ΠΟΡΕΥΘΕΝΤΕΣ ΠΡΟΣ ΒΗΘΛΕΕΜ

 

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ.Βρίσκεται στήν ἀνατολική πλευρά τῆς σημερινῆς Βηθλεέμ.Τά ἐπιπρόσθετα καί μεταγενέστερα κτίρια τῶν μοναστηριῶν, τῶν Ὀρθοδόξων, τῶν Λατίνων καί τῶν Ἀρμενίων, ἔχουν ἀλλιώσει τό ἀρχικό της σχέδιο καί ἔχουν παραμορφώσει τήν πρώτη μεγαλοπρεπῆ της πρόσοψη.

 Ἀπό τίς ἀρχικές τρεῖς κεντρικές εἰσόδους στή δυτική ὄψη, ἔμεινε μόνο ἡ μεσαία, ἄλλα καί αὐτή ἔχει σμικρυνθεῖ κατά τά δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ἡ πόρτα εἶναι ἐξαιρετικά χαμηλή γιά νά μήν μπορεῖ νά εἰσέλθει κάποιος ἔφιππος στό ναό ὅπως συνήθιζαν ὥς τότε νά κάνουν οἱ μουσουλμάνοι κατατηταί τῶν Ἁγίων Τόπων.

Ὁ Νάρθηκας πού ἄλλοτε ἐκτεινόταν σ' ὁλο τό μῆκος τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, χωρίστηκε σέ μικρούς χώρους καί ἔχει τελείως παραμορφωθεῖ. Ἡ μεγάλη ξύλινη διπλή Πόρτα τῆς Βασιλικῆς μέ τά σκαλισμένα ἀραβουργήματα καί τούς σταυρούς χρονολογεῖται ἀπό τό 1227 καί εἶναι ἀφιέρωμα δύο Ἀρμενίων προσκυνητῶν.

Τό ἐσωτερικό της Βασιλικῆς σώζεται στήν ἀρχική του μορφή. Εἶναι πεντάκλιτη βασιλική καί τά κλίτη Χωρίζονται μέ σαράντα μονολιθικές κολῶνες μέ κιονόκρανα Κορινθιακοῦ τύπου. 

Τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ Σπηλαίου τῆς Γέννησης εἶναι σκαλισμένο στό φυσικό βράχο ἐνῶ τό ὑπόλοιπο εἶναι κτιστό. Ἡ τελική διαμόρφωση τοῦ Σπηλαίου, ὡς ἐπίσης καί ὁλος ὁ ἐσωτερικός του διάκοσμος, χρονολογοῦνται ἀπό τόν 12ο αἰώνα. 

Στή νότια καί βόρεια πλευρά τῆς Βασιλικῆς ὑπάρχουν διάφορα φυσικά σπήλαια καί παρεκκλήσια, τά ὁποια συνδέονται μέ γεγονότα τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ μας, ὁπως ἡ σπηλιά τῶν ἀθώων νηπίων, τό παρεκκλήσιο τοῦ ἁγίου Ἰωσήφ τοῦ Μνήστορα, ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου Ἱερωνύμου κ.α.

Ὁλόκληρο τό κτίριο τῆς Βασιλικῆς χρονολογεῖται ἀπό τόν 6ο αἰώνα, ἐκτός ἀπό ὁρισμένες ἀλλαγές καί προσθῆκες στό χῶρο τοῦ Νάρθηκα. Ἡ Ξύλινη ὀροφή κατασκευάσθηκε στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰώνα ἐνῶ τό πέτρινο δάπεδο εἶναι λίγο ἀρχαιότερο. 

Τό Ξυλόγλυπτο εἰκονοστάσι ἔγινε τό 1764 καί εἶναι καλυμμένο μέ φύλλο χρυσοῦ. Ἀπ' ὁλον ὁμως τόν ἐσωτερικό διάκοσμο τῆς Βασιλικῆς, τή μεγαλύτερη καλλιτεχνική καί ἱστορική ἀξία ἔχουν τά ψηφιδωτά τῶν τοίχων καί οἱ εἰκόνες οἱ ζωγραφισμένες πάνω στίς μονόλιθες κολῶνες.

Ἀρχικά, ὁ μωσαϊκός διάκοσμος κάλυπτε ὅλους τούς ἐσωτερικούς τοίχους τῆς Βασιλικῆς καί περιεῖχε διάφορα εἰκονογραφικά θέματα ἀπό τή ζωή, τό Πάθος καί τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ, ἀγγέλους, προφῆτες, προσωπογραφίες ἅγιων καί μία τεράστια ἀπεικόνιση τοῦ "Δέντρου τοῦ Ἰεσσαί».

Στίς δύο ἐπιμήκεις πλευρές τοῦ κεντρικοῦ κλίτους καί πάνω ἀπό τίς κολῶνες ἦταν ἀπεικονισμένο ἕνα ἐνδιαφέρον θέμα, πρωτότυπο καί σχεδόν ἄγνωστο στή χριστιανική εἰκονογραφία: Στό βόρειο τοῖχο ἀπεικονίζονταν ἑπτά τοπικές Σύνοδοι καί στό νότιο οἱ ἑπτά Οἰκουμενικές μέ τή χρονολογική τους σειρά.

Οἱ τοπικές ἀπεικονίζονταν ἔχοντας ὡς σκηνικό τρίκλιτες βασιλικές μέ τροῦλο, οἱ δέ Οἰκουμενικές μέ μία διπλῆ κάμαρα. Στό κενό του μεσαίου κλίτους καί στά ἐνδιάμεσα τῶν καμαρῶν ἦταν γραμμένα, στήν ἑλληνική γλώσσα καί περιληπτικά, τά πρακτικά κάθε Συνόδου. Οἱ ζωγραφιστές εἰκόνες πάνω στίς κολῶνες ἀπεικονίζουν διαφόρους ἁγίους τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας. 

Ὁ εἰκονογραφικός ρυθμός εἶναι ἀναμεικτος, Ἀνατολικοδυτικός, ὁπως ἀνάμεικτες εἶναι καί οἱ ἐπιγραφές πού γράφονται ἑλληνικά καί λατινικά. Πρόβλημα χρονολόγησης τῶν μωσαϊκῶν καί τῶν εἰκόνων δέν ὑπάρχει γιατί ἡ ἑλληνική ἐπιγραφή πού σώζεται στή νότια πλευρά τοῦ ἐγκάρσιου κλίτους τῆς Βασιλικῆς, ἀναφέρει καί τό ὄνομα τοῦ εἰκονογράφου, Ἐφραίμ, ἀλλά καί τό χρόνο τῆς διακόσμησης, 1169. Η συνέχεια αύριο.