πέντε ημερών το ένα από το άλλο και εν μέσω κορύφωσης της νομισματικής κρίσης –με τη λίρα να βυθίζεται στις 20 Δεκεμβρίου στο ιστορικό ναδίρ των 18,4 έναντι του δολαρίου.

Οι παρεμβάσεις Ερντογάν προσέφεραν ανάχωμα στο τουρκικό νόμισμα, το οποίο ανέκαμψε στις 12 λίρες έναντι του δολαρίου. Παρά την «ανάσα», η λίρα κατέχει τα θλιβερά σκήπτρα του νομίσματος με τις χειρότερες επιδόσεις για το 2021, με ετήσιες απώλειες 45%. Η αύξηση του κατώτατου μισθού και η ανάκαμψη της λίρας έρχονται σε μια εποχή που η δημοτικότητα του Τούρκου προέδρου στις δημοσκοπήσεις υποχωρεί διαρκώς.

Ο ίδιος ο Ερντογάν και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) διαψεύδουν επανειλημμένως την ιδέα διεξαγωγής εκλογών πριν από την προκαθορισμένη ημερομηνία στα μέσα του 2023. Οι πρόσφατες όμως κινήσεις, σε συνδυασμό με τις δεσμεύσεις του Τούρκου προέδρου για μείωση του πληθωρισμού και αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων ίσως να αποτελούν ένδειξη ότι σχεδιάζει να δράσει άμεσα, ώστε να εδραιώσει τη θέση του στην εξουσία.

«Οι τελευταίες αποφάσεις δημιουργούν την εντύπωση ότι στην κυβέρνηση καταφέρνουν με επιτυχία να διαχειριστούν τις προκλήσεις της οικονομίας», τονίζει σε ανάλυση του Reuters ο Μεχμέτ Αλί Κουλάτ, πρόεδρος της ΜΑΚ Consulting.

«Για τον Ερντογάν, πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση εμφανίζεται ένα “success story” της τελευταίας στιγμής. Και αυτή τη φορά εμφανίζεται ως εκείνος ο ηγέτης που νίκησε το δολάριο και ανέτρεψε το παιχνίδι των ξένων δυνάμεων», εξηγεί ο κ. Κουλάτ. Παρ’ όλα αυτά, η αποτελεσματικότητα των κινήσεων του σουλτάνου θα εξαρτηθεί από την κατεύθυνση της λίρας και του πληθωρισμού, ο οποίος τον Δεκέμβριο εκτοξεύθηκε σε υψηλά 19 ετών, τρέχοντας με ρυθμούς 36,1%.

Η περσινή χρονιά ήταν για τη λίρα η χειρότερη της τελευταίας 20ετίας, με την υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος να μειώνει δραματικά την αγοραστική δύναμη των Τούρκων. Εμμένοντας στην ανορθόδοξη επιτοκιακή πολιτική, ο Τούρκος πρόεδρος εμμένει στο αφήγημα ότι η Τουρκία θα συμπεριληφθεί στο άμεσο μέλλον ανάμεσα στις δέκα κορυφαίες οικονομίες στον κόσμο.

Σύμφωνα με τον ίδιο, πολύ σύντομα θα ξεφορτωθεί τη «φούσκα» του πληθωρισμού, μειώνοντάς τον στο 7% μέσα στο επόμενο 12μηνο. Για να στηρίξει τη λίρα, ο Ερντογάν ανακοίνωσε τον προηγούμενο μήνα σχέδιο ενίσχυσης των καταθέσεων, μέσω του οποίου το κράτος θα καλύπτει μέσω εγγυήσεων ενδεχόμενες ζημίες από την πτώση της λίρας έναντι άλλων νομισμάτων.

Οι εξαγγελίες, σε συνδυασμό με κρατικές παρεμβάσεις, αποτέλεσαν ουσιαστικά μια συγκεκαλυμμένη αύξηση επιτοκίων, προσφέροντας προσωρινή ανάσα στη λίρα, που κατάφερε να ανακάμψει από το ναδίρ των 18,4 στις 11 λίρες. Έκτοτε έχει χάσει μέρος των κερδών, με την ισοτιμία της έναντι του δολαρίου να κινείται κοντά στις 14 λίρες. 

Στη διάρκεια του Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση της Άγκυρας «έκαψε» πάνω από 7 δισ. δολάρια για τη στήριξη της λίρας, εντείνοντας τις ανησυχίες για την επάρκεια των συναλλαγματικών αποθεμάτων μιας χώρας με πολύ υψηλό εξωτερικό χρέος. Μέσα στο επόμενο 12μηνο, θα πρέπει να αποπληρωθούν οφειλές 170 δισ. δολαρίων.

Επισήμως, ο Ερντογάν διαψεύδει τα σενάρια περί πρόωρων εκλογών, κάτι το οποίο επιθυμούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ώστε να ανατρέψουν «το νέο οικονομικό πρόγραμμα» της κυβέρνησης, το οποίο στηρίζεται σε εξαγωγές, πίστωση και χαμηλά επιτόκια. O ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος αυτό-αποκαλείται πολέμιος των υψηλών επιτοκίων.

Τους τέσσερις τελευταίους μήνες του 2021 ζήτησε από την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες, στο 14% και παρά το γεγονός ότι καλπάζει ο πληθωρισμός.  Ο Ερντογάν επιμένει ότι η ανάπτυξη μπορεί να στηριχθεί στις εξαγωγές και στην επιτάχυνση της δραστηριότητας μέσω φθηνών δανείων. Και πράγματι, η τουρκική οικονομία «έτρεξε» με ρυθμούς 7,4% στο τρίτο τρίμηνο του 2021.

Οι εξαγωγές ανήλθαν πέρυσι σε επίπεδα-ρεκόρ, ξεπερνώντας το φράγμα των 200 δισ. δολαρίων. Ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει ότι η πορεία της οικονομίας είναι καθοριστικός παράγοντας για την πρόθεση ψήφου. Και με τη λίρα να αποδυναμώνεται και τον πληθωρισμό στα ύψη, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι ο σουλτάνος θα βγάλει και άλλους άσσους από το μανίκι του για να εξευμενίσει τα πλήθη.