ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ

Η άλωση του ορατού κέντρου της πίστης μας και τα σχέδια του Σουλτάνου Ερντογάν: Χτίστηκε τον 6ο αιώνα μετά Χριστό, από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και από τότε αποτελεί το σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας.

Χαρακτηρίστηκε αρχιτεκτονικό επίτευγμα για την εποχή που χτίστηκε και θεωρείται μέχρι σήμερα, ένα από τα ωραιότερα κτίρια στον κόσμο. Για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), αποτελούσε το κέντρο της ορθοδοξίας και το φάρο του ελληνισμού. 

Είναι η Αγία Σοφία, που σήμερα θέλει να τη βεβηλώσει, για δεύτερη φορά, Τούρκος Πρόεδρος. Ο Σουλτάνος Ερντογάν, ακολουθώντας τα βήματα του Μωάμεθ του Πορθητή, αναμένεται να τη μετατρέψει σε τζαμί, συνεχίζοντας με απύθμενο θράσος, τις Τουρκικές προκλήσεις. Τα τουρκικά ΜΜΕ έκαναν λόγο για ομόφωνο χθεσινό «ναι» του Τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας. 

Η απόφαση για μετατροπή του ναού σε τζαμί αναιρεί το νόμο του 1934, που θέσπιζε το καθεστώς της Αγίας Σοφίας σε μουσείο, έπειτα από την απόφαση του προκατόχου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Κεμάλ Ατατούρκ. Ο πρόεδρος της Βυζαντινολογικής Εταιρείας Κύπρου, Ανδρέας Φόλιας, ανέλυσε στον REPORTER, τις ιδιαιτερότητες που κάνουν την Αγία Σοφία να ξεχωρίζει και τη σημασία της για τον απανταχού ελληνισμό.

Το ορατό κέντρο της πίστης μας

Πρόκειται για ένα μνημείο, που αποτελούσε σήμα κατατεθέν μίας αυτοκρατορίας, επί αιώνες, ενώ χαρακτηρίστηκε ως επίτευγμα. Η ιδιαιτερότητα της Αγίας Σοφίας έγκειται σε πολλά σημεία, σημειώνει ο κ. Φόλιας, με το κυριότερο να είναι η χρονολογία που χτίστηκε.«Είναι ένα μνημείο του 6ου αιώνα, που χτίστηκε από τον Ιουστινιανό και ήταν ένα αρχιτεκτονικό επίτευγμα για την εποχή του. 

Συνδυάζει πάρα πολλά αρχιτεκτονικά στοιχεία, που συγκεραστήκαν στον ναό της Αγίας Σοφίας, αλλά κυρίως η σημασία της είναι ότι φέρει την ιστορία τόσων αιώνων. Ήταν το επίκεντρο μίας αυτοκρατορίας, παγκοσμίων διαστάσεων, της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και για εμάς τους Έλληνες και τους ορθόδοξους Χριστιανούς ήταν το ορατό κέντρο της πίστης μας. 

Ήταν ο πιο σημαντικός ναός». Ο ναός, πρόσθεσε, είναι πλέον υπό την εποπτεία της UNESCO, που το έχει κηρύξει ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Έτσι, για οποιεσδήποτε αλλαγές στη χρήση του θα πρέπει να ληφθεί η σύμφωνος γνώμη του διεθνούς οργανισμού.

«Δεν μπορεί η όποια κυβέρνηση να κάνει μόνη της αλλαγές, σε ένα μνημείο που εποπτεύεται από την UNESCO. Βέβαια, μιλάμε για την Τουρκία, που έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, της οποίας ηγείται ο Ερντογάν, ένας Ισλαμιστής ηγέτης, που ουσιαστικά θέλει να έρθει σε ρήξη με το κεμαλικό καθεστώς και νοοτροπία, που ήταν ένα κράτος χωρίς θρησκεία».

Ο νόμος του 1934

Η Αγία Σοφία, ακριβώς μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, είχε μετατραπεί σε τζαμί, από τον Μωάμεθ τον Πορθητή και ο Κεμάλ Ατατούρκ ανέτρεψε αυτή την απόφαση, με τον νόμο του 1934.«Ο Ερντογάν έρχεται να ανατρέψει και πάλι το νόμο του προκατόχου του.

Θέλοντας να εγκαθιδρύσει ένα δικό του τρόπο σκέψης στην Τουρκία, που κλείνει περισσότερο προς της ισλαμική θρησκεία, παρά προς τη Δημοκρατία, που εγκαθίδρυσε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Φαίνεται ότι ο Ερντογάν ήρθε σε μετωπική σύγκρουση, ειδικά μετά το πραξικόπημα της 16ης Ιουλίου, με όλο το κεμαλικό κατεστημένο. 

Νομίζω είναι μία πράξη που εξυπηρετεί δύο στόχους. Από τη μία χτυπά το κεμαλικό κατεστημένο και από την άλλη τα υπόλοιπα χριστιανικά κράτη, που δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί».

Επίδειξη δύναμης και μηδαμινές κυρώσεις

«Το Μπλε Τζαμί χωρεί αρκετό κόσμο στο εσωτερικό του. Δεν νομίζω να υπήρχε ανάγκη για να δημιουργηθεί ένα τέτοιο τζαμί. Δίπλα βρίσκεται το Μπλε Τζαμί, χτισμένο από το Σινάν Πασιά το οποίο χωράει αρκετό κόσμο. Η κίνηση του Ερντογάν, δεν πιστεύω ότι είναι απλά πολιτική. Έχει και ιστορικές διαστάσεις.

Θέλει να πει ότι η Τουρκία είναι εδώ, θα ακολουθήσει τον δικό της δρόμο.και όχι το δρόμο που επιτάσσει η οποιαδήποτε UNESCO ή διεθνής κοινότητα, Ευρώπη ή Αμερική».Ξεκαθάρισε πως ο Τούρκος πρόεδρος, θέλει να αποδείξει πως δεν πρόκειται να ακολουθήσουν τις υποδείξεις οποιουδήποτε, ενώ τόνισε πως είναι εύκολο να παρακούσει ένα διεθνή οργανισμό. «Δεν νομίζω να του επιβληθούν και κυρώσεις. 

Ποιος θα επιβάλει κυρώσεις στον Ερντογάν; Κανένας, δυστυχώς ή αν του βάλουν θα είναι εικονικές. Το ίδιο έγινε και πριν από μερικά χρόνια, επί Ερντογάν και πάλι στην Τραπεζούντα, που μετέτρεψε την εκεί Αγία Σοφία σε τζαμί. Η ιστορία είναι η ίδια με της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης, είχε μετατραπεί σε τζαμί και ο Ατατούρκ την είχε μετατρέψει μετά σε μουσείο και ο Ερντογάν την έκανε και πάλι τζαμί».

Ο Ανδρέας Φόλιας υπέδειξε πως στην Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα, οι Τούρκοι προκάλεσαν ζημιές στο χώρο, αφού κάλυψαν τις τοιχογραφίες που είχε ο ναός και τις σοβάτισαν. «Στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, υπάρχουν ψηφιδωτά και τοιχογραφίες, τα οποία με κάποιον τρόπο πρέπει να καλυφθούν. 

Δεν θα δεχτούν οι Μουσουλμάνοι, στον τόπο που προσεύχονται, να υπάρχουν πάνω από το κεφάλι τους χριστιανικές τοιχογραφίες. Δεν ξέρω τι θα γίνουν, αλλά θα είναι μία επέμβαση στο κτίριο, που είναι εναντίον των οδηγιών της UNESCO, αλλά ο Ερντογάν δεν ακούει κανένα».

Η UNESCO προτρέπει την Αγκυρα να διεξαγάγει διάλογο

Η UNESCO, εν τω μεταξύ διαμηνύει στην Άγκυρα πως πρέπει να ειδοποιηθεί για οποιαδήποτε μετατροπή στο μουσείο της Αγίας Σοφίας, για την οποία πιθανόν θα πρέπει να υπάρξει νέα αξιολόγηση από πλευράς της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Αυτό τόνισε η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Επιμορφωτική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών.

Η UNESCO τόνισε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters ότι η Αγία Σοφία έχει ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο, γεγονός που συνεπάγεται ότι το κράτος όπου βρίσκεται έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και νομικές υποχρεώσεις.

Αυτό σημαίνει πως το κράτος οφείλει "να διασφαλίζει ότι καμία μετατροπή δεν θα υπονομεύσει την εξέχουσα οικουμενική αξία κάθε μνημείου που έχει περιληφθεί στον κατάλογο στην επικράτειά του", εξήγησε η υπηρεσία του ΟΗΕ.

"Για οποιαδήποτε μετατροπή πρέπει να ειδοποιηθεί η Ουνέσκο από το κράτος εκ των προτέρων, και θα πρέπει να υπάρξει (νέα) διαδικασία αξιολόγησης, εάν χρειάζεται, από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς", πρόσθεσε.

Η UNESCO υπογράμμισε ακόμη ότι έχει εκφράσει τις ανησυχίες της στις τουρκικές αρχές με επιστολές της και ότι επέδωσε ξανά το μήνυμα αυτό στον πρεσβευτή της Τουρκίας στην Οργάνωση την Πέμπτη."Προτρέπουμε τις τουρκικές αρχές να αρχίσουν διάλογο προτού ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση η οποία θα μπορούσε να υπονομεύσει την οικουμενική αξία του μνημείου", πρόσθεσε. 

Ο Tούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει προτείνει να μετατραπεί σε τζαμί η Αγία Σοφία, ο ναός του έκτου αιώνα που συγκαταλέγεται στα μνημεία της Τουρκίας τα οποία δέχονται τις περισσότερες επισκέψεις.Η προοπτική μιας τέτοιας ενέργειας προκαλεί ανησυχία σε Aμερικανούς, Ρώσους και Έλληνες αξιωματούχους, ενόψει της σημερινής ετυμηγορίας του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της Τουρκίας.