ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΠΥΡ ΟΜΑΔΟΝ

 

Η απόφαση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε... τηλεοπτικό πλατό καθημερινής ανάγνωσης του Κορανίου για τον μήνα του Ραμαζανιού έμελλε να προκαλέσει συγκρατημένο προβληματισμό διεθνώς.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Μιχάλη Ιγνατίου, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μαρκ Τόνερ, υπογράμμισε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην Εθνική Λέσχη Τύπου της Ουάσιγκτον ότι «οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν την Αγία Σοφία ως ένα μνημείο ιδιαίτερης σημασίας». 

Προχώρησε μάλιστα ακόμη παραπέρα, καλώντας «την κυβέρνηση της Τουρκίας να διατηρήσει την Αγία Σοφία με τέτοιον τρόπο που θα σέβεται την παράδοσή της και την πολύπλοκη ιστορία της».

Σε ελαφρώς πιο συγκρατημένο αλλά ανάλογο πνεύμα, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας, Μάρτιν Σέφερ, αναγνώρισε μεν ότι «η χρήση της Αγίας Σοφίας αποτελεί υπόθεση της Τουρκίας», υπογράμμισε ωστόσο παράλληλα ότι:

«η Αγία Σοφία είναι Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO» και ότι το Βερολίνο «θα επιθυμούσε να υπάρχει μια χρήση της Αγίας Σοφίας η οποία δεν αγγίζει το καθεστώς της ως Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Ουάσιγκτον και Βερολίνο στέλνουν, με τις παρεμβάσεις τους, σαφή μηνύματα προς το ισλαμοσυντηρητικό κατεστημένο της Τουρκίας, καλώντας τον Ερντογάν να διαφυλάξει τον μουσειακό χαρακτήρα που έχει πλέον (από το 1934 και μετά) η Αγία Σοφία και να αφήσει στην άκρη τα όποια πιθανά σχέδια για μετατροπή του μνημείου σε τζαμί.

Σκληρή αντιπαράθεση με Αθήνα.Είχε προηγηθεί βέβαια η σκληρή κόντρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε επίπεδο ανακοινώσεων, με την Αθήνα να καταγγέλλει ως «οπισθοδρομικές» τις κινήσεις των Τούρκων και την Άγκυρα να αντεπιτίθεται προκλητικά μέσω... Θράκης, ανεγείροντας θέματα ανύπαρκτα για «τουρκικές μειονότητες», τζαμιά και θρησκευτικές ελευθερίες.

Είχε προηγηθεί επίσης και η επιστολή (με ημερομηνία 6 Ιουνίου) του ελληνικού ΥΠΕΞ προς τη γενική διευθύντρια της UNESCO Ιρίνα Μπόκοβα, με την οποία η Αθήνα εκφράζει την ανησυχία της για τις κινήσεις της τουρκικής ηγεσίας.

Από την πρώτη στιγμή, η ελληνική κυβέρνηση είχε τονίσει ότι το θέμα της ανάγνωσης του Κορανίου μέσα στην Αγία Σοφία δεν είναι διμερές αλλά διεθνές. Πρόκειται άλλωστε για έναν χώρο, πρώην θρησκευτικό ναό και νυν μουσείο, που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 1985.

Και είναι ακριβώς σε αυτήν τη βάση της διεθνούς διάστασης του θέματος, που ακολούθησαν οι σχετικές παρεμβάσεις των Αμερικανών και των Γερμανών. Υπό αυτήν την έννοια, η ελληνική πλευρά νιώθει ότι με τα τελευταία ηχηρά μηνύματα από Ουάσιγκτον και Βερολίνο, οι χειρισμοί της στο συγκεκριμένο θέμα δικαιώθηκαν.

Αυτό που μένει βέβαια να φανεί είναι εάν θα υπάρξουν νέες προκλήσεις από την τουρκική ηγεσία μετά τις 5 Ιουλίου, οπότε τελειώνει το Ραμαζάνι. Οι διαθέσεις πάντως του Τούρκου προέδρου προκαλούν έντονο προβληματισμό και ανησυχία.

Είναι πλέον σαφές άλλωστε ότι είναι διατεθειμένος να κάνει τα πάντα προκειμένου να εγκαθιδρύσει ένα σύστημα Προεδρικής Δημοκρατίας στην Τουρκία που θα τον πριμοδοτεί με υπερεξουσίες. Για να το επιτύχει δε αυτό, χρειάζεται όσο το δυνατόν ευρύτερη πολιτική στήριξη στο εσωτερικό.

Υπό αυτό το πρίσμα των προσωπικών πολιτικών φιλοδοξιών ερμηνεύονται και οι τελευταίες κινήσεις του «σουλτάνου» σε όλα τα μέτωπα: τα ανοίγματα προς τους εθνικιστές (μέσω του Κουρδικού, της «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη, των παραβιάσεων στο Αιγαίο κ.ά.), καθώς και τα «δώρα» προς τους σκληρούς ισλαμιστές (με την ανάγνωση του Κορανίου στην Αγία Σοφία).