ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΙ

 

Την  Κυριακή της Τυροφάγου 

ξεκινούν οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί

Ονομάζονται Κατανυκτικοί γιατί ψάλλονται Κατανυκτικά τροπάρια από το Τριώδιο, που το περιεχόμενό τους διαποτίζεται από βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητας, πένθος,   συντριβή, μετάνοια και θερμή ικεσία για άφεση των αμαρτιών. 

Επίσης ονομάζεται Εσπερινός της Συγχώρεσης (μόνο αυτός σήμερα της Τυροφάγου), γιατί στο τέλος ο λαός ασπάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο ζητώντας από τον Ιερέα Συγχώρεση και στη συνέχεια μεταξύ τους, ώστε Συγχωρεμένοι να αρχίσουν τον δύσκολο αγώνα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των Εσπερινών αυτών είναι ότι μετά το «Εσπέρας Προκείμενον» αλλάζει ο διάκοσμος της Αγίας Τραπέζης αλλά και η στολή του Ιερέα. Από Πασχαλινή λόγω Κυριακής, γίνεται Πένθιμη λόγω της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Με τον εσπερινό  της συγγνώμης, λοιπόν σήμερα  η Εκκλησία του Χριστού μας ανοίγει την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. 

Η κατανυκτική αυτή περίοδος μετανοίας προσφέρεται ως τρόπος ζωής. Τρόπος ζωής που θα φέρει την συγχώρηση από τον Θεό, αλλά και από τούς άλλους αδελφούς μας. Και είναι πολύ χαρακτηριστικό αυτό που έχει γραφεί: «το συγχωρώ σημαίνει πως χωρώ μαζί με τον Θεό, μαζί με τούς συνανθρώπους μου». Με τη συγχώρεση δεν παίρνουμε μια απλή άφεση αμαρτιών – που είναι μια νομική αντίληψη της σωτηρίας. 

Αλλά με τη συγχώρηση με το Θεό ο ωκεανός της θείας αγαθότητος εξαφανίζει τις ανθρώπινες αμαρτίες.  Και έτσι στην πλήρη της πραγματικότητα η συγχώρηση γίνεται κοινωνία Χριστού και της Βασιλείας Αυτού. Κατά την διάρκεια της πορείας μας ας αλληλοστηριζόμαστε στην αδυναμία μας, ας αλληλοσυγχωρούμεθα ξεχνώντας όλες τις διαφορές, ας αλληλοπροστατευόμαστε ώστε όλοι να φτάσουμε τον προορισμό μας.  

Αυτό που πρέπει ουσιαστικά να ζήσωμε είναι ότι ο Θεός μας καλεί σε μια μοναδική ενότητα με τη συγγνώμη που θα προσφέρουμε ο ένας στον άλλον. και αυτό γιατί οι χριστιανοί δεν είμαστε κάστα, αλλά ζύμη. Ας γονατίσουμε, λοιπόν, τώρα μπροστά στην εικόνα του Χριστού και της Παναγίας, και να ζητήσουμε να μας συγχωρέσουν, έχουν τόσα πολλά να μας συγχωρέσουν. Ας συγχωρέσουμε κι ο ένας τον άλλον. 

Η συγχώρεση δεν αρχίζει την στιγμή που βασιλεύουν η ειρήνη, η γαλήνη και η χαρά· η συγχώρεση αρχίζει τη στιγμή που παίρνουμε στούς ώμους μας «αλλήλων τα βάρη» και το πρώτο και βαρύτερο φορτίο είναι η προσωπικότητα του άλλου, αυτό που εκείνος είναι, και όχι μόνο αυτό που κάνει η που δεν κάνει. 

Αν χρειαστεί ας μεταφέρουμε τον άλλο με τον τρόπο που ο Χριστός μετέφερε το Σταυρό του, σαν τύπο βασανισμού και πόνου και θανάτου, ας μην αφήσουμε όμως με κανέναν τρόπο τον άλλο πίσω χωρίς τη συγγνώμη μας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των Εσπερινών αυτών είναι ότι μετά την Είσοδο και το «Εσπέρας Προκείμενον», αλλάζει ο διάκοσμος της Αγίας Τραπέζης και η στολή του Ιερέως. 

Έτσι λοιπόν μετά από πασχαλινή, λόγω της Κυριακής, γίνεται πένθιμη, λόγω της Τεσσαρακοστής (αλλάζουν τα λευκά με πορφυρά – έφ’ όσον τον Χριστό δεν Τον πενθούμε ως άνθρωπο, άλλ’ ως Βασιλέα Θεό).Στο τέλος του Εσπερινού ψάλλονται τα τροπάρια «Θεοτόκε Παρθένε…», «Βαπτιστά του Χριστού…» κ.λπ. και κατακλείονται με την ευχή του Οσίου Έφραίμ του Σύρου: «Κύριε καί Δέσποτα της ζωής…».

Λέγοντας την, κάνουμε και τρεις μεγάλες μετάνοιες. Ακολουθούν δώδεκα μικρές, ενώ λέμε μυστικώς το: «Ο Θεός ίλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» και στο τέλος επαναλαμβάνεται το: «Ναί Κύριε, Βασιλεύ…» κάνοντας και τετάρτη μεγάλη μετάνοια.

 «Κύριε καί Δέσποτα της ζωής μου,

πνεύμα αργίας, περιεργίας,

φιλαρχίας και άργολογίας μη μοι δως.

Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης,

υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω.

Ναι, Κύριε, Βασιλεύ, δώρησαί μοι του όράν τα έμά 

πταίσματακαι μη κατακρίνειν τον άδελφόν μου 

ότι εύλογητός ει εις τους αίώνας των αιώνων. Αμήν»

ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ !