† ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Ο ΕΝ ΑΙΓΙΝΗΣ

 

Ο Άγιος το 1885, έλαβε το πτυχίο του από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ο Νεκτάριος Δ. Κεφαλάς, ο Άγιος Νεκτάριος, του οποίου η μνήμη εορτάζεται σήμερα 9 Νοεμβρίου.

Το όνομά του αναγράφεται, μαζί με άλλους εννέα συνεξετασθέντες τελειοφοίτους του ακαδημαϊκού έτους 1885-1886, σε σχετικό πίνακα της «Λογοδοσίας» του τότε Πρύτανη Κωνσταντίνου Π. Δηλιγιάννη («Λόγος εκφωνηθείς τη 23 Νοεμβρίου 1886 κατά την εορτήν της καθιδρύσεως των νέων αρχών του Εθνικού Πανεπιστημίου», Αθήνησι 1887), ενώ το δίπλωμα φυλάσσεται στο Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών (στην πρώτη προθήκη της αίθουσας με τα εκθέματα της Θεολογικής Σχολής).

Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στις 4 Νοεμβρίου 1881, είχε εγγραφεί στη Θεολογική, όπως δηλώνεται στο «Μητρώον των φοιτητών του εν Αθήναις Εθνικού Πανεπιστημίου», όπου υπάρχει και η υπογραφή του ως «εγγραφομένου» φοιτητή. Στο Μητρώο φέρει τον αύξοντα αριθμό 1042, ενώ ως πατρίδα του αναφέρεται η Χίος (όπου, το 1877, είχε χειροτονηθεί διάκονος, λαμβάνοντας το όνομα Νεκτάριος) αντί της Σηλυβρίας της Θράκης (όπου είχε γεννηθεί, το 1846, και είχε βαπτισθεί λαμβάνοντας το όνομα Αναστάσιος).

Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά το μεγαλύτερο μέρος των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Άγιος Νεκτάριος υπήρξε υπότροφος του κληροδοτήματος Παπαδάκη, κατόπιν ειδικών εξετάσεων, στις οποίες αρίστευσε. Στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου σώζεται σχετική χειρόγραφη αίτησή του:

«Προς την Σεβαστήν Πρυτανείαν του Εθνικού Πανεπιστημίου.

O υποφαινόμενος δευτεροετής φοιτητής της Θεολογικής Σχολής Νεκτάριος Δ. Κεφαλάς επιθυμώ να διαγωνισθώ εις τας υπό της Σεβαστής Πρυτανείας ορισθείσας υποτροφίας ως Θραξ. Υποσημειούμαι ευσεβάστως Ιεροδιάκονος Νεκτάριος Δήμου Κεφαλάς εκ Σηλυβρίας της Θράκης ως εν τω επισυνημμένω πιστοποιητικώ δηλούται. Αθήνησι τη 2 Απριλίου 1883».

Η αίτηση που – όπως σημειώνεται πάνω της – «ελήφθη τη 2 Απριλίου 1883. Αριθ. Πρωτ. 32», διαβιβάσθηκε αμέσως από την Πρυτανεία «Προς τον κ. Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής [Νικηφόρο Καλογερά] δια τα περαιτέρω. Αθήναι τη 2 Απριλίου 1883. O Πρύτανης Π. Γ. Κυριακός».

Στη συνέχεια, πάνω στη ίδια την αίτηση σημειώθηκαν, προφανώς από τη Γραμματεία, τα στοιχεία του φοιτητή: «Νεκτάριος Δ. Κεφαλάς Διάκονος εκ Χίου, ενεγράφη εις την Θεολ. Σχ. 4 Νοεμβρίου 1881 υπ' αριθ. μητρ. 1042. Ανενέωσε την εγγραφήν του 1882-1883 αριθ. 1612». Τέλος, προφανώς αφού έλαβε την υποτροφία, σημειώθηκε «υπότροφος Α. Φ. Παπαδάκη».  

Ένα μήνα μετά την αίτηση, στις 7 Μαΐου 1883, ο Κοσμήτορας της Θεολογικής αποστέλλει έγγραφο προς την Πρυτανεία, στο οποίο σημειώνονται μεταξύ άλλων τα εξής:«Αναφέρομεν Υμίν ότι κατά τα διατεταγμένα προέβημεν εις τον διαγωνισμόν προς πλήρωσιν των προκηρυχθεισών υποτροφιών, ήτοι τριών εκ του κληροδοτήματος Α. Παπαδάκη, μιας του Θ. Ρακού και ετέρας του Γ. Μαυροκορδάτου. Μετείχαν του διαγωνισμού οι εξής δέκα φοιτηταί Ν. Κεφαλάς.

Εκρίθησαν δε επιτυχόντες δια μεν τας του Α. Παπαδάκη, Νεκτάριος Κεφαλάς Θράξ Όθεν γνωστά ποιούντες Υμίν, Κύριε Πρύτανη, τα αποτελέσματα των εν λόγω διαγωνισμών, παρακαλούμεν Υμάς όπως ευαρεστούμενος διατάξητε τον διορισμόν των επιτυχόντων. O της Θεολογικής Σχολής Κοσμήτωρ Ν. Καλογεράς».

Στη συνέχεια ο Πρύτανης, στις 19 Μαΐου, αποστέλλει σχετικό έγγραφο προς τον Λογιστή του Πανεπιστημίου (για να χορηγούνται 100 δρχ. μηνιαίως στους επιτυχόντες, μέχρι του τέλους των σπουδών τους), καθώς και ενημερωτικές επιστολές προς καθένα από τους υποτρόφους. Έτσι, ως υπότροφος του Kληροδοτήματος Παπαδάκη ο Aγιος Nεκτάριος θα ολοκληρώσει το 1885 τις σπουδές του.

Η μετέπειτα πορεία του Αγίου είναι γνωστή: χειροτονήθηκε αρχικά πρεσβύτερος στην Αλεξάνδρεια και κατόπιν Μητροπολίτης Πενταπόλεως, στη συνέχεια ιεροκήρυκας στη Χαλκίδα, το 1894 διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής, ενώ από το 1908 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αίγινα, στη Μονή του, όπου εκτελούσε τα καθήκοντα του εφημερίου, συνέθετε ύμνους και συνέγραφε δοκίμια, λόγους και πλήθος βιβλίων.

Όταν μετά μία δωδεκαετία αισθάνθηκε ότι πλησίαζε το τέλος του, θέλησε να μεταφερθεί στο πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αρεταίειο, όπου νοσηλεύθηκε για δύο μήνες, μέχρι την κοίμησή του, στις 9 Νοεμβρίου 1920 (η ανακήρυξή του σε Άγιο έγινε μετά 40 χρόνια, το 1961, από το Oικουμενικό Πατριαρχείο).

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, που το 1881 τον είχε δεχθεί στους κόλπους του ως νεαρό και επιμελή φοιτητή, το 1883 τον είχε ανακηρύξει υπότροφό του, το 1885 τον είχε αναγορεύσει πτυχιούχο του, και το 1920 τον είχε περιθάλψει ως σεβάσμιο πλέον ιεράρχη στην πανεπιστημιακή Κλινική του, ήταν επόμενο να αφιερώσει στη μνήμη τού Αγίου το παρεκκλήσιο του Αρεταίειου Νοσοκομείου.

Ο Άγιος Νεκτάριος κατά κοινή, και τεκμηριωμένη από πραγματικά περιστατικά, ομολογία, υπήρξε ένας απόλυτα, απόλυτα ταπεινός άνθρωπος, απόλυτα ταπεινός αρχιερέας, ένας ασκητικός κληρικός με άφθαστη όμως ιεροπρέπεια και υπέροχο ιερατικό ήθος, ένας φιλομόναχος και φιλέρημος αθλητής του Κυρίου, ένας άνθρωπος πλέρια ανεξίκακος, υπερβολικά αφιλοχρήματος, φιλάγαθος μετά μανίας, ένας άγγελος που ζούσε μέσα στην τύρβη της πόλης.

Πως είναι δυνατόν, με τέτοια χαρίσματα, μαζί με την άκρα υπομονή που τον διέκρινε και την απεριόριστη αγάπη που έτρεφε για κάθε συνάνθρωπο, να μην γοητεύει και να μην καθίσταται πρότυπο σε όλους μας και ιδιαίτερα στους νέους. 

Σύγχρονοι του Αγίου Νεκταρίου έχουν γράψει, ότι όπου και αν ευρισκόταν ο Άγιος Πενταπόλεως, διδάσκων την ευσέβεια, την πίστη προς τον Θεό και την αγάπη προς τον πλησίον, σαγήνευε τους πάντες με το μειλίχιο ύφος του και τον γλυκό και ωραιότατο τρόπο του και καλούσε και προέτρεπε επί την τήρηση των εντολών του Κυρίου, δίδοντας ως παράδειγμα τον εαυτό του, την οσιακή-αγγελική επίγεια ζωή του.

Διότι, πρέπει και πάλι να ειπωθεί, ο Άγιος Νεκτάριος ήταν μεν άνθρωπος και ζούσε μέσα στο κόσμο, αλλ’ ουκ ήν εκ του κόσμου, περιπατούσε πάνω στη γη, αλλ’ είχε το σεμνό πολίτευμα στους ουρανούς, φαινόταν να ζει ως άνθρωπος, αλλά διαβιούσε αγγελικώς, έτσι που η σεμνή πολιτεία του καθίστατο πρότυπο για τους πιστούς χριστιανούς.

Αξίζει να σημειώσω, ότι μετά την αναχώρησή του από την Ι.Μ. Χαλκίδας (όπου υπηρετούσε ως Ιεροκήρυξ, Επίσκοπος ών) 100 και πλέον νέοι της Καρύστου σε συγκινητική επιστολή που του απηύθυναν τον ευγνωμονούσαν για την επαγρύπνηση που είχε γι’ αυτούς και για τις πατρικές νουθεσίες του. Πράγμα που σημαίνει ότι από πολύ νωρίς, όπως και αργότερα στη Ριζάρειο, αλλά και σε όλη τη ζωή του, ο γλυκύτατος Επίσκοπος Πενταπόλεως καθίστατο πρότυπο στη νέα γενιά.

Η επίγεια ζωή του Αγίου Νεκταρίου και το πέρασμά του, από τη Σηλυβρία, την Κωνσταντινούπολη, την Χίο, την Αθήνα, την Αλεξάνδρεια, και πάλι την Αθήνα, την Χαλκίδα, τη Λαμία, την Ριζάρειο, την Αίγινα, και μέχρι το τέλος της επίγειας ζωής του στην Αθήνα, υπήρξε μια ζωή γεμάτη κόπους, μόχθο, ιδρώτα, αγώνες και αγωνίες, αλλά κυρίως μια ζωή πλήρης θλίψεων, δακρύων, πικριών, συκοφαντιών και διωγμών.

Όλα αυτά τα υπέμενε με αγαλλίαση ο Άγιος Νεκτάριος κακοπαθώντας «ως καλός στρατιώτης Ιησού Χριστού». Και όλες αυτές οι θλίψεις που δοκίμασε, και απετέλεσαν ασφαλέστατα τους καρπούς για την αγιότητά του, δεν μπορούν να αφήσουν ασυγκίνητο κάθε αληθινό χριστιανό. 

Πράγματι, με άγγιξε και με συγκίνησε βαθύτατα αυτή διαδρομή του Αγίου Νεκταρίου προς την αγιότητα, δια μέσου των θλίψεων και των δοκιμασιών που υπέστη, και τις οποίες υπέμενε αγόγγυστα, ευαρεστώντας τον Κύριον της Δόξης, προσευχόμενος αδιαλείπτως και υποτάσσοντας το θέλημά του υπό το θείο θέλημα.

Ο Άγιος Νεκτάριος από μικρό παιδί, μέχρι την τελευταία πνοή του, ήταν αφιερωμένος ολοκληρωτικά στην αγάπη του Θεού, βιώνοντας μια αγγελική ζωή και η μελέτη του βίου του πράγματι καλεί τον χριστιανό στη ζωή της αγιότητας και πράγματι ο μελετητής του βίου του γεύεται τον Άγιο ως ταμείον των δωρεών και των χαρισμάτων του Παρακλήτου.

Ο Μητροπολίτης Πενταπόλεως Νεκτάριος, όπως ορθά διείδε και είχε παρατηρήσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο αρκετά χρόνια πριν την επίσημη ανακήρυξή του ως Αγίου, πράγματι είχε αγιάσει στη συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας, ως παράδειγμα άκρας ταπείνωσης, πλήρους ανεξικακίας, αρετής, οσιότητος και εγκρατείας βίου.

Πέραν αυτών των χαρισμάτων, που ασφαλέστατα συγκινούσαν τους πιστούς και έβλεπαν στην οσιακή ζωή του Αγίου έναν «μικρό Χριστό», πέραν του γεγονότος της αφθαρσίας επί δεκαετίες του ιερού λειψάνου του, υπήρξαν πολλά και ικανά «σημεία» που με την Χάριν του Θεού επιτελούσε ο Άγιος ενόσω ζούσε ακόμη, θαύματα δηλαδή, με αποτέλεσμα η φήμη του να διαδοθεί αμέσως και να γίνει άμεσα λαοφιλής και να θεωρηθεί στη συνείδηση των απλών ανθρώπων Θαυματουργός Άγιος. Μην ξεχνάμε, ότι η πρώτη επίσκεψη του Αγίου στην Αίγινα, κατά μήνα Σεπτέμβριο 1904, συνδέθηκε με δύο γεγονότα, με δύο θαύματα. 

Ομιλώ πρώτον για τη θεραπεία του δαιμονισμένου 15χρονου Σπύρου Αλυφαντή και δεύτερον για την μαστίζουσα επι τρεισήμισι χρόνια την Αίγινα φοβερή ανομβρία. Η πλήρης ίαση του δαιμονισμένου νέου από τον Άγιο Νεκτάριο, καθώς και ο υετός που ήλθε στη νήσο μετά από σχετική δέηση χοροστατούντος του Αγίου, ανύψωσαν υπέρμετρα τον γλυκύτατο Μητροπολίτη Πενταπόλεως στα μάτια των κατοίκων της νήσου, αλλά και της Ελλάδας ολόκληρης, και θεωρείτο έκτοτε θαυματουργός άγιος.  

Αυτά τα «θαυματόβρυτα ‘σημεία’, ‘δυνάμεις’ και ‘παράδοξα’ ενεργήματα, τα οποία τελεί δια της Χάριτος του Θεού» ο Άγιος Νεκτάριος (όπως ευστόχως παρατηρεί ο επιχώριος Μητροπολίτης Αίγινας κ. Εφραίμ) «κρατύνουν τους πιστούς εν τη πίστη» μέχρι σήμερα.Και η θαυματουργική παρουσία του Αγίου Νεκταρίου γίνεται αισθητή ανά τον κόσμο πια, ανά την Οικουμένη, από την Αμερική μέχρι την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα και από την Ρωσία μέχρι τη Ν. Αφρική. 

Ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, ομιλών στην Αίθουσα του Θρόνου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μετά την χειροτονία του Μητροπολίτου Σηλυβρίας κ. Μαξίμου, τόνισε ότι ο Άγιος Νεκτάριος «εσυκοφαντήθη και εδιώχθη όσον ουδείς έτερος ποιμήν της Εκκλησίας ημών, αλλά δια τούτο εδοξάσθη και θαυματουργεί». Πράγματι ολόκληρη η επίγεια ζωή του Αγίου ήταν ένας συνεχής κατατρεγμός, μια ζωή γεμάτη θλίψεις, πίκρες και πόνο.

Η παντελώς αυθαίρετη και άδικη αποπομπή του από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, τις παντελώς ανυπόστατες και προκλητικά άδικες κατηγορίες-συκοφαντίες που εκτοξεύθηκαν εναντίον του από το Πατριαρχικό περιβάλλον, την εν Αθήναις διαμονή του όπου έζη «φυτοζωών» ως λέει ο ίδιος σε μια επιστολή του, τις εν Χαλκίδι δοκιμασίες, όπου ο οικείος Μητροπολίτης δεν του επέτρεπε να τελεί αρχιερατικές λειτουργίες και όπου ο εκεί Αρχιμανδρίτης, κοπτόμενος για την κατάληψη του θρόνου της Χαλκίδας και θεωρώντας τον Άγιο Νεκτάριο εν δυνάμει ενδιαφερόμενο, τον κατηγορούσε ψευδώς από τις ημερήσιες τοπικές εφημερίδες.

Την εν Ριζαρείω θητεία του, η οποία συνοδευόταν από ψιθύρους και ύπουλες διαβολές, όταν μιλούσαν για τον «αλλοδαπό» τον «αντικανονικώς» τοποθετηθέντα στη Ριζάρειο, τον «παρεπίδημο», τον «ξεπεσμένο» και άλλα θλιβερά. Την εν Αιγίνη υπηρεσία του, όπου απειλήθηκε με πειθαρχικές-κανονικές διώξεις από τον οικείο Μητροπολίτη Αθηνών και τις αισχρές συκοφαντίες εναντίον του για ηθικά τάχα παραπτώματα, που έστειλαν τον εισαγγελέα Πειραιώς για ανάκριση στην Ι. Μονή, και ο οποίος (εισαγγελέας) μη σεβόμενος τίποτα «ταρακουνούσε» το αγιασμένο ράσο του, για να του αποκαλύψει «που κρύβει τα εξώγαμα» και «που είναι το χαρέμι του».

Από τα παραπάνω, συνάγεται ότι κοσμικοί και κληρικοί, υπό την επήρεια του πονηρού, αδίκησαν, παραπίκραναν και συκοφάντησαν δεινώς τον Άγιο Νεκτάριο, τον εν σαρκί επι γης ζώντα Άγγελον. Αυτό που εξάγει κανείς εύκολα μελετώντας τον βίο του Αγίου Νεκταρίου είναι η απόλυτη, άνευ ορίων άνευ όρων, ταπεινοφροσύνη του. Περί της άκρας ταπεινώσεως έχουν ομιλήσει πολλοί απ’ αυτούς που τον γνώρισαν και οι κατά καιρούς βιογράφοι του το σημείο τούτο εξαίρουν.

Το ταπεινόν φρόνημα, το «μέγιστον μυστικόν που ανοίγει θύρες αιώνων» ο Άγιος Νεκτάριος το έμαθε από τα πολύ μικρά νεανικά του χρόνια και αυτή την πορεία ακολούθησε σε όλη του την επίγεια ζωή. Η δοκιμασία στο Αρεταίειο νοσοκομείο, ήταν απλά μία ακόμη δοκιμασία που του έδωσε ο Πανάγαθος Θεός, και ο Άγιος Νεκτάριος τα παθήματα και τις δοκιμασίες του βίου, με την Χάριν του Θεού, τις μεταποίησε σε αιώνια Ουράνια Πολιτεία.

Ας ακολουθήσουμε λοιπόν τον Άγιο Νεκτάριο, ας υποδειγματιστούμε από τον βίο του και ας τον παρακαλέσουμε να γίνει ο μεσίτης και πρεσβευτής ημών στον Άγιο Θρόνο και η χάρις και η ευλογία του εν Αγίοις Πατρός ημών Νεκταρίου Επισκόπου Πενταπόλεως του Θαυματουργού να σκέπει πάντας όσους ευλαβώς κραυγάζουσι και θερμώς επικαλούνται το άγιον όνομά του.