† ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΡΤΕΜΙΟΥ ΚΑΙ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ

 

Ο Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας Πολλές και σοφές άγιες μορφές παρελαύνουν από τις σελίδες της ιστορίας της μεγάλης μας Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μια τέτοια μορφή και εξαιρετική προσωπικότητα είναι κι ο Άγιος Μεγαλομάρτυς Αρτέμιος που έζησε και μαρτύρησε περί τα μέσα του τέταρτου αιώνα μ.Χ. (361 – 363).

Νέος, νεότατος ο Άγιος χάρη στη χριστιανική μόρφωση που πήρε από τους πιστούς γονείς του άρχισε να ξεχωρίζει ανάμεσα στους συνομήλικούς της πόλεώς του με τα χαρίσματα και τα προσόντα του. 

Ο Μέγας Κωνσταντίνος, από την πρώτη στιγμή που γνώρισε τον ευσεβή και σοφό τούτο νέο, τον εξετίμησε ιδιαίτερα και έσπευσε να τον αναδείξει δούκα και αυγουστάλιον της μεγάλης πόλεως της Αλεξανδρείας.

Δηλαδή τον διόρισε ανώτερο διοικητή όλης της Αιγύπτου. Στην επίσημη αυτή και τιμητική θέση ο Αρτέμιος σαν πιστός χριστιανός ασκούσε τα καθήκοντά του με πολλή προσοχή και σύνεση, ώστε όλοι να θαυμάζουν τα υπέροχα πολιτιστικά και ηθικά του χαρίσματα.

Οι ευτυχισμένες και ευλογημένες εκείνες μέρες δεν κράτησαν δυστυχώς για πολύ. Ο γιος και διάδοχος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Κωνστάντιος, που μετά τον θάνατο του πατέρα του ανέλαβε την διοίκηση της Ανατολής από το Ιλλυρικόν πέλαγος μέχρι την Προποντίδα, την Ασία, Συρία, Παλαιστίνη, Μεσοποταμία, Αίγυπτο και όλες τις νήσους, κατά την περίοδο που είχε πάει στην Αντιόχεια αρρώστησε βαριά και απέθανε.

Τότε την εξουσία της μεγάλης αυτής αυτοκρατορίας ανέλαβε ο Ιουλιανός, που είναι γνωστός στην ιστορία ως παραβάτης και αποστάτης. Ο νέος αυτός βασιλιάς, σε κάποιο ταξίδι του στην Αίγυπτο είχε συναντήσει και γνωρίσει τον άρχοντα Αρτέμιο, για τον οποίον είχε ακούσει και πολλά καλά λόγια για τις ικανότητές του, όπως και για την χριστιανική του ιδιότητα.

Το χάρισμα όμως τούτο της εκλεκτής αυτής προσωπικότητος όχι μόνο δεν εξετιμήθηκε από τον αποστάτη βασιλιά, που είχε ήδη κινήσει και τον διωγμό ενάντια στους χριστιανούς, αλλά και θεωρήθηκε μεγάλο μειονέκτημα και αμάρτημα. Με πάθος μάλιστα κάθε φορά προσπαθούσε να κατακρίνει και να δείχνει γι’ αυτόν την περιφρόνησή του.

Τούτο έκαμε και σε μία επίσκεψη του άρχοντα Αρτεμίου σ’ αυτόν, όταν βρισκόταν στην Αντιόχεια. Ο αποστάτης βασιλιάς, σαν είδε τον άρχοντα της Αιγύπτου Αρτέμιο, τρελός από θυμό τον κάλεσε κοντά του και άρχισε με περιφρόνηση να του ομιλεί και να τον υβρίζει. Όσην ώρα ο υβριστής απευθυνόταν στον Άγιο, τον κατηγορούσε και τον ύβριζε, ο ενάρετος Αρτέμιος σιωπούσε και είχε σκυφτό το κεφάλι. 

Μπροστά στα μάτια του είχε τα λόγια του Κυρίου: «Μακάριοι ἔστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ρῆμα καθ’ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ. Χαίρετε καί ἀγαλλιάσθε, ὅτι ὁ μισθός ὑμῶν πολύς ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ε’ 11 – 12). Μακάριοι γίνεσθε σεις οι μαθητές μου, όταν σας χλευάσουν και σας καταδιώξουν και σας κακολογήσουν με κάθε ψεύτικη κατηγορία εξ αιτίας μου.

Χαίρετε και ζωηρά εκδηλώστε τη χαρά σας, γιατί η ανταμοιβή σας στους ουρανούς θα είναι με το παραπάνω. Όταν όμως ο εγωιστής και ασεβής βασιλιάς άρχισε να επεκτείνει τις ύβρεις του στα ιερά και όσια της αμώμητης χριστιανικής μας πίστεως, τότε ο Άγιος με θάρρος σήκωσε το κεφάλι, ύψωσε τη φωνή του και με παρρησία είπε στον παραβάτη άρχοντα.

–Βασιλιά μου, επιδείξατε, σας παρακαλώ λίγο σεβασμό προς το πρόσωπο του Κυρίου. Αυτός είναι ο αληθινός Θεός. Τούτο μαρτυρούν περίτρανα τα λόγια του και τα έργα του.

Όσο για τις ύβρεις σας ενάντια στους χριστιανούς, που αποτελούν την ευγενέστερη και πιο άξια μερίδα των υπηκόων σας, δεν είναι καθόλου φρόνιμο και συνετό ούτε και δίκαιο από μέρους σας να τους υβρίζετε και να τους διώκετε. Εντροπή σας!

Η συμπεριφορά σας αυτή σας αδικεί και σας εξευτελίζει. Τις τελευταίες λέξεις του Αγίου διέκοψαν οι γεμάτες μίσος και ειδωλολατρικό φανατισμό φωνές του μαινόμενου κυριολεκτικά βασιλιά Ιουλιανού.

–Πάψε, ανόητε, του φώναξε. Κι αφού τον ύβρισε ξανά και ξανά διέταξε να του αφαιρέσουν τη ζώνη του αξιώματός του και να τον ρίξουν στη φυλακή για να συνέλθει.

Με την ψυχή γαληνεμένη ο πιστός και άτρομος χριστιανός χωρίς ψωμί και νερό για μέρες περνάει τις ώρές του γονατιστός ευχαριστώντας τον Κύριο για το χάρισμα που του δόθηκε. Τα επακόλουθα της ομολογίας του είναι τρομερά. Αδούλωτος και ελεύθερος ο Άγιος τα αντιμετωπίζει όλα με ζηλευτή ψυχραιμία και υπομονή και καρτερία.

Όταν ύστερα από λίγες μέρες κατά διαταγή του Βασιλιά βγήκε από την φυλακή και παρουσιάστηκε μπροστά του, ο Ιουλιανός του ζήτησε να προσφέρει θυσία στους μεγάλους θεούς, αν ήθελε να του χαρισθεί η ζωή και η ελευθερία.

Στην πρόταση αυτή του άρχοντα ο σταθερός στις αρχές και το φρόνημά του Άγιος αλλά και ατρόμητος στις πεποιθήσεις του απολογήθηκε με πολλή δύναμη και παρρησία και απέδειξε ψευδή κι ανόητα όσα ειπώθηκαν κατά του Χριστού. Στο τέλος πρόσθεσε:

Αυτό που μου ζητάτε, άρχοντά μου, ν’ αρνηθώ τον Χριστό και να προσφέρω θυσία στα ξύλα και τις πέτρες της πεθαμένης πια ειδωλολατρίας, μου είναι αδύνατον όχι να το κάμω, αλλά ακόμη και να το σκεφθώ. Ο Χριστός είναι ο αληθινός Θεός και δημιουργός που έγινε άνθρωπος και απέθανε για τη σωτηρία μας. Πως μπορώ εγώ να τον αρνηθώ;

Η τολμηρή αυτή και με τόση παρρησία ειπωθείσα ομολογία του Μάρτυρος προκάλεσε το μίσος και την μανία του αποστάτη βασιλιά, που σαν τρελός φώναξε:

– Να αρχίσουν τα βασανιστήρια. Τα πιο σκληρά βασανιστήρια.

Στην διαταγή του βασιλιά οι δήμιοι που στέκονταν δίπλα όρμισαν, άρπαξαν τον Μάρτυρα, τον γύμνωσαν και αφού τον ξάπλωσαν στην γη άρχισαν να τον κτυπούν με βούνευρα μέχρις αίματος. Στη συνέχεια καταξεσχίζουν τις σάρκες του με μαχαίρια και ύστερα με λαμπάδες καίνε τις πληγές.

Το σώμα του Μάρτυρος έγινε μία άμορφη μάζα από κρέατα και κόκαλα σπασμένα. Σ’ αυτή την κατάσταση τον πήραν και τον πέταξαν στη φυλακή. Σκέφθηκαν να τον αφήσουν εκεί να πεθάνει μόνος του χωρίς καμιά βοήθεια.

Μα εκείνος, που υποσχέθηκε και είπε στον κάθε πιστό ακόλουθό του, «οὐ μή σέ ἄνω, οὐ δ’ οὐ μή σέ ἐγκαταλείπω» δηλαδή δεν θα σε αφήσω, παιδί μου, αβοήθητο• ποτές δεν θα σε εγκαταλείψω, κατά τα μεσάνυχτα έρχεται στο μισοπεθαμένο κορμί, το αγγίζει, το παρηγορεί και το θαύμα γίνεται.

Η μάζα των ξεσχισμένων κρεάτων και των σπασμένων κοκάλων ξαναβρίσκει την πρότερη κατάσταση. Θεραπεύεται. Και ο Μάρτυρας με βαθιά συγκίνηση γονατίζει, ευχαριστεί και δοξολογεί τον Θεό.

Όρθιον να βαδίζει επάνω – κάτω και να ψάλλει τα λόγια του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου «μακάριος ανήρ ος υπομένει πειρασμόν» (Ιακ. α’ 12), δηλαδή μακάριος ο άνθρωπος που δέχεται με υπομονή τις δοκιμασίες, τον βρίσκει ο δεσμοφύλακας που πήγε το πρωί να ιδεί αν είναι ζωντανός.

Χωρίς να χάσει καιρό, τον παίρνει από το χέρι και τον οδηγεί μπροστά στον άρχοντα. Ο αποστάτης, όταν τον είδε, τα έχασε. Δεν πίστευε στα μάτια του. Κάποια στιγμή συνήλθε και είπε, για να διασκεδάσει την σιωπή και τα επιφωνήματα του θαυμασμού του πλήθους.

–Μεγάλοι οι θεοί μας, Αρτέμιε. Αυτοί σε έκαμαν καλά. Σπεύσε να προσφέρεις θυσία σ’ αυτούς και να τους δοξάσεις. Μην φανείς αχάριστος.

–Την υγεία μου, βασιλιά, μου την χάρισε ο Ιησούς Χριστός. Αυτός είναι ο αληθινός Θεός και Σωτήρας όλων των ανθρώπων. Τα είδωλά σας ούτε αισθάνονται, ούτε μιλούν.

–Πάψε, αλιτήριε. Την αχαριστία ακολουθεί πάντα η αδιαντροπιά. «Τη αχαριστία έπεται η αναισχυντία». Να συνεχισθούν τα βασανιστήρια.

Την ίδια στιγμή μερικά δυνατά χέρια άρπαξαν τον Μάρτυρα και τον έριξαν κάτω. Ύστερα μερικοί άλλοι αφού έσπασαν μία πελώρια μυλόπετρα, πήραν τη μισή και αφού άπλωσαν επάνω τον Άγιο, άλλη ομάδα δυνατών κατά διαταγή του Ιουλιανού σήκωσαν την άλλη μισή και την έριξαν επάνω στον Μάρτυρα. Σκοπός ένας.

Να του συντριβούν όλα τα κόκαλα.

Αφόρητοι οι πόνοι. Ο Αρτέμιος όμως με τη χάρη του Θεού διατηρεί όλη την καρτεροψυχία του. Την αιωνιότητα έχει στην σκέψη του και ο  Μεγαλομάρτυρας. Γι’ αυτήν αγωνίζεται τώρα και υποφέρει με καρτερία τα βασανιστήρια.

Η γαλήνια ματιά του συγκλονίζει κυριολεκτικά τον αποστάτη, που μηχανεύεται και άλλα σκληρότερα βασανιστήρια. Ένα τέτοιο ήταν και η εντολή με ένα ξίφος να βγάλουν τα μάτια του Μάρτυρος. 

Η εντολή εκτελείται την ίδια στιγμή. Η γαλήνη όμως δεν ξανάρχεται στην καρδιά του Ιουλιανού. Ο Μάρτυρας δέχεται και τούτο το βασανιστήριο με ιώβειο καρτερία και υπομονή.

Μπροστά στο αλγεινό θέαμα τρέμει ο αποστάτης. Για να απαλλαγεί από τις τύψεις δίνει την τελευταία εντολή.

–Κόψτε το κεφάλι του.

Κάποια ευγενικιά ψυχή πήρε το λείψανο του Αγίου και από την Αντιόχεια το μετέφερε στην καρδιά της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη και εκεί το ενταφίασε σ’ ένα από τα νησιά των Πριγκιποννήσων, την Οξειά, στην εκεί εκκλησία του Προδρόμου.

Στη γη λοιπόν εναποτέθηκε ο Μάρτυρας. Η αγία ψυχή του όμως δεν έπαυσε να ενδιαφέρεται γι’ αυτούς που ζουν πάνω στη γη και υποφέρουν σωματικά. Πολλά θαύματα έγιναν και γίνονται σε όσους με πίστη και ευλάβεια εκζητούν την μεσιτεία του. Ο Μεγαλομάρτυρας Άγιος Αρτέμιος είναι για τους πιστούς χριστιανούς ο ιατρός της κήλης.

O Άγιος Γεράσιμος Κεφαλληνίας

Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τη παράδοση γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Κορινθίας το 1506. Ο πατέρας του ονομάζονταν Δημήτριος και η μητέρα του Καλή. Ο πατέρας του ανήκε στην βυζαντινή αριστοκρατία, στη μεγάλη οικόγενεια των Νοταράδων. Το βαφτιστικό όνομα του Άγιου Γεράσιμου ήταν Γεώργιος.

Ό Άγιος Γεράσιμος μεγάλωσε και μορφώθηκε όπως όλα τα αρχοντόπουλα της εποχής. Στα 20 χρόνια του αποφάσισε να πάει στη Ζάκυνθο που ήταν ένα σημαντικό κέντρο των γραμμάτων της εποχής καθώς παρόλη την Ενετική κατάκτηση υπήρχε εκεί ένας αναγεννησιακός αέρας σε αντίθεση με την υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.

     

Η βαθιά σχέση του με την ορδόδοξη πίστη, τον κάνει να εγκαταλήψει τη Ζάκυνθο και να ξεκινήσει προσκυνήματα στα σημαντικότερα πνευματικά θρησκευτικά κέντρα της εποχής του,Πρώτος του σταθμός η Κωνσταντινούπολη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο από όπου πήρε και την πατριαρχική ευλογία και αμέσως μετά το Περιβόλι της Παναγίας το Άγιον Όρος.

Στο Άγιον Όρος ο Άγιος Γεράσιμος έγινε μοναχός. Δεν γνωρίζουμε σε πια μονή αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι έγινε στο μοναστήρι των Ιβήρων και ότι ασκήτηψε στο κελί του Αγ. Βασιλείου στην περιοχή της Καψάλας. Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τους βιογράφους του έμεινε αρκετά στο Άγιον όρος και έφυγε όταν αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στους Άγιους Τόπους, όπου πρέπει να έφθασε γύρω στο 1538.

Εκτός από τον Πανάγιο Τάφο, επισκέφτηκε τη Συρία, τη Δαμασκό, το Σινά, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και την έρημο της Θηβαίδας. Ο πατριάρχης στα Ιεροσόλυμα εκτιμά την προσωπικότητα του Γεράσιμου και έτσι τον κρατάει κοντά του και αναλαμβάνει κανδηλανάπτης στον Πανάγιο Τάφο.

Στα Ιεροσόλυμα ο Άγιος Γεράσιμος χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό με το όνομα Γεράσιμος προς τιμήν του Άγιου Γεράσιμου του Ιορδανίτου. Το 1548 ο Άγιος Γεράσιμος αφήνει τα Ιεροσόλυμα για να ένα ταξίδι στην Κρήτη όπου και έμεινε γύρω στα δύο χρόνια.

Από εκεί επιστρέφει στη Ζάκυνθο μετά από ένα ταξίδι προσκύνημα που τον έφερε πιο κοντά στο θεό, μετά από 20 χρόνια. Στη Ζάκυνθο ο Άγιος Γεράσιμος ασκήτεψε σε μια σπηλιά στον Άγιο Νικόλα Γερακαρίου όπου μέχρι σήμερα οι Ζακυνθινοί την ονομάζουν του Αγίου Γερασίμου. Υπάρχουν αναφορές ότι μπορεί να εφημέρευσε στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου.

Την ίδια εποχή αυτή έχει γεννηθεί στη Ζάκυνθο και ο Άγιος Διονύσιος και κάποια παράδοση θέλει να τον έχει βαφτίσει ο άγιος Γεράσιμος. Πάντως το σίγουρο είναι ότι ο Άγιος Διονύσιος επηρεάστηκε από την προσωπικότητα του Άγιου Γεράσιμου που ήταν ήδη πολύ γνωστός στο νησί. Η εποχή της Ενετικής κυριαρχίας είναι δύσκολη και από θρησκευτική άποψη καθώς η καθολική εκκλησία προσπαθεί να αποκτήσει πιστούς από τον ντόπιο πληθυσμό.

Ο Άγιος Γεράσιμος αποφασίζει να πάει στη Κεφαλονιά. Ασκητεύει πάλι σε σπήλαιο κοντά στο Αργοστόλι. Στο σπήλαιο έμεινε για 5 χρόνια και 11 μήνες οπότε αποφασίζει να εγκατασταθεί στη περιοχή των ομαλών στους πρόποδες του Αίνου και να ιδρύσει ένα μοναστήρι. Εκεί αρχίζουν να συρρέουν οι πιστοί για να ακούσουν τη διδασκαλία του.

     

Στη περιοχή των Ομαλών υπήρχε ένα ερημοκλήσι αφιερωμένο στην κοίμηση της Θεοτόκου το οποίο παραχώρησε στον Άγιο Γερασιμο μαζί με τα γύρω κτήματα, ο ιερέας της περιοχής Γεώργιος Βάλσαμος το 1561.

Ο Άγιος ιδρύει μοναστήρι με το όνομα Νέα Ιερουσαλήμ με την άδεια και την ευλογία του επίσκοπου του νησιού Παχώμιου Μακρή. Από τότε η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο το χριστιανικό κόσμο. Μετά από αίτηση του το πατριαρχείο θέτει η μονή υπό την υψηλή του προστασία.

Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου την ίδια μέρα με την αγαπημένη του Παναγία. Στις τελευταίες του στιγμές στην επίγεια ζωή του ήταν κοντά του όπως αναφέρει η παράδοση, ο πατέρας Ιωαννίκιος, ο πατέρας Γερμανός και η ηγουμένη Λαυρεντία.

Οι ιερείς ντύνουν τον άγιο με τα άμφια τα οποία φέρει μέχρι σήμερα και μετά από κατανυχτική εξόδιο ακολουθία στην οποία χοροστάτησε ο Επίσκοπος Κεφαλληνίας Φιλόθεος ο Λοβέρδος, ενταφιάζουν το σώμα του Άγιου Γεράσιμου δίπλα και μέσα στον νότιο τοίχο του Ναού.

Η πρώτη ανακομιδή του σώματος του Αγίου Γεράσιμου έγινε 2 χρόνια και 2 μήνες μετά την κοίμηση του, στις 20 Οκτωβρίου του 1581. Οι Ενετοί όμως θορυβημένοι από την αφθαρσία του σώματος του ζήτησαν να ταφεί ξανά ώστε να συμπληρωθούν τα 3 χρόνια.

Η δεύτερη ανακομιδή του σώματος γίνεται μετά από 6 μήνες και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Γιαυτό το λόγο θεσπίστηκε η κυριώνυμος εορτή του Άγιου Γεράσιμου στις 20 Οκτωβρίου και όχι στις 15 Αυγούστου. Αργότερα όμως οι χριστιανοί γιόρταζαν τη μνήμη του και στην κοίμηση της Θεοτόκου όχι όμως στις 15 για να μην επισκιαστεί η κοίμηση της Παναγίας, αλλά στις 16 Αυγούστου.

Η ανακήρυξη της αγιότητας του οσίου Γερασίμου έγινε το 1622. 

Ο Άγιος Γεράσιμος ονομάστηκε νέος ασκητής για να τον ξεχωρίζουν από τον άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη.