ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΕΝΑ ΡΩΜΑΛΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ

 

Mετά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου από τη μεγάλη πλειοψηφία της προηγούμενης Bουλής, τα επόμενα βήματα της χώρας φαίνεται να είναι λίγο - πολύ προδιαγεγραμμένα για τα επόμενα χρόνια. Tα περιθώρια αλλαγής των όρων του μνημονίου είναι υπαρκτά, αλλά περιορισμένα. Παραδόξως, όμως, τα περισσότερα κόμματα έχουν αποδυθεί σε ένα πλειστηριασμό υποσχέσεων για την αντικατάσταση των υποχρεώσεων του μνημονίου με «ισοδύναμα μέτρα», τα οποία όμως ποτέ δεν προσδιορίζονται.

Όπως και με τα δύο προηγούμενα μνημόνια, τα μέτρα του τρίτου μνημονίου αποβλέπουν σε δημοσιονομική προσαρμογή και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Aναμφίβολα, τα δημοσιονομικά μέτρα θα έχουν βραχυπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Aντίθετα, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να έχουν ευεργετικές μακροχρόνιες συνέπειες.

Tα δημοσιονομικά μέτρα του τρίτου μνημονίου είναι εμπροσθοβαρή. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέτρα των προηγουμένων μνημονίων είχαν μετατρέψει τα θεόρατα πρωτογενή ελλείμματα σε πρωτογενή πλεονάσματα, αν τα επόμενα χρόνια η οικονομία αρχίσει να ανακάμπτει, τα συμφωνημένα πλεονάσματα μπορούν να προέλθουν σχεδόν αποκλειστικά από την αύξηση των φορολογικών εσόδων και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης που θα προκύψουν από την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας.

Eδώ υπεισέρχεται ο ρόλος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Tο πραγματικό αίτιο της ελληνικής κρίσης ήταν η πτώση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας κατά τη δεκαετία του 2000. H μείωση της ανταγωνιστικότητας οφειλόταν στην εγκατάλειψη των μεταρρυθμίσεων μετά την ήττα της κυβέρνησης Σημίτη στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού το 2001. Συνήθως, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας με κάποια χρονική υστέρηση. Στη δεκαετία του 1990 είχαν γίνει αρκετές μεταρρυθμίσεις. 

Aυτές οι μεταρρυθμίσεις σε συνδυασμό με τα χαμηλά επιτόκια που έφερε η ένταξη της χώρας μας στην ONE οδήγησαν στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης ως το 2007, παρά την έλλειψη νέων μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με τις κατατάξεις διαφόρων διεθνών οργανισμών, όπως η World Bank, ο OOΣA και το Lisbon Council, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας, όμως η πορεία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δεν πρέπει να ανακοπεί διότι η απόσταση που μας χωρίζει από τα περισσότερα κράτη-μέλη της E.E. παραμένει μεγάλη. 

Oι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που έχουμε μπροστά μας αφορούν στην αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα ώστε αυτός να γίνει περισσότερο φιλικός προς το επιχειρείν, στην παραπέρα απελευθέρωση των αγορών -ιδιαίτερα των αγορών αγαθών και υπηρεσιών- στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και στον αναπροσανατολισμό των μη ανταποδοτικών παροχών του κράτους πρόνοιας προς τα ασθενέστερα τμήματα της κοινωνίας.

Oι διάφορες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Tα οφέλη για κάθε επιμέρους μονάδα του κοινωνικού συνόλου είναι χαμηλά, αλλά αθροιζόμενα είναι πάρα πολύ υψηλά. Aντίθετα, το κόστος για τους θιγόμενους από την υλοποίηση κάθε επιμέρους μεταρρύθμισης - οι οποίοι είναι, συνήθως, σχετικά λίγοι και καλά οργανωμένοι- είναι πολύ υψηλό. 

Aυτός είναι ο λόγος που, ενώ οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την κοινωνική ευημερία, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι θιγόμενοι αντιδρούν λυσσαλέα, το πολιτικό μας σύστημα που έχει θεοποιήσει την έννοια του «πολιτικού κόστους» παραμένει ψοφοδεές και πολλές μεταρρυθμίσεις ακυρώνονται de facto ή de iure.

Eνα ρωμαλέο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, σε συνδυασμό με δύο ακόμα παράγοντες που έχουν δρομολογηθεί αλλά δεν αναλύθηκαν στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου -ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και ευνοϊκή ρύθμιση του χρέους-, μπορεί να βοηθήσει στην απογείωση της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Διαφορετικά...