Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΤΩΣΗ ΦΡΕΝΑΡΕΙ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΡΝΤΟΓΑΝ;

 

Η έγκριση με δημοψήφισμα της ενίσχυσης των εξουσιών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θεωρείται δεδομένη εδώ και καιρό, όμως η ταχεία επιδείνωση της κατάστασης της τουρκικής οικονομίας, η άνθηση της οποίας υπήρξε ένας από τους πυλώνες της μεγάλης δημοτικότητας του ισχυρού άνδρα της Τουρκίας, αφήνει ίσως περιθώριο για λίγο σασπένς.

Δεδομένης της αστάθειας στους τομείς της πολιτικής και της ασφάλειας η τουρκική οικονομία δοκιμάζεται εδώ και μήνες: η ανεργία αυξάνεται, η ανάπτυξη επιβραδύνεται και η τουρκική λίρα πέφτει με ρυθμούς ρεκόρ. Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου κλόνισε την εμπιστοσύνη των επενδυτών, ενώ η σειρά των τρομοκρατικών επιθέσεων έπληξε με σφοδρότητα τον τουριστικό τομέα.

Όμως, η άνθηση που γνώρισε η τουρκική οικονομία στην εποχή που ο Ερντογάν κρατά τα ηνία της χώρας, από το 2003 ως πρωθυπουργός και πριν γίνει πρόεδρος το 2014, μέχρι σήμερα, ήταν ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της δημοτικότητάς του ίδιου και του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).

Το σχέδιο προεδροποίησης του πολιτειακού συστήματος που δίνει στον Ερντογάν υπερεξουσίες χρονολογείται από το 2014, όταν η τουρκική οικονομία ήταν ισχυρή και πολύ μακριά από τη σημερινή δυσχερή κατάσταση.

Η συνταγματική μεταρρύθμιση εγκρίθηκε την Κυριακή σε πρώτη ανάγνωση από το τουρκικό κοινοβούλιο. Την Τετάρτη ξεκινά η διαδικασία που θα καταλήξει σε νέα ψηφοφορία σε δεύτερη ανάγνωση, ενώ η αντιπολίτευση καταγγέλλει αυταρχική εκτροπή του καθεστώτος.

«Ας φαντασθούμε ότι η τροποποίηση του Συντάγματος περνά από το Κοινοβούλιο. Στην συνέχεια πρέπει να στηριχθούν στην λαϊκή ψήφο. Και εκεί, πιστεύω ότι αναπτύσσονται άλλες δυναμικές, διότι όταν ο λαός ψηφίζει, τα κίνητρά του είναι ποικίλα», επισημαίνει ο Ιλτέρ Τουράν, επίτιμος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Bilgi της Κωνσταντινούπολης.

«Είτε μας αρέσει είτε όχι η κυβέρνηση, αυτό δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας. Και αυτή τη στιγμή, τα προβλήματα που υπάρχουν στην Τουρκία μπορεί να προκαλέσουν την άρνηση του λαού», προσθέτει. Ο Ζαν Μαρκου, καθηγητής της σχολής Πολιτικών Επιστημών της Γκρενόμπλ και ερευνητής στο Institut Francais d' Etudes Anatoliennes, συμφωνεί ότι υπάρχουν «πραγματικά ερωτηματικά» ως προς την έκβαση του δημοψηφίσματος.

«Το γεγονός ότι τα οικονομικά στοιχεία δεν θα είναι στο ραντεβού μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα», λέει. Ο πρόεδρος της Τουρκίας έφθασε μέχρι το σημείο να επιρρίψει την ευθύνη για την πτώση της τουρκικής λίρας σε «τρομοκρατικά στοιχεία» των αγορών που έχουν ως στόχο «να γονατίσουν την Τουρκία».

Η πτώση της λίρας επιταχύνθηκε όταν το κοινοβούλιο άρχισε να συζητεί το σχέδιο συνταγματικής μεταρρύθμισης που προικίζει με υπερεξουσίες τον Ερντογάν, αλλά προκαλεί νευρικότητα στις αγορές. «Αυτήν τη στιγμή, η κυβέρνηση παίζει το χαρτί της ασφάλειας για να δημιουργήσει ένα αντανακλαστικό φόβου στον πληθυσμό», σχολιάζει ο Ζαν Μαρκου.

Ο Ζαν-Φρανσουά Περούζ, διευθυντής του Institut Francais d' Etudes Anatoliennes στην Κωνσταντινούπολη, θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση δεν αναμένεται να επηρεάσει τη δημοτικότητα του Ερντογάν.

«Υπάρχει ακόμη η πεποίθηση στον πληθυσμό ότι, εάν δεν υποστηρίξει τον Ερντογάν, θέτει σε κίνδυνο τη σχετική ευημερία του», λέει. «Μένει να δούμε εάν οι εξηγήσεις που θα δώσει ο Ερντογάν (για την οικονομική κρίση) θα πείσουν, δεδομένης δε της ψυχικής και διανοητικής κατάστασης του κοινού, μπορεί και να πείσουν».

Ο Μουράτ Γελκίν, διευθυντής της Hurrriyet Daily News, υποβαθμίζει επίσης την πιθανή επίπτωση της οικονομικής επιβράδυνσης στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. «Οι οικονομικές δυσχέρειες δεν θα έχουν σημαντική επίπτωση στα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος. Η ιστορία του AKP δεν βασίζεται στην οικονομία ...υπάρχει σημαντική ιδεολογική δέσμευση».

Κατά τη γνώμη του, η ψήφος υπέρ ή όχι της συνταγματικής μεταρρύθμισης πάνω από όλα θα είναι «ένα ναι ή ένα όχι στην ηγεσία του Ερντογάν», που απολαμβάνει ακόμη υψηλής δημοφιλίας.