«ΒΟΜΒΑ» ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ: ΣΤΟΝ «ΠΑΓΟ» Η ΤΟΥΡΚΙΑ

 

Πάγωμα των διαβουλεύσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, δρομολόγηση περιορισμού των προενταξιακών κονδυλίων.

Που λαμβάνει η Άγκυρα και εξέταση της προοπτικής πλήρους αναστολής τους, καθώς και περιορισμό στην εξασφάλιση πιστώσεων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) επιβάλλει η κυβέρνηση Μέρκελ, με επιστολή βόμβα που απέστειλε προς την ΕΕ.

Την επιστολή υπογράφει ο ΥΠΕΞ της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, κατόπιν συνεννόησης με την Άνγκελα Μέρκελ και στάλθηκε στις 24 Ιουλίου, μια μόλις μέρα πριν από τον πολιτικό διάλογο ΕΕ-Τουρκίας.

Καθορίζοντας, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, τη στάση που τήρησε η Κομισιόν που για πρώτη φορά τόλμησε να δώσει «πληρωμένες» απαντήσεις στις τουρκικές αξιώσεις.

Η επιστολή της γερμανικής κυβέρνησης, με αποδέκτες την Ύπατη Εκπρόσωπο, Φεντερίκα Μογκερίνι και τον Επίτροπο Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν, επικαλείται τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου από το καθεστώς Ερντογάν.

Και, ειδικότερα, τις συλλήψεις οκτώ Γερμανών και τις κατηγορίες ότι 600 γερμανικές επιχειρήσεις χρηματοδοτούν την τρομοκρατία.

Ο υπουργός Εξωτερικών, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ζητά όπως υπάρξουν «συνέπειες» στην πολιτική που εφαρμόζει η ΕΕ έναντι της Τουρκίας, σε τρία επίπεδα:

•«Πρώτον, θα πρέπει κατ’ αρχήν να διακόψουμε τις προπαρασκευαστικές εργασίες στις αρμόδιες επιτροπές του Συμβουλίου για εκμοντερνισμό (σ.σ. αναβάθμιση) της Τελωνειακής Ένωσης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας και να μην προβούμε σε περαιτέρω διαβουλεύσεις με την Τουρκία.

Υπό το φως των τελευταίων συλλήψεων και ισχυρισμών κατά των επιχειρήσεων, ένα βήμα προς την κατεύθυνση ενίσχυσης των οικονομικών συναλλαγών δεν είναι προς το παρόν αποδεκτό από τη κοινή γνώμη. 

•Δεύτερον, η προενταξιακή βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να περιοριστεί σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι μέχρι τώρα στους τομείς της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και να παράσχει μεγαλύτερη υποστήριξη στην τουρκική κοινωνία των πολιτών από ό,τι μέχρι σήμερα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει σύντομα σχετική πρόταση, το αργότερο με την ολοκλήρωση της ενδιάμεσης αναθεώρησης της χρηματοδότησης των προενταξιακών κονδυλίων (IPA).

Επιπλέον, ως προληπτικό μέτρο, (σ.σ. η Κομισιόν) θα πρέπει να διαβιβάσει πρόταση στα κράτη-μέλη σχετικά με τον τρόπο αναστολής της προενταξιακής βοήθειας.

•Τρίτον, δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για έργα στην Τουρκία πρέπει να χορηγούνται σε μεγαλύτερο βαθμό βάσει του πολιτικού μηνύματος που αποστέλλουν, ενώ γενικότερα θα πρέπει να εγκρίνονται με μικρότερο βαθμό ευκολίας. 

Κάθε έργο πρέπει να επιθεωρείται διεξοδικά, ιδίως όσον αφορά στο κριτήριο (benchmark) για το κατά πόσον έχουν επιλυθεί οι υποθέσεις πολιτών της ΕΕ που φυλακίστηκαν στην Τουρκία για όσα πρέπει να θεωρηθούν ως πολιτικοί λόγοι.

Βασικά, η γραμμή μας πρέπει να είναι ότι δεν επιδιώκουμε επί του παρόντος να κάνουμε νέες επιχειρηματικές συναλλαγές (we are not currently seeking to do new business)» με την Τουρκία, αναφέρει ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.

Ο Γερμανός ΥΠΕΞ αναφέρει ακόμη ότι θα ήταν «ευγνώμων» εάν η Κομισιόν υιοθετούσε το τρίπτυχο «συνεπειών» του Βερολίνου στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου ΕΕ-Τουρκίας, κάτι βεβαίως που έπραξαν η Ύπατη Εκπρόσωπος Φεντερίκα Μογκερίνι και ο Επίτροπος Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν.. 

Στην επιχειρηματολογία του, ο Γερμανός ΥΠΕΞ επικρίνει την Άγκυρα, αλλά και τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν. Αφού σημειώνει ότι «η Τουρκία είναι σημαντικός γείτονας και εταίρος και υποψήφια χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Στη συνέχεια επισημαίνει ότι «o στόχος μας να διατηρήσουμε καλές και ευημερούσες σχέσεις, δυστυχώς, ματαιώνεται από τις ολοένα και πιο επιθετικές και μη εποικοδομητικές πολιτικές της Άγκυρας».

Οι παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου, καθώς και η συνεχώς αυξανόμενη χρήση της ποινικής δίωξης για πάταξη της τρομοκρατίας, χωρίς επαρκή στοιχεία, προκαλούν ολοένα και μεγαλύτερες εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και της τουρκικής κυβέρνησης.

Το τελευταίο παράδειγμα αυτής της εξέλιξης, σύμφωνα με τον Γερμανό ΥΠΕΞ, είναι η διαταγή να τεθούν υπό κράτηση ο Γερμανός ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων Peter Steudtner και ο Σουηδός Ali Gharawi, οι οποίοι κατηγορούνται για «συμμετοχή σε ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση».

Οκτώ άλλοι Γερμανοί, συμπεριλαμβανομένου του δημοσιογράφου Deniz Yucel, είναι σήμερα φυλακισμένοι με πολιτικές κατηγορίες, σύμφωνα με τον ΥΠΕΞ της Γερμανίας.

Ο οποίος επισημαίνει ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει επιχειρήσει δημοσίως να προκαταλάβει τις αποφάσεις σε αρκετές υποθέσεις, σημειώνοντας παράλληλα ότι:

«Η Τουρκία δήλωσε ότι υποπτεύεται περισσότερες από 600 γερμανικές και διεθνείς εταιρείες για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, κάτι που «οδήγησε σε σημαντική ανησυχία στη γερμανική οικονομία».

Αυτή η πολιτική συμπεριφορά βρίσκεται σε πλήρη αντίφαση με το ευρωπαϊκό σύστημα αξιών, προσθέτει στην επιστολή του ο ΥΠΕΞ Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.

Ο Γερμανός αξιωματούχος επικαλείται την απόφαση του Συμβουλίου τον περασμένο Απρίλιο, σύμφωνα με την οποία δεν μπορεί πλέον να υπάρξει «συνήθης εργασία» (business as usual) στις ευρωτουρκικές σχέσεις και τονίζει την ανάγκη η θέση αυτή να προσλάβει περιεχόμενο με «συγκεκριμένα βήματα». 

Ο κ. Γκάμπριελ αναφέρει ότι αφού συζήτησε το ζήτημα με την Καγκελάριο Μέρκελ προέβη σε δήλωση λήψης πολιτικών μέτρων εκ μέρους του Βερολίνου και στην έκδοση ταξιδιωτικής οδηγίας.

Ενώ με την επιστολή του προς την ΕΕ θέτει θέμα «συνεπειών» για την Τουρκία και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στους τρεις τομείς που αναφέρονται πιο πάνω.

Κέρδος για Λευκωσία, αλλά...

Θετικές κατ’ αρχήν συνέπειες έχει για τη Λευκωσία το τρίπτυχο που ήδη επέβαλε το Βερολίνο στην ΕΕ, αναφορικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Το βασικό κέρδος για την Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί η απόφαση να μπει στο ψυγείο η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας.

Η Λευκωσία μπορεί πλέον να αισθάνεται ανακούφιση, αφού για λίγους τουλάχιστον μήνες δεν αναμένεται να τεθεί θέμα πιέσεων και θα της παρασχεθεί ο χρόνος αλλά και η δυνατότητα να επιχειρήσει να περάσει τις θέσεις της.

Σημειώνεται ότι η κυπριακή κυβέρνηση αντιδρά στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, υποδεικνύοντας ότι η Τουρκία δεν εφαρμόζει την Τελωνειακή Ένωση στην υφιστάμενη, βασική της μορφή.

Διατηρώντας κλειστά τα λιμάνια της και επιβάλλοντας εμπάργκο στο εμπόριο με αφετηρία την Κύπρο. Ως εκ τούτου, η Λευκωσία επισημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να συναινέσει στην αναβάθμιση μιας σχέσης που δεν εφαρμόζεται καν στη βασική της μορφή.

Ωστόσο, η θέση αυτή, αν και απολύτως ορθή, δεν είχε γίνει αποδεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών, από την Κομισιόν (καθώς και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).

Η επιστολή Γκάμπριελ δημιουργεί πάντως νέα δεδομένα και παράλληλα και νέες δυνατότητες, τις οποίες οφείλει να αξιοποιήσει η Λευκωσία.

Ώστε το ζήτημα της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας να μην είναι μόνο διασυνδεδεμένο με το κράτος δικαίου, τη σύλληψη των 8 Γερμανών

Και τις κατηγορίες Ερντογάν κατά 600 γερμανικών επιχειρήσεων (σ.σ. κάτι που σε κάθε περίπτωση είναι ορθό).

Αλλά να διασυνδεθεί και με την υποχρέωση της Τουρκίας έναντι της ΕΕ να ανοίξει τα λιμάνια της και να εξομάλυνει τις σχέσεις της, ως οφείλει, με όλα τα κράτη μέλη, τερματίζοντας την πρακτική των δυσμενών διακρίσεων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Η συγκυρία είναι θετική για τη Λευκωσία, η οποία πρέπει να κινηθεί τάχιστα προκειμένου να αξιοποιήσει το μομέντουμ και να περάσει τη θέση της.

Καθώς κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η Γερμανία θα μείνει προσκολλημένη σε αυτή την πολιτική προσέγγιση και μετά τις γενικές εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου στη χώρα. Κύκλοι στην ΕΕ.

Θεωρούν μάλιστα πιθανό, η Γερμανία να βάλει νερό στο κρασί της μετεκλογικά και αφού ολοκληρωθούν οι διεργασίες για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Το θέμα της Τουρκίας και του πολιτικού διαλόγου με την ΕΕ τέθηκε ενώπιον της COREPER.

Η Γερμανία επέμεινε στις θέσεις της, ενώ η Γαλλία τάχθηκε εναντίον της ελευθέρωσης των θεωρήσεων διαβατηρίων για τους Τούρκους πολίτες.

Η Αυστρία ζήτησε αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία επανέλαβε τη θέση της στο ζήτημα της Τελωνειακής Ένωσης και των θεωρήσεων διαβατηρίων, ενώ τάχθηκε εναντίον οποιασδήποτε συναλλακτικής σχέσης ΕΕ-Άγκυρας.

Το Βέλγιο ζήτησε σύγκληση υπουργικής συζήτησης, ενώ η Ιταλία και η Βρετανία ζήτησαν όπως αφεθούν ανοικτά τα κανάλια επικοινωνίας με την Άγκυρα και δρομολογηθούν συζητήσεις σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος. 

Κομισιόν με γραμμή Βερολίνου

Στις 25 Μαΐου, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, γνωστός για την προκλητικά απαράδεκτη στάση που τηρεί έναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, έδωσε «μυστικά», χωρίς να διαβουλευθεί με τα κράτη-μέλη.

Και χωρίς να ενημερώσει τους «28», «οδικό χάρτη» στον Ταγίπ Ερντογάν, διά του οποίου παρείχε δεσμεύσεις για έναρξη διαβουλεύσεων προς αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης στα τέλη του 2017, για νέα Σύνοδο Κορυφής με την Τουρκία την προσεχή άνοιξη.

Καθώς και για έναρξη διαλόγου τον Σεπτέμβριο επί της προώθησης των διαπραγματευτικών κεφαλαίων 23 και 24, για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα και τη Δικαιοσύνη, αντίστοιχα, τα οποία μπλοκάρει μονομερώς η Κυπριακή Δημοκρατία.

Δύο μήνες αργότερα, στις 25 Ιουλίου, ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η αντιπρόεδρος της Κομισιόν (και Ύπατη Εκπρόσωπος) Φεντερίκα Μογκερίνι

Και ο Επίτροπος Διεύρυνσης, Γιοχάνες Χαν, υποχρεώθηκαν σε μια πρωτοφανή αναδίπλωση στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου με την Τουρκία, συνεπεία της επιστολής που τους απηύθυνε, 24 ώρες νωρίτερα, ο ΥΠΕΞ της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ και δημοσιεύει σήμερα ο «Φ».

Εκφραστές της αναδίπλωσης, η κ. Μογκερίνι και ο κ. Χαν, οι οποίοι ακολούθησαν γραμμή Βερολίνου και «μάζεψαν» τις υποσχέσεις που είχε δώσει ο Γιούνκερ προς τον Ερντογάν.

Επεσήμαναν στους Τσαβούσογλου και Τσελίκ ότι είναι κοινή θέση των κρατών μελών ότι δεν πρόκειται να ανοίξουν νέα διαπραγματευτικά κεφάλαια της Τουρκίας.

Παράλληλα, οι δύο Eυρωπαίοι αξιωματούχοι, «εμβολιασμένοι» από την επιστολή Gabriel, ψαλίδισαν τις προσδοκίες για έναρξη διαβουλεύσεων προς αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης.

Ενώ για πρώτη μάλιστα φορά άφησαν να εννοηθεί ότι διασυνδέουν το εν λόγω ζήτημα με την υποχρέωση της Άγκυρας να εξομαλύνει τις διμερείς της σχέσεις με όλα τα κράτη μέλη, φωτογραφίζοντας ευκρινώς την Κυπριακή Δημοκρατία. 

Η πρωτοφανής διαφοροποίηση της στάσης της Κομισιόν έναντι της Τουρκίας, σε δύο μόλις μήνες, η οποία από τις δεσμεύσεις «πέρασε» στο άδειασμα των αιτημάτων Ερντογάν, είχε αρχικά προκαλέσει έκπληξη.

Ωστόσο, η πληροφορία για την επιστολή Γκάμπριελ και τις «συνέπειες» που καθορίζει στο πεδίο των ευρωτουρκικών σχέσεων αποτελούν την εξήγηση της στροφής 180 μοιρών που αναγκάστηκαν να κάνουν ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και οι στενοί του συνεργάτες.

Περί μεταλλάξεων 

Πρωτοφανής από κάθε άποψη είναι η μετάλλαξη της Κομισιόν, η οποία μέσα σε δύο μήνες πέρασε από τις μυστικές δεσμεύσεις Γιούνκερ προς Ερντογάν, στο άδειασμα των τουρκικών αξιώσεων.

Όσα υποσχέθηκαν, αναγκάστηκαν να τα πάρουν πίσω ο κ. Γιούνκερ και η ομάδα του. Κι όλα αυτά, συνεπεία της αιχμηρής επιστολής του Γερμανού ΥΠΕΞ που ζήτησε ευθέως από την Κομισιόν να ακολουθήσει γραμμή Βερολίνου, θέτοντας θέμα συνεπειών για την Τουρκία.

Η Λευκωσία οφείλει να αξιοποιήσει τη συγκυρία, προκειμένου να περάσει και τις δικές της προϋποθέσεις στο μείζον ζήτημα της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας.

Το παράθυρο ευκαιρίας για τη Λευκωσία θα διαρκέσει όσο και η παρούσα μετάλλαξη της Κομισιόν, η οποία προσδοκά ότι μετά τις εκλογές στη Γερμανία και τον σχηματισμό Κυβέρνησης, τα πράγματα θα επανέλθουν στη γνώριμη τους μορφή...