ΠΑΙΔΟΚΤΟΝΙΑ

 

Ο μικρότερος από τους Τιτάνες, μυθικός Κρόνος, ήταν πονηρός και φιλόδοξος. Ανέτρεψε τον πατέρα του και επειδή φοβόταν την ίδια μοίρα, κατάπινε τα παιδιά του. Μόνο ο Δίας, το τελευταίο του παιδί, επέζησε, ο οποίος τελικά τον δηλητηρίασε. Οι παιδοκτονίες διαπράχθηκαν για την εξουσία.

Στο έργο του Ευριπίδη «Μήδεια», η παιδοκτόνος σφάζει τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον πατέρα τους, τον άπιστο Ιάσoνα. Η Μήδεια γνώριζε ότι θα αφαιρούσε τη ζωή των παιδιών της. Η μητρική αγάπη ηττήθηκε από τον θυμό, το πάθος και την αγανάκτηση για την προδοσία του Ιάσονα.

Τυφλώθηκε από τη δίψα για εκδίκηση. Η πράξη της παιδοκτονίας, είτε από τη μάνα είτε τον πατέρα, προκαλεί την απόλυτη φρίκη και προβληματίζει την κοινωνία όσο τίποτε άλλο που μένει να διερωτάται για τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ιδιαιτερότητα της παιδοκτονίας έγκειται ότι τα παιδιά είναι αθώα θύματα που δεν θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη φρικτή εγκληματική ενέργεια σε βάρος τους, σε αντίθεση με δυνητικά προκλητικά θύματα.

Τα παιδιά ως θύματα αποτελούν ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμού με αυξημένες πιθανότητες να υποστούν μια εγκληματική ενέργεια σε βάρος τους. Ποια είναι τα αίτια και ποια τα κίνητρα των παιδοκτόνων; Ποια η ερμηνεία της πράξης της παιδοκτονίας; Πώς εξηγείται η φρικτή πράξη της παιδοκτονίας; Πώς μπορεί ένας άνθρωπος (μάνα ή πατέρας) που γέννησε, προστάτευσε και μεγάλωσε ένα παιδί, μετά να του αφαιρεί τη ζωή;

Ως προς τα αίτια, δεν μπορεί να γίνει γενίκευση, είναι ανάλογα με τον δράστη. Η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, έχει τη δική της προϊστορία και δυναμική. Χωρίς να επικεντρωνόμαστε στο συγκεκριμένο πρόσφατο επεισόδιο, επιχειρώ να εκφράσω κάποιες απόψεις ως ένας απλός προβληματιζόμενος άνθρωπος. Σίγουρα η παιδοκτονία ερμηνεύεται ως πράξη εγκλήματος, οπότε έχουμε να κάνουμε με έναν εγκληματία.

Ο παιδοκτόνος έχει μια διαταραγμένη θεώρηση της πραγματικότητας την οποία δεν μπορεί να διαχειριστεί για να καταλήξει να κάμνει κάτι τόσο αποτρόπαιο. Προφανώς ανώριμη προσωπικότητα, ίσως εγωκεντρική, με δυσκολία συναισθηματικής προσαρμογής. Πρέπει να υπάρχει διαταραχή της συμπεριφοράς, αφού αποκλίνει από τους κανόνες της κοινωνίας.

Πιθανόν να υπάρχουν κενά στη συγκρότηση και λειτουργικότητα της προσωπικότητας που οφείλονται σε τραυματικές εμπειρίες που δεν επουλώθηκαν. Παρουσιάζει κάποια ψυχρότητα και απόσταση ως προς τους άλλους. Βιώνει έντονα το αίσθημα της απόρριψης, που μετατρέπεται σε επιθετικότητα και βία. Αδυνατεί να ελέγξει τις παρορμήσεις του. Τα συναισθήματα που σχετίζονται με τον ρόλο του γονιού ατονούν, παραμένουν ανενεργά και ο εγκληματίας προσχεδιάζει το έγκλημα καταστρώνοντας σχέδιο δράσης.

Η παιδοκτονία καταγράφεται εκεί όπου υπάρχουν συναισθηματικές εντάσεις και το πάθος γίνεται παράφορο. Ο κοινωνικός αντίκτυπος μιας πράξης (π.χ. χωρισμός-έντονες φασαρίες στο σπίτι) λειτουργεί αρνητικά. Κάποιοι σκοτώνουν για να εκδικηθούν. Άλλοι παραλογίζονται σε σύγκριση με το σκεπτικό οποιουδήποτε εχέφρονα. Μήπως είναι τυχαίο γεγονός ότι η παραδοσιακή κοινωνία του χθες άλλαξε και τα διαζύγια αφθονούν; Ιδιαίτερα εντυπωσιακός είναι ο ρυθμός αύξησης των διαζυγίων κυρίως μεταξύ νεαρών ζευγαριών που χωρίζουν με μεγάλη ευκολία.

Ο κοινωνικός ιστός έχει διαρρηχθεί και ο θεσμός της οικογένειας (και ευρύτερης) χειμάζεται. Το βασικό κύτταρο της κοινωνίας, η οικογένεια, έχει υποβαθμιστεί με αποτέλεσμα, και αν ακόμα δεν υπάρχει τραγική κατάληξη, τα παιδιά να πληγώνονται. Όταν αργότερα αυτά δημιουργήσουν οικογένεια, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος με τα δικά τους παιδιά.

Η Πολιτεία, το Σχολείο και η Εκκλησία πρέπει σήμερα όσο ποτέ άλλοτε να έρθουν αρωγοί με ψυχολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές στηρίξεις. Τελικά «άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου» (Λεξικό Τριανταφυλλίδη-άβυσσος: σκοτεινό βάραθρο με αθέατο βάθος).